Η αντιπαροχή και οι αρχιτέκτονές της: Ένα ερευνητικό πρόγραμμα από το ΕΜΠ
Το ερευνητικό έργο εστιάζει στο φαινόμενο της αντιπαροχής, και επιχειρεί την κριτική ιστορική μελέτη του για την περίοδο μεταξύ του 1929
Η αντιπαροχή και οι αρχιτέκτονές της είναι ένα ερευνητικό πρόγραμμα τριετούς διάρκειας που εκπονείται στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με τη χρηματοδότηση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας.
Το ερευνητικό έργο εστιάζει στο μοναδικό, ελληνικό φαινόμενο της αντιπαροχής, και επιχειρεί την κριτική ιστορική μελέτη του για την περίοδο μεταξύ του 1929, χρονιά που θεσπίζεται ο νόμος 3741 «περί οριζοντίου ιδιοκτησίας» και του 1974, χρονιά ανατροπής της στρατιωτικής Δικτατορίας. Η επιστημονική ομάδα απαρτίζεται από ερευνητές και ερευνήτριες από έξι ελληνικά και διεθνή Πανεπιστήμια που ειδικεύονται στην αρχιτεκτονική και αστική ιστορία, το αστικό δίκαιο και την προφορική ιστορία, εξασφαλίζοντας τη διεπιστημονική και διεθνική-συγκριτική εξέταση του φαινομένου. Τα αποτελέσματα της έρευνας, που αναμένεται να φωτίσουν εκτός από την ιστορία της αντιπαροχής και ένα ευρύ φάσμα ιστορικών ζητημάτων αναφορικά με την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, τις πολιτικές κοινωνικής ενσωμάτωσης, την κατασκευή κοινωνικών ταυτοτήτων και τον σχηματισμό της μεσαίας τάξης στην Ελλάδα, πρόκειται να γίνουν προσβάσιμα στο ευρύ κοινό.
Το πρόγραμμα επιχειρεί την ερμηνευτική ανασύσταση του φαινομένου της αντιπαροχής όχι μόνο μέσα από τη μελέτη ιστορικών τεκμηρίων αλλά και μέσα από την καταγραφή των προσωπικών ιστοριών των πολλαπλών «υποκείμενων» της, όπως οικοπεδούχων, κατασκευαστών, συμβολαιογράφων, μεσιτών, μηχανικών και οικοδόμων-τεχνιτών, για τις κομβικές δεκαετίες 1950, 1960 και 1970. Η ανάδειξη των προσωπικών, υποκειμενικών απόψεων, αφηγήσεων και αναμνήσεων των «πρωταγωνιστών» του φαινομένου αποτελεί δομικό χαρακτηριστικό της έρευνας, καθώς η αντιπαροχή υπήρξε κατά βάση μια σύμβαση μεταξύ ιδιωτών που λειτούργησε ως ένα «από-τα-κάτω σύστημα» ανάπτυξης. Παράλληλα, επιδιώκεται η διεύρυνση του πεδίου της έρευνας μέσω συνεργασιών με άλλες ομάδες προφορικής ιστορίας, αλλά και με επαγγελματικά σωματεία, συνδικάτα, ομοσπονδίες και συλλόγους που αναμένεται να ενθαρρύνει δημόσιες συζητήσεις και να εγκαθιδρύσει νέα δίκτυα κοινωνικής παραγωγής της ιστορικής γνώσης. Στο πλαίσιο του προγράμματος θα ιδρυθεί ψηφιακό αποθετήριο προφορικών μαρτυριών με θέμα την αντιπαροχή στο Εργαστήριο Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής. Οι μαρτυρίες θα δημοσιεύονται με τη σύμφωνη γνώμη των αφηγητών και με πλήρη προστασία των προσωπικών δεδομένων τους.
