Τα κρασιά του Αγίου Όρους κατακτούν τον κόσμο

Γεννημένα στη σκιά του Άθω, ευεργετημένα από το ιδανικό υψόμετρο κι έδαφος, ευνοημένα από τις φετινές κλιματολογικές συνθήκες και τις θωπείες της θαλασσινής αύρας, τα αγιορείτικα κρασιά εσοδείας 2017, που θα φτάσουν στην παγωμένη Μόσχα, στη Γερμανία, αλλά και στη μακρινή αγορά των ΗΠΑ ή στο Κεμπέκ, εκτιμάται ότι θα έχουν κορυφαία ποιοτικά χαρακτηριστικά τόσο στις λευκές όσο και στις ερυθρές ποικιλίες τους. Κλείνοντας, τα μεν ερυθρά, στις σκοτεινές φιάλες τους την εικόνα των μαυροφορεμένων μοναχών, που αιώνες επί αιώνων σκύβουν πάνω από τα αμπέλια για να τα τρυγήσουν, τα δε λευκά, στις διαφανείς δικές τους, όλο το φως και τη διαύγεια μιας καλοκαιρινής ημέρας στη Χαλκιδική, τα κρασιά που παράγονται φέτος στο ‘Αγιο ‘Ορος θα μεταφέρουν ανά τον κόσμο πλούσια και ποικίλα αρώματα, γεύση και επίγευση που μαρτυρούν τη μοναδική τους ποιότητα. Άλλωστε, αυτή η μοναδική ποιότητα, αλλά και η ιδιαιτερότητα της μοναστικής πολιτείας, ήταν που εξασφάλισαν σε ένα ελληνικό κρασί -την περίφημη “Κορμίλιτσα”- τον ζηλευτό τίτλο του επίσημου οίνου του Κρεμλίνου. Σύμφωνα με το δελτίο τρύγου της Ένωσης Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Βορείου Ελλάδος (ΕΝΟΑΒΕ), στο Άγιο Όρος κατεγράφη φέτος καρπόδεση μειωμένη κατά 35%, γεγονός που οδήγησε στην παραγωγή σταφυλιών με κορυφαία ποιοτικά χαρακτηριστικά, τόσο στις λευκές όσο και τις ερυθρές ποικιλίες. Αλήθεια, τίνι τρόπω “αφυπνίζονται” αυτά τα χαρακτηριστικά, όταν υπάρχει μειωμένη καρπόδεση; Στο “μυστικό” μάς μύησαν ο επικεφαλής Αμπελουργικού Τμήματος της Οινοποιείας Tsantali Γιώργος Σαλπιγγίδης και ο Νίκος Ζαχαρής, brand ambassador του οινοποιείου Μυλοποτάμου Αγίου Ορους. “Η μειωμένη καρπόδεση θα δώσει μικρότερο καρποφόρο φορτίο ανά φυτό. Αυτό, με απλά λόγια, έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη ωρίμανση και μεγαλύτερη συμπύκνωση όλων των χαρακτηριστικών (άρωμα, χρώμα, σάκχαρα, κτλ) του σταφυλιού. Σε συνδυασμό με την πολύ καλή αμπελουργική χρονιά (καλές θερμοκρασίες, κρύος χειμώνας, ζεστό καλοκαίρι με λίγες αλλά απαραίτητες βροχοπτώσεις), πήραμε σταφύλια εξαιρετικής ποιότητας, τα οποία στα χέρια του οινοποιού θα μετατραπούν σε κρασί με καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά (άρωμα, σώμα, επίγευση). Αναμένουμε λοιπόν σύντομα να δοκιμάσουμε την καλή αυτή χρονιά στο λευκό του Μυλοποτάμου και δείχνουμε υπομονή ένα ώς τρία χρόνια μέχρι να είναι έτοιμα και τα ερυθρά του κτήματος” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Ζαχαρής, ενώ ο κ.Σαλπιγγίδης εξηγεί: “Kατά τον φετινό τρύγο στο ‘Αγιο Ορος παρατηρήθηκε υψηλότερος αλκοολικός βαθμός και υψηλότερη οξύτητα σε συνδυασμό με εξαιρετική φαινολική ωριμότητα. Αυτοί οι παράγοντες αυξάνονται όσο μειώνεται η παραγωγή”. Aπό τη χερσόνησο του Άθω μέχρι το Κεμπέκ Τα κρασιά του Αγίου Όρους έχουν ήδη βρει τον δρόμο τους για τις διεθνείς αγορές, εξασφαλίζοντας τη θέση τους στο διεθνές οινικό στερέωμα. Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επικεφαλής του Τμήματος Εξαγωγών της Tsantali Περικλής Δράκος, «τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα ώστε να μπορούμε να πούμε ότι σήμερα, ποιοτικά κατά πρώτο λόγο, στεκόμαστε επάξια στο διεθνές οινικό στερέωμα. Οι εξαγωγές του ελληνικού κρασιού αλλά και οι σημαντικές βραβεύσεις ετικετών σε διεθνείς διαγωνισμούς υψηλού κύρους αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα αυτή. Ο αμπελώνας στο Μετόχι Χρωμίτσας εμπεριέχει τις αξίες που χτίζουν τα μεγάλα wine brands: το απαραίτητο “intriguing” αμπελοοινικό στοιχείo έχει ως σημείο αφετηρίας το Αγιο Όρος, ένα διεθνώς αναγνωρίσιμο τόπο, ταυτισμένο με μοναδική ιστορία». Κατά τον κ. Δράκο, οι μεγαλύτερες αγορές για τα κρασιά του Αγίου Όρους είναι σήμερα η Ρωσία, η Γερμανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. «Ο πρώτος σταθμός εξαγωγής των κρασιών από το Άγιο Όρος ήταν η Γερμανία και τα ειδικά club, όπως η “Hawesko”. Εκεί η νέα τάση βιολογικών προιόντων, αξιολογήθηκε άμεσα ως κάτι μοναδικό λόγω της προέλευσης. Η Αμερική επίσης (…) κατέχει διαχρονικά μεγάλο ποσοστό εισαγωγής αυτών των προϊόντων. Ακόμα, τo μονοπώλιο του Κεμπέκ, στον Καναδά, εδώ και 10 χρόνια εισάγει με αυξανόμενους ρυθμούς από έτος σε έτος» επισημαίνει. Τόπος- άνθρωποι- σεβασμός στη φύση Πόσες μονές παράγουν σήμερα κρασί στο Άγιο ‘Ορος; Κατά τον κ.Ζαχαρή, όλες οι Μονές του Αγίου Όρους παράγουν κρασί, έστω και σε μικρή ποσότητα και για ίδιες ανάγκες, «μιας και το κρασί είναι άρρηκτα συνδεμένο με τη Χριστιανική και Μοναστική παράδοση. Οι μοναχοί χρησιμοποιούν το κρασί για τις τελετουργικές ανάγκες της εκκλησίας και ως τρόφιμο στην τράπεζα». Υπάρχουν ιδιαιτερότητες στην παραγωγική διαδικασία, που καθιστούν αυτά τα κρασιά ιδιαίτερα; ρωτήσαμε τον κ.Ζαχαρή. «Ο Μυλοπόταμος (Ιερό Κελλί Αγίου Ευσταθίου) ιδρύθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο (τον Αθωνίτη) κτήτορα της Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας και ιδρυτή του Αγίου Όρους για ακριβώς αυτόν τον σκοπό: παραγωγή Οίνου και Ελαιολάδου για τις ανάγκες του Μοναστηριού. Αυτό δείχνει πως ακόμα και τότε, έκριναν τον τόπο ιδανικό για αυτή την παραγωγή. Σήμερα, οι μοναχοί του Μυλοπόταμου, σεβόμενοι τις αμπελουργικές και οινοποιητικές πρακτικές που κληρονόμησαν και εφαρμόζοντας σύγχρονες μεθόδους (το οινοποιείο του Μυλοποτάμου είναι πλήρως εφοδιασμένο με σύγχρονο εξοπλισμό οινοποίησης) παράγουν κρασί που καταφέρνει να αποσπά διακρίσεις σε τοπικούς και διεθνείς διαγωνισμούς. Άρα η ιδιαιτερότητα στο κρασί του Μυλοποτάμου συνοψίζεται στο τρίπτυχο, τόπος-άνθρωποι-σεβασμός στη φύση» απαντά. Σήμερα, στο Ιερό Κελλί Αγίου Ευσταθίου-Μυλοπόταμος καλλιεργούνται βιολογικά 40 στρέμματα αμπελιών, έκταση σταθερή τα τελευταία 16 χρόνια. «Κυρίαρχη ποικιλία ειναι το Λημνιό, ακολουθεί το merlot και ελάχιστο Cabernet. Στα λευκά έχουμε Μοσχάτο και Ασύρτικο. Υπάρχουν σκέψεις για αύξηση των καλλιεργήσιμων στρεμμάτων, κυρίως για τη φύτευση νέων ποικιλιών» αποκαλύπτει ο κ.Ζαχαρής και προσθέτει ότι παρότι σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής διατίθεται στην ελληνική αγορά, τα τελευταία χρόνια μικρότερο κομμάτι της εξάγεται, κυρίως στην Ευρώπη. «Μελλοντικά αυτό που επιθυμούμε για τα κρασιά του Μυλοποτάμου αλλα και για το ελληνικό κρασί εν γένει, είναι να εδραιωθεί και στις αγορές του εξωτερικού» καταλήγει ο κ.Ζαχαρής. Μια μέρα κυνηγιού με καταιγίδα που “αφύπνισε” έναν παλιό αμπελώνα Στις διεθνείς αγορές, το διασημότερο κρασί του Αγίου Ορους είναι ίσως η περίφημη Κορμίλιτσα, επίσημος οίνος του Κρεμλίνου, που παράγεται στο Μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα στο Άγιο Όρος, και πέρα από την εξαιρετική του ποιότητα, “κρύβει” στις φιάλες του και μερικές ενδιαφέρουσες ιστορίες. ‘Οπως άλλωστε και τα υπόλοιπα κρασιά, από διάφορες ποικιλίες, που παράγονται στο συγκεκριμένο Μετόχι. «Ήταν το 1969 όταν ο Ευάγγελος Τσάνταλης, κατά τη διάρκεια μιας ημέρας κυνηγιού στο Άγιο Όρος, αναγκάστηκε να βρει καταφύγιο στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα (στο Ρώσικο Μοναστήρι) λόγω μιας ξαφνικής καταιγίδας. Όταν η βροχή καταλάγιασε, ο Ευάγγελος Τσάνταλης δέχτηκε την πρόσκληση των μοναχών να τον ξεναγήσουν στη Μονή και στους γύρω χώρους. Καθώς περπατούσαν έξω, η θέα των παλιών, σχεδόν εγκαταλελειμμένων αμπελιών σε μια εξαιρετική τοποθεσία που λεγόταν Μετόχι Χρωμίτσας, κέρδισε αμέσως το ενδιαφέρον του. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε στο μυαλό του Ευάγγελου Τσάνταλη η ιδέα της αναβίωσης των αμπελώνων. Μια ιδέα που έγινε έργο ζωής. Ένα χρόνο αργότερα, ο Ευάγγελος Τσάνταλης υπέγραψε συμφωνία με τους μοναχούς του Αγίου Παντελεήμονα για την αξιοποίηση των αμπελώνων στο Μετόχι Χρωμίτσας, ενώ δεσμεύτηκε για την πλήρη αναβίωσή τους, αλλά και για την ανακατασκευή του οινοποιείου. Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή ότι επρόκειτο για ένα έργο εξαιρετικά ακριβό σε όλα τα στάδιά του. Παρά ταύτα, η πίστη του Ευάγγελου Τσάνταλη στη μοναδικότητα του terroir, κυριάρχησε. Όταν ο επικεφαλής γεωπόνος τόνισε το υψηλό κόστος της επένδυσης, ο Ευάγγελος Τσάνταλης απάντησε: “Δεν ρωτάω πόσο κάνει. Ρωτάει αν αυτός ο αμπελώνας μπορεί να δώσει σταφύλια υψηλής ποιότητας”» αναφέρεται στην ιστοσελίδα της εταιρείας. Ακολούθησαν δύο χρόνια συστηματικής επένδυσης, έως ότου να φυτευθούν τα 100 πρώτα στρέμματα. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην επιλογή των ποικιλιών βάσει του μικροκλίματος της περιοχής. Επιπλέον των διεθνών ποικιλιών του Cabernet Sauvignon και Grenache rouge, ο Ευάγγελος Τσάνταλης επέμεινε στην καλλιέργεια γηγενών ποικιλιών, όπως το Ασύρτικο, το Αθήρι, ο Ροδίτης και το Ξινόμαυρο, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στα παλαιά κλήματα του Λημνιού που βρέθηκαν στο Μετόχι. Τα κρασιά “γεννήθηκαν”. Χρειάστηκε όμως ένα κατανυκτικό γεύμα για να αποκτήσουν τη φήμη τους. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, επισκέφτηκε τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα τον Σεπτέμβριο του 2005 και στο γεύμα που παρατέθηκε προς τιμήν του μέσα στο μοναστήρι, προσφέρθηκε ένας ερυθρός παλαιωμένος οίνος, που εμφιαλώθηκε ειδικά για εκείνον (στην ετικέτα υπήρχε ειδική αφιέρωση προς τιμήν του). Ο Πρόεδρος Πούτιν λέγεται πως ενθουσιάστηκε από την ποιότητα του κρασιού και την αφιέρωση για το πρόσωπό του κι έτσι το ταξίδι στη Ρωσία των αγιορείτικων κρασιών από το Μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα ξεκίνησε με τις καλύτερες περγαμηνές. Η “χρυσαφιά” Κορμίλιτσα Από εκεί, από το Μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα, προέρχεται και η Κορμίλιτσα. «Η απονομή του τίτλου του “Επίσημου Προμηθευτή του Κρεμλίνου της Μόσχας” στην Tsantali, ήταν κάτι που έγινε για πρώτη φορά σε οινοποιία. Η ετικέτα μας Κορμίλιτσα από το Μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα στο Άγιο Όρος (με την οποία είμαστε Επίσημοι Προμηθευτές του Κρεμλίνου) αφορά σειρά ερυθρών και λευκών κρασιών. Η ναυαρχίδα της σειράς είναι η “Κορμίλιτσα Gold Collection”, η παραγωγή της οποίας ανέρχεται σε 3.500 έως 4.000 φιάλες ετησίως (ανάλογα με τα αποτελέσματα του τρύγου). Η μεγαλύτερη ποσότητα εξάγεται στη Ρωσία και μικρό ποσοστό μένει για τις υπόλοιπες χώρες» εξηγεί ο κ.Δράκος και προσθέτει: «Προσπαθούμε κάθε χρόνο να διαχειριστούμε πολύ υπεύθυνα και προσεκτικά τη διάθεση των φιαλών της Κορμίλιτσα Gold Collection, καθώς δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε όλη την υφιστάμενη ζήτηση». Η λιανική τιμή ανά φιάλη σε επιλεγμένες κάβες κυμαίνεται στα 120 ευρώ στην Ελλάδα και γύρω στα 200 ευρώ στην υπόλοιπη Ευρώπη, ανάλογα με τους ειδικούς φόρους και τα έξοδα διάθεσης κάθε χώρας (σ.σ. οι τιμές στο εξωτερικό διαμορφώνονται σε σημαντικό βαθμό και από το φορολογικό καθεστώς που υφίσταται σε κάθε χώρα). «Οι ετικέτες μας “Kormilitsa Gold”, “Αγιορείτικο Άβατον” και “Rapsani Grand Reserve” χαίρουν μιας υψηλότερης τιμής. Ωστόσο, καθεμία από αυτές έχει να μεταφέρει μια μοναδική αμπελουργική ζώνη προέλευσης και μια “ιστορία”, που ο ξένος αντιλαμβάνεται, εκτιμά την υψηλή τους ποιότητα και τελικά επιλέγει να πληρώσει. Οι ετικέτες αυτές στέκονται σήμερα επάξια δίπλα σε ξένα κρασιά chateau γιατί προσφέρουν terroir, ποικιλίες και πολύ καλό κρασί, παρουσιάζοντας ιδιαίτερα ελπιδοφόρες αυξητικές τάσεις» εξηγεί ο επικεφαλής του Τμήματος Εξαγωγών της Tsantali, επισημαίνοντας ότι παρότι το brand name και η εγγύηση του παραγωγού είναι από τις βασικές παραμέτρους που επηρεάζουν την απόφαση του καταναλωτή, σήμερα η τιμή είναι ένας παράγοντας ιδιαίτερης βαρύτητας «και σε αυτό το σημείο πρέπει όλοι να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί». Ένας βυζαντινός αυτοκράτορας, ένας Άγιος και το Α’ Τυπικό του Αγίου Όρους Διαχρονικά, το Άγιο Όρος υπήρξε φυτώριο καλλιέργειας γηγενών ποικιλιών, όπως το Λημνιό, το Φωκιανό, ο Ροδίτης, το Μοσχάτο Αλεξανδρείας. Πέρα από τα δυνατά ερυθρά κρασιά, οι μοναχοί παρήγαγαν επιδόρπια κρασιά από λιαστά σταφύλια και ενισχυμένα κρασιά (οίνους λικέρ), που τα πρόσφεραν σε ειδικές περιπτώσεις και σημαντικές γιορτές της Ορθοδοξίας. Η παραγωγή κάθε μονής ανερχόταν σε 8-10 τόνους κρασιού. Το, δε, “εμπόριο κρασιού” αποτελούσε ειδική ενότητα στο Α’ Τυπικό του Αγίου Όρους (γνωστό και ως “Τράγο”, επειδή για τη συγγραφή του έχει χρησιμοποιηθεί δέρμα τράγου). Πρόκειται για κείμενο μεγάλης ιστορικής αξίας, που έχει υπογραφεί το 972 μΧ από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Τσιμισκή και τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη… Αλεξάνδρα Γούτα/ΑΠΕ