Δύο βιβλία για το ελληνικό τραγούδι που πρέπει να προσέξεις

Μέσα στο 2019 είχαμε βιβλιογραφικά δύο πολύτιμες προσθήκες που αφορούν στο ελληνικό τραγούδι. Δύο βιβλία που δεν ψάχνουν απλώς αλλά σκάβουν αρκετά μέσα για να αναδείξουν τους όμορφους θησαυρούς μιας διαχρονικής ιστορίας ενός ιδιαίτερου χώρου καθώς στις μέρες μας οι οικονομικές και τεχνολογικές μεταβολές είναι αρκετές. Η παρουσία επομένως τέτοιων εκδόσεων είναι σημαντική καθώς προσφέρει στον αναγνώστη που αναζητάει πληροφορίες και υλικό για το ελληνικό τραγούδι.

Αλέξης Βάκης: Ένα παλιό πικάπ Dual με το ηχείο στο καπάκι (εκδ. Εύμαρος)

Το πρώτο βιβλίο αφορά σε μια συλλογή κειμένων του συνθέτη, ραδιοφωνικού παραγωγού και αρθρογράφου Αλέξη Βάκη. Ξεκινώντας από τον vintage τίτλο του βιβλίου – που βάζει εύστοχα σε μια καλή ατμόσφαιρα τον αναγνώστη – στο παλιό πικ απ του Αλέξη Βάκη χωρέσαν παλιά δημοσιευμένα κείμενα του μιας τεράστιας διαδρομής στον χώρο της κριτικής και της αρθρογραφίας. Από το πάλαι ποτέ ιστορικό Δίφωνο, το λαικό περιοδικό Οάσις μέχρι την τρέχουσα κυκλοφορία του εξαιρετικού Μετρονόμου και από εκεί σε εφημερίδες (όπως η Αυγή) αλλά και σε ιστοσελίδες μουσικής θεματολογίας. Ως μουσικός, ενορχηστρωτής, αρθρογράφος αλλά και ραδιοφωνικός παραγωγός ο Αλέξης Βάκης ξέρει καλά τον χώρο του ελληνικού τραγουδιού. Η τρέχουσα εκπομπή του στο αθηναϊκό Κόκκινο 105.5 αποτελεί ξεχωριστή πρόταση για όσους αγαπάνε το ελληνικό τραγούδι και θέλουν να ακούν και να μαθαίνουν πράματα και ιστορίες γύρω από αυτό. 

Τα κείμενα του βιβλίου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στην πρώτη ο συγγραφέας αναφέρεται σε τρέχοντα θέματα που αφορούν το χώρο του ελληνικού τραγουδιού όπως τα πνευματικά δικαιώματα, downloading, διαφορές μεταξύ συνθέτη και τραγουδοποιού ή μεταξύ ελαφρού και λαϊκού τραγουδιού. Τα κείμενα αυτής της κατηγορίας αφορούν και συμμετέχουν σε έναν δημιουργικό διάλογο που υπάρχει (τουλάχιστον υπήρχε ακμαίος στον ελληνικό τύπο μέχρι πριν κάποια χρόνια σε ότι αφορά το ελληνικό τραγούδι αλλά πλέον ο τεχνολογικός κατακερματισμός του ιντερνετ και η πρόσφατη οικονομική κρίση ατόνησαν σε μεγάλο βαθμό ή την πήγαν πίσω αυτή την δημιουργική ανάλυση).

Στη δεύτερη κατηγορία ο συγγραφέας παρουσιάζει κάποια αρκετά προσωπικά κείμενα για ανθρώπους του ελληνικού τραγουδιού που ο ίδιος γνώρισε και αγάπησε, όπως ο στιχουργός Ηλίας Κατσούλης και ο μουσικός (τουμπίστας) Γιάννης Ζουγανέλης, αλλά και ερευνητικά κείμενα που αφορούν σε επιμέρους πρόσωπα και ξεχωριστά σημεία της διαδρομής τους. Τα κείμενα αυτά παρουσιάζουν ίσως και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς το υλικό τους είναι απολαυστικό για τον αναγνώστη.Μιλάμε για κείμενα που αφορούν στη σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με την ΕΠΟΝ, τη γαλλική μουσική διαδρομή του Γιάννη Σπανού, τις πάμπολες διασκευές της ‘’Πριγκηπέσσας’’ του Μάλαμα, το οποίο ομολογώ πως μετά την ανάγνωση του σχετικού κειμένου του Αλέξη Βάκη θα έλεγα ότι αποτελεί οπωσδήποτε μια ξεχωριστή και συμβολική περίπτωση για το ελληνικό τραγούδι της νεότερης εποχής.

Καθόλου τυχαία ο Βάκης ξέρει πώς να συνθέτει μέσα στα κείμενα του τις εποχές και τα γεγονότα που συνδέονται με τους δημιουργούς. Έτσι κι αλλιώς κατά έναν μαγικό αμφίδρομο τρόπο εποχές και μουσικοί συνομιλούν και αλληλοεπηρεάζονται διαχρονικά και αυτό βγαίνει και από τα κείμενα του βιβλίου. Είναι θετικό πως τα κείμενα του Αλέξη Βάκη διατυπώνουν μια κριτική και εκφράζουν τις θέσεις του ωστόσο αυτές δεν είναι ούτε δογματικές, ούτε πομπώδεις αλλά έχουν νεύρο και δυναμική συμμετέχοντας σε έναν δημιουργικό διάλογο ενώ παράλληλα προκαλούν τον αναγνώστη στο να σχηματίσει και να διατυπώσει με τον δικό του τρόπο άποψη για τα γεγονότα ή τα πρόσωπα και το έργο τους.

Θανάσης Γιώγλου: Το Πάθος και το Λάθος (εκδ. Μετρονόμος)

Την άνοιξη που μας πέρασε κυκλοφόρησε ακόμα ένα βιβλίο που αφορά στο ελληνικό τραγούδι, αυτή τη φορά το λαϊκό. Το Πάθος και το Λάθος, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος, αποτελεί την πρώτη προσπάθεια του Θανάση Γιώγλου να συγκεντρώσει σε ένα βιβλίο διάφορα ερευνητικά κείμενα που έχει γράψει κατά καιρούς. Χωρίς να είναι ακριβώς επαγγελματίας ο Θανάσης Γιώγλου έχει μια δυναμική δραστηριότητα τα τελευταία χρόνια καθώς αρθρογραφεί σε σελίδες μουσικού περιεχομένου (όπως το ogdoo.gr) και φυσικά παρουσιάζει μια εξαιρετική εκπομπή για το ελληνικό τραγούδι στο Εθελοντικό Ραδιόφωνο του Δήμου Θεσσαλονίκης. Γίνεται νομίζω αντιληπτό πως εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο που έχει το μεράκι, την αγάπη ή ακόμα καλύτερα πάθος για το ελληνικό λαϊκό τραγούδι και τους διαχρονικούς λειτουργούς του. Αυτό το καταλαβαίνει κανείς μέσα στα κείμενα του καθώς δεν κρύβει αυτή την αγάπη του και ειδικότερα για κάποια πρόσωπα όπως λ.χ για τον Στέλιο Καζαντζίδη ή τον Γιώργο Νταλάρα.

Στα κείμενα του ο Θανάσης Γιώγλου σκάβει αρκετά βαθιά για να αναδείξει τις λεπτομέρειες της ιστορικής αφήγησης γύρω από τραγούδια και δίσκους που έγραψαν την δική τους ιστορία. Μέσα από αυτήν καλύπτει άγνωστες κυκλοφορίες, δεύτερες εκτελέσεις, συμμετοχές τραγουδιστών σε δίσκους χωρίς να αναγράφεται στο εξώφυλλο τους το όνομα τους, κομμένα τραγούδια ερμηνευτών που μπήκαν σε δίσκους.

Έτσι ο αναγνώστης μέσα από το Πάθος και το Λάθος μπορεί να μάθει απίστευτες λεπτομέρειες για τις οποίες ο συγγραφέας και ερευνητής Γιώγλου ξεσκόνισε παλιά κείμενα και συνεντεύξεις στον τύπο της εποχής ενώ αρκετές φορές δεν διστάζει να ζητήσει από τα πρόσωπα που συμμετείχαν στους δίσκους να ανατρέξουν στο παρελθόν με τη βοήθεια της μνήμης τους τεκμηριώνοντας την έρευνα του με μεθοδικό τρόπο.  

Σε μια εποχή μιας περίεργης και μακράς μετάβασης όπως η σημερινή το ελληνικό τραγούδι ζει μέσα ένα κατακερματισμένο πλαίσιο που το συνθέτουν οι κανόνες που έχει επιβάλλει το ίντερνετ στους δημιουργούς, η αποσύνθεση του παλιού παραδοσιακού σύστηματος παραγωγής και διανομής της μουσικής, η παράδοση των ραδιοφωνικών ερτζιανών στις εταιρικές playlists (που κατά κανόνα προωθούν μονότονα μια κατηγορία ενός ακαλαίσθητου αισθηματικού λαϊκόποπ – σκυλάδικου). Μέσα σε αυτό το περιβάλλον βιβλία όπως αυτά του Αλέξη Βάκη και του Θανάση Γιώγλου αποτελούν πολύτιμους οδηγούς για όσους αγαπούν ακόμη το ελληνικό τραγούδι και συνεισφέρουν στη δημόσια σφαίρα με το υλικό τους μια φρεσκάδα στο διάλογο και την ιστορία του.