Οι ελληνικές «μικρές» μπύρες του Βορρά

Στην Ελλάδα φτιάχνουμε μπύρα …καλή μπύρα. Που όμως βρίσκει ακόμη μεγάλες δυσκολίες να κερδίσει την αγορά. Το θέμα ανοίγει ξανά µετά την αγωγή-µαµούθ που κατέθεσε η Ζυθοποιία Μακεδονίας-Θράκης εναντίον του παγκόσμιου κολοσσού της Heineken International, αλλά και της θυγατρικής της στην Ελλάδα, της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας.

Στην Ολλανδία και στα δικαστήρια του Άμστερνταµ µεταφέρεται η ελληνική «µάχη» για την αγορά της µπίρας. Η ελληνική εταιρεία, που παρασκευάζει τη γνωστή µπίρα «Βεργίνα», ζητά συνολικά 100 εκατοµµύρια ευρώ από τη Heineken, κατηγορώντας την για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης που έχουν εδώ και δεκαετίες οι Ολλανδοί στην ελληνική αγορά.

Όπως αναφέρει δημοσίευμα της ”RealNews”, σήμερα 28/3/2017, πρόκειται για µια διαμάχη που κρατά εδώ και 14 χρόνια, καθώς η πρώτη φορά που η ζυθοποιία της Κοµοτηνής στράφηκε εναντίον της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας και της ολλανδικής µητρικής της ήταν το 2003. Τότε η ελληνική εταιρεία είχε καταγγείλει τη Heineken για καταχρηστικές πρακτικές στη Γενική ∆ιεύθυνση Ανταγωνισµού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το αποτέλεσµα ήταν να της επιβληθεί ένα πρόστιµο ύψους 31,45 εκατ. ευρώ από την Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισµού, µια απόφαση εναντίον της οποίας η Αθηναϊκή Ζυθοποιία έχει ασκήσει έφεση. Η νέα αγωγή έρχεται να κλιµακώσει τη διαμάχη µεταξύ των δύο εταιρειών, η οποία µάλιστα έχει λάβει δηµοσιότητα ακόµα και εκτός Ελλάδας.

Εν τω μεταξύ ούτε η Κυβρνηση πριμμοδοτεί την ελληνική παραγωγή μπύρας όπως διαφαίνεται από την ψήφιση της αύξησης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στις μικρές ζυθοποιίες (με παραγόμενες ποσότητες μπύρας από 15.000 έως 200.000 εκατόλιτρα), με τροποποίηση του καθεστώτος από την 1η Ιανουαρίου του 2016, που έγινε αντικείμενο διαμάχης ακόμη και μέσα στους κυβερνητικούς κύκλους. Μέχρι την ψήφισή του ίσχυε η μέγιστη επιτρεπόμενη από την ΕΕ έκπτωση 50% στον ΕΦΚ για τις ζυθοποιίες που παράγουν έως 200,000 εκατόλιτρα ετησίως. Με βάση όμως το νέο νομοσχέδιο, η έκπτωση αυτή ισχύει μόνο μέχρι το όριο των 15,000. Από εκεί και πάνω θα μειώνεται βαθμιαία σε 45% έως τα 50,000, σε 40% εφόσον η παραγωγή ξεπερνά τα 50.000 και σε 25% αν ξεπερνά τα 100.000. Στη χώρα μας στην παραγωγή ελληνικής μπύρας δυο εταιρείες (Αθηναϊκή και Ολυμπιακή Ζυθοποιία) κατέχουν το 87% του τζίρου, δυο μικρότερες (Μακεδονία-Θράκης και Αταλάντης) το 8% και οι υπόλοιπες 20 μόλις το 5%. Η παραγωγή των μικροζυθοποιιών στην Ελλάδα, αφορά σε ένα ελάχιστο ποσοστό της εγχώριας κατανάλωσης. Αντίθετα για παράδειγμα τις ΗΠΑ λειτουργούν 3.000 μικροζυθοποιίες, τα προϊόντα των οποίων καταλαμβάνουν το 50% της αγοράς. Στη Γερμανία λειτουργούν περίπου 1.700 μικροζυθοποιίες με συνολικό μερίδιο μεγαλύτερο του 20% της αγοράς.

Η Μικροζυθοποιία είναι όμως κάτι νέο στα ελληνικά δεδομένα. Την τελευταία δεκαετία, πάντως, η αποκεντρωμένη μικροζυθοποιία δημιούργησε δεκάδες θέσεις εργασίας στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα από την Θράκη έως την Κρήτη κερδίζοντας συνεχώς οπαδούς. Οι περισσότερες μικροζυθοποιίες στην Ελλάδα δημιουργήθηκαν σε νησιά: Σαντορίνη, Κρήτη, Χίος, Κέρκυρα, Τήνος, Ρόδος, ίσως γιατί τοπικό, ποιοτικό προϊόν ζητούν οι «εκπαιδευμένοι» ξένοι τουρίστες. Στους διεθνείς διαγωνισμούς όπου συμμετείχαν οι Έλληνες απέδειξαν ότι μπορούν να δημιουργήσουν πολύ καλής ποιότητας μπύρες. Εδώ στη Β. Ελλάδα, η παραγωγή περιορίζεται σε ελάχιστα brands.

Μικροζυθοποιίες στη Β. Ελλάδα

SIRIS MicroBrewery

Ο πρωτεργάτης της προσπάθειας, Γιάννης Μαρμαρέλλης, είναι άνθρωπος με μακροχρόνια οικογενειακή παράδοση στη δημιουργία γεύσεων και προϊόντων. Το 1932, ο -συνονόματος- παππούς του άνοιξε κατάστημα αλλαντικών στις Σέρρες. Για να προωθήσει τα προϊόντα λειτουργούσε το κατάστημα και ως μπιραρία. Μετά ανέλαβε ο γιος του, Χρήστος, πατέρας του σημερινού ιδιοκτήτη της ζυθοποιίας, στήνοντας δική του κτηνοτροφική μονάδα και παρασκευαστήριο αλλαντικών και ένα μεγάλο κατάστημα – ντελικατέσεν της εποχής. Ο Γιάννης Μαρμαρέλλης -υιός, σπούδασε οικονομικά και δραστηριοποιήθηκε τα πρώτα χρόνια στον κατασκευαστικό κλάδο αλλά στη διάρκεια της κρίσης αποφάσισε να επανέλθει στην οικογενειακή επιχειρηματική παράδοση. Η απόφαση για παραγωγή μπύρας πάρθηκε μερικά χρόνια πριν και η πρώτη κίνηση ήταν να δημιουργηθεί μια ομάδα home brewers, ερασιτεχνών ζυθοποιών με πολύ υψηλές γνώσεις τεχνολογίας τροφίμων και γευσιγνωσίας που επικεντρώθηκε στις πρωτότυπες συνταγές, που θα λανσάρονταν αποκλειστικά σε γυάλινες φιάλες των 330 ml. Το ζυθοποιείο εγκαταστάθηκε σε ένα κτίριο λίγο έξω απ΄την πόλη των Σερρών, κοντά στη φύση και διαθέτει σήμερα, ένα ζυθοβραστήριο, επτά δεξαμενές ωρίμανσης, δύο δεξαμενές έτοιμου προϊόντος και μια υπερσύγχρονη μονάδα εμφιάλωσης και επικόλλησης ετικετών. Αρχές του 2014 έγινε η πρώτη ζυθοποίηση. Η δυνατότητα παραγωγής του ζυθοποιείου  προσεγγίζει το όριο των 170.000 λίτρων ετησίως. Αρχικά δεν υπήρχαν ελληνικές πρώτες ύλες στο ποιοτικό επίπεδο που ζητούσαν και έκαναν εισαγωγή ειδικές βύνες από τη Γερμανία και το Βέλγιο και λυκίσκους από ολόκληρο τον κόσμο. Οι δύο πρώτες συνταγές ήταν μία pilsner με αρώματα λουλουδιών και εσπεριδοειδών, μέτριας πικράδας και μία μπίρα τύπου IPA (India Pale Ale), μια μπύρα με γενναίες προσθήκες Αμερικάνικου λυκίσκου και τρία είδη βύνης, που προσδίδουν έντονα αρώματα εσπεριδοειδών και κωνοφόρων, κεχριμπαρένιο χρώμα και μεγάλης διάρκειας επίγευση. Στο τέλος του 2014 προστέθηκε μία μπύρα stout, μια εξαιρετικά καβουρδισμένη σοκολατένια ale, απαστερίωτη και αφιλτράριστη, φτιαγμένη με ειδικές βύνες που αναδεικνύουν αρώματα καραμέλας και σοκολάτας από έξι διαφορετικές βύνες κριθαριού και Ελληνικού κριθαριού και μια και το 2015 κυκλοφόρησε μία wit, μια βασισμένη στην κλασική βελγική συνταγή θολή Weiss μπίρα, με άρωμα κόλιανδρου και εσπεριδοειδών. Για τη Siris Microbrewery, η παραγωγή έφτασε την πρώτη χρονιά τα 700 εκατόλιτρα (δηλ. 210.000 φιάλες) και σύμφωνα με τον φετινό σχεδιασμό αναμένεται να αγγίξει τις 350.000 φιάλες. Η μπίρα Voreia διακινείται σε όλη την Ελλάδα, κυρίως στην Αθήνα και στα νησιά. Εξαγωγές γίνονται σε Γερμανία, Ολλανδία και Ελβετία, σε εστιατόρια και μπιραρίες, και πρόσφατα στην Καλιφόρνια των Ηνωμένων Πολιτειών ενώ γίνεται άνοιγμα και στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ και την Αυστραλία.

Βεργίνα – Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης

Παράγεται από τη Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης που ιδρύθηκε το 1998 στη Ροδόπη -εκεί όπου κατά την παράδοση παρήχθη για πρώτη φορά ελληνική μπύρα κατά τους αρχαίους χρόνους. Οι εγκαταστάσεις της Ζυθοποιίας Μακεδονίας Θράκης Α.Ε. βρίσκονται στη Βιομηχανική Περιοχή Κομοτηνής. Η Βεργίνα παράγεται σε μορφή lager και κόκκινη με κεχριμπαρένιο χρώμα και αρώματα εξωτικών φρούτων. Από τη Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης παράγεται ακόμα η «Edelsteiner» που ανήκει στην κατηγορία των Premium Pilsner με ευχάριστη, ανάλαφρη γεύση, ενώ πρόσφατα, δημιουργήθηκε και η Βεργίνα weiss με το πλούσιο, φρουτώδες άρωμα, που θυμίζει γαρύφαλλο και μπανάνα.

Πρόσφατα η εταιρία παράγει πλέον βύνη από το δικό της βυνοποιείο στην Κομοτηνή, ανοίγοντας συγχρόνως νέες θέσεις εργασίας σε μια ιδιαίτερα δοκιμαζόμενηυ περιοχή της Ελλάδας. Να σημειώσουμε ότι η μόνη ζυθοποιία με ιδιόκτητα βυνοποιεία στην Ελλάδα, ένα στην Πάτρα και ένα στη Θεσσαλονίκη, ήταν μέχρι πρότινος η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, μέλος του ομίλου Heineken. Η βύνη αποτελεί ένα από τα τέσσερα συστατικά για την παραγωγή της μπίρας και για τα μυκροζυθοποιεία αποτελούσε εισαγόμενο συστατικό. Το βυνοποιείο της Ζυθοποιίας Μακεδονίας Θράκης είναι δυναμικότητας 7.000 τόνων ετησίως με προοπτική στο προσεχές διάστημα να προχωρήσει στην εξαγωγή της παραγόμενης βύνης στο εξωτερικό. Ο άνθρωπος πίσω από την ανερχόμενη μικροζυθοποιία είναι ο Δημήτρης Πολιτόπουλος. Τα ξένα ΜΜΕ τον αποκάλεσαν σύγχρονο Σίσυφο, ενώ η ζυθοποιία του έγινε πρωτοσέλιδο στους New York Times με τίτλο «Η οδύσσεια μιας μικρής ελληνικής μπύρας». Η μπύρα Βεργίνα έχει εδραιώσει την παρουσία της σε ΗΠΑ, Αυστραλία, Ιαπωνία και σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη. Θεωρείται από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες μπύρες και βραβεύτηκε στα International Brewing Awards με κύκλο εργασιών πάνω από 17 εκ. ευρώ. Η Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης τολμά και διευρύνει το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της, προσθέτοντας σε αυτό ροφήματα από βότανα, όπως το τσάι TUVUNU.

Ale (εικόνες: Θωμάς Καρανίκας)

Μια νέα ιστορία τεσσάρων φίλων δημιουργήθηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη και οι προσδοκίες είναι μεγάλες. Ο λόγος για τους δημιουργούς της Μικροζυθοποιίας Θεσσαλονίκης, που δημιούργησε το brand «Άλη». Η ιστορία των παιδιών ξεκινάει αρκετά χρόνια πριν, όταν κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών τους στην Ολλανδία, ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με την έννοια της μικροζυθοποίιας και άρχισαν να γνωρίζουν σιγά σιγά τους διάφορους τύπους μπύρας• διαφορετικούς από τους συνήθεις. Ενθουσιασμένοι τότε, ξεκίνησαν ένα παιχνίδι στην κουζίνα τους, όπου άρχισαν να πειραματίζονται στο κομμάτι της σπιτικής ζυθοποίησης. Κάπως έτσι γεννήθηκε και η Άλη. Σε αυτό βέβαια βοήθησε το γεγονός ότι όλοι τους είναι σχετικοί με το αντικείμενο, μιας και είναι τεχνολόγοι τροφίμων. Οι τέσσερις φίλοι παράγουν μια απαστερίωτη και αφιλτράριστη μπύρα, δηλαδή καταφέρνουν και παράγουν ένα φρέσκο προϊόν που «κρατάει» αναλλοίωτα το αρώματα και τις γεύσεις του. Δύο τύποι μπύρας, η Άλη Weiss και η Άλη I.P.A έρχονται να σπάσουν τη μονοτονία των υπόλοιπων brands, με την Weiss να είναι μια σταρένια μπύρα φρουτώδης και με «νότες» μπανάνας και μπαχαρικών.

B29 (Ολυμπιακή Ζυθοποιία)

Η Β29 είναι μια μπύρα Βιολογικής Γεωργίας που βρίσκεται στην ελληνική αγορά από το 2010 και παράγεται και εμφιαλώνεται από την Ολυμπιακή Ζυθοποιία στη Ριτσώνα Ευβοίας. Παρόλο που δεν έχει θέση στο άρθρο αφού δεν είναι μπύρα που παράγεται στη Β. Ελλάδα, η ιστορία της ανήκει εδώ και μάλιστα στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Τον Ιανουάριο του 1964, ένας παλιός ζυθοποιός του εργοστασίου FIX στη Θεσσαλονίκη αποφασίζει να γιορτάσει τη γέννηση του γιού του, δημιουργώντας μια ξεχωριστή συνταγή μπύρας. Τη ζυμώνει και την αφήνει να ωριμάσει σε βαρέλια στο υπόγειο του σπιτιού του. Κάποια στιγμή παρατήρησε ότι ένα από τα βαρέλια έχει κάτι διαφορετικό. Το βαρέλι 29 έκρυβε μια έκπληξη. Σήμερα ο γιος εκείνου του ζυθοποιού κρατάει μυστική τη συνταγή και προσφέρει αυτή την εξαιρετική μπύρα βιολογικής γεωργίας. Τη Β29. Η ιδιαιτερότητά της βρίσκεται στον βιολογικό λυκίσκο που χρησιμοποιείται για την παρασκευή της, που δίνει στο τελικό προϊόν μία έντονα πικρή γεύση