Ανάγκη για καθαρό νερό: θέμα υγείας αλλά και εκπαίδευσης

Η παγκόσμια σύνοδος κορυφής για την εκπαίδευση που διεξήχθη στις 28 και 29 Ιουλίου υπό τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Boris Johnson και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας της Κένυα Uhuru Kenyatta, αποτέλεσε μια σημαντική ευκαιρία για να πλαισιωθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η εκπαίδευση για τα παιδιά παγκοσμίως. Ωστόσο, τίποτα άλλο δεν μπορεί να βάλει σ’ ένα κοινό πλαίσιο τα ευρύτερα προβλήματα γύρω από την εκπαίδευση εκτός από ένα ποτήρι με καθαρό πόσιμο νερό ή μάλλον καλύτερα η έλλειψη αυτού. Σε πολλές χώρες το νερό δεν είναι απλώς ένα τεράστιο πρόβλημα υγείας αλλά και ένα πρόβλημα εκπαίδευσης.

Στη σύνοδο κορυφής δόθηκε έμφαση στην εκπαίδευση και τα πολλά πλεονεκτήματα που φέρει. Ο στόχος που τέθηκε είναι η πραγματοποίση υποσχέσεων πέντε ετών από τη παγκόσμια κοινότητα, να βοηθήσει δηλαδή στο μετασχηματισμό του εκπαιδευτικού συστήματος σε περισσότερες από ενενήντα χώρες και γεωγραφικές περιοχές. Το φιλόδοξο σχέδιο χαίρει θαυμασμού την ίδια στιγμή που θα πρέπει να αναγνωριστεί το μέγεθος των προκλήσεων και τα πιθανά αποτελέσματα που πρόκειται να επιφέρει.

Ο Πρόεδρος Kenyatta το γνωρίζει πολύ καλά αυτό. Ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος στις εγγραφές παιδιών σε σχολεία δημοτικού της Κένυα, οι συστημικές προκλήσεις παραμένουν αναφορικά με τη προσέλευση των παιδιών στο σχολείο σ’ ένα ασφαλές και παραγωγικό περιβάλλον μέσα από το οποίο έχουν τη δυνατότητα να «ανθίσουν».

Τα στατιστικά στοιχεία της UNICEF και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υποδεικνύουν ότι μόνο το 1/4 των σχολείων στη κατοικήσιμη ζώνη της Κένυας έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό για το προσωπικό και τους μαθητές. Σε πολλές περιπτώσεις που ανήκουν σ΄αυτό το 1/4  το νερό δεν είναι καθαρό γιατί προέρχεται από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων χειροκίνητων αντλιών, δεξαμενών νερού βροχής, ανοιχτών πηγαδιών και ποταμών. Παράλληλα, η αξιοπιστία και η διαθεσιμότητα του νερού διαφέρει από εποχή σε εποχή και από σχολείο σε σχολείο.

Τα προβλήματα δε περιορίζονται μόνο στο πόσιμο νερό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 80% αυτών των σχολείων δεν έχουν υποδομές ούτε για να πλύνουν τα παιδιά τα χέρια τους. Οι σκέψεις γρήγορα πηγαίνουν σε θέματα υγιεινής κυρίως την εποχή της πανδημίας. Όμως και πάλι τα προβλήματα δεν σταματούν εκεί. Χωρίς νερό, πολλά κορίτσια αναγκάζονται να μείνουν σπίτι τους τη περίοδο της έμμηνου ρύσεως, καθυστερώντας την εκπαίδευση τους και τη πρόοδο έναντι στην ισότητα, την υγεία και τις εργασιακές ευκαιρίες.

Αυτού του είδους τα προβλήματα δεν ανευρίσκονται μόνο στη Κένυα ή στη διαθεσιμότητα νερού στα σχολεία. Πρόσφατα, η UNICEF και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι η οικουμένη βρίσκεται μόλις ένα στάδιο πριν αποτύχει το στόχο νούμερο 6 ( καθαρό νερό και αποχέτευση για όλους) από τους 30 που έθεσε ο Ο.Η.Ε. για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ισχύ μέχρι το 2030. Υποστηρίζεται ότι δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν θα έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό μέχρι τότε, εκτός κι αν τετραπλασιαστεί ο ρυθμός προόδου, γι’ αυτό και η κατάσταση περιγράφεται ως «ανησυχητική».

Αυτό που τη κάνει όχι απλά σοκαριστική αλλά απογοητευτική είναι ότι πάραυτα η πρόοδος είναι εφικτή. Η Κένυα αποτελεί ένα παράδειγμα, με το κοινωνικό εγχείρημα της FundiFix, που δημιουργήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Όξφορντ με την υποστήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, της Κοινοπολιτείας και το Υπουργείο Ανάπτυξης.

Η FundiFix εγγυάται ότι θα διατηρήσει το τρεχούμενο νερό σε σημεία για να έχει πρόσβαση η κοινότητα, τα σχολεία και οι κλινικές. Σήμερα περισσότεροι από 80.000 καταναλωτές πληρώνουν ένα προσιτό μηνιαίο αντίτιμο για να εξασφαλίσουν ότι οι περιπτώσεις βλάβης επιδιορθώνονται σε λιγότερο από τρεις μέρες παρά σε έναν μήνα ή και παραπάνω, γεγονός που θεωρείται συχνό φαινόμενο στην Αφρική. Αυτό έχει τεράστια κοινωνικά οφέλη, κυρίως σε περιόδους έντονης ξηρασίας, καθώς όπως προβλέπεται θα χειροτερεύσουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Υπάρχει η επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, να συμπεριληφθεί το νερό στην εκπαιδευτική ατζέντα παγκοσμίως κυρίως σ΄αυτό το σημείο δεδομένου ότι οι επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής αρχίζουν να γίνονται εμφανείς, πλήττοντες δυσανάλογα τις πιο ευπαθείς κοινότητες.

Οι κυβερνήσεις πρέπει να εστιάσουν σε τρία σημεία – κλειδιά αναφορικά με το νερό και την εκπαίδευση:

• Πρώτον, πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη να διανέμουν υπηρεσίες καθαρού νερού στα σχολεία
• Δεύτερον, θα πρέπει να γίνεται ορθότερη χρήση των καινοτομιών και των νέων χρηματοδοτικών μοντέλων, εστιάζοντας στο τι μπορεί όντως να επιτευχθεί
• Τρίτον, η εκλεκτή πολιτική ηγεσία χρειάζεται για να επικοινωνίσει το πρόβλημα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Αν καταλάβουμε ότι για τις αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου το καθαρό νερό αποτελεί μείζων εκπαιδευτικό πρόβλημα εκτός από πρόβλημα δημόσιας υγείας, θα μπορέσει να βοηθηθεί ένας μεγάλος αριθμός πρωτίστως παιδιών αλλά και ενηλίκων παγκοσμίως.

*Το παρόν άρθρο αποτελεί μετάφραση του αγγλικού άρθρου του καθηγητή Hope, ειδικού στη πολιτική για τη σωστή χρήση του νερού και Διευθυντή στο πρόγραμμα υδροδότησης της Σχολής Επιχειρήσεων και Περιβάλλοντος του Σμιθ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Δείτε επίσης: