Είδαμε στη Θεσσαλονίκη το ντοκιμαντέρ που κέρδισε το Όσκαρ φέτος!

Λέγεται πως τα ανθρώπινα έπη πρέπει να καταγράφονται για να μπορείς εύκολα να τα θαυμάζεις στο repeat ξανά και ξανά. Τα έπη αυτά είναι ιστορίες που ωστόσο κρύβουν μέσα τους την δύναμη της προσπάθειας, την υπέρβαση της λογικής, την επαφή των πρωταγωνιστών τους με τον χώρο δράση τους. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στο Free Solo, την ταινία των Ελίζαμπεθ Τσαϊ Βασαρχέλι και Τζίμι Τσιν, που μόλις πριν μερικές μέρες κέρδισε (δίκαια) το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ και αφηγείται το έπος του 33χρονου αναρριχητή Άλεξ Χόνολντ να ανέβει χωρίς σκοινιά παρά μόνο με την δύναμη των χεριών και των ποδιών του (κι αυτό ακριβώς είναι περιγραφικά το free solo στην ορολογία των αναρριχητών) τον μεγαλύτερο κάθετο βράχο του κόσμου, το El Capitan στο Γιοσέμιτι της Καλιφόρνια, ύψους περίπου 900 μ.

Η αλήθεια βέβαια είναι πως ο Χόνολντ είναι μια τελείως ασυνήθιστη περίπτωση ανθρώπου. Ζει σε ένα βανάκι χωρίς ιδιαίτερες πολυτέλειες, είναι φανατικός χορτοφάγος, του αρέσει μάλλον να είναι λακωνικός στο λόγο του, είναι κάπως αποστασιοποιημένος γενικότερα ή αν θέλετε μοναχικός. Η παρακινδυνευμένη δραστηριότητα του έχει χαρίσει κάποια φήμη. Γυρίζει στα σχολεία μιλώντας για τα κατορθώματα του, μιλάει σε δημοσιογράφους δίνοντας συνεντεύξεις αλλά αισθάνεσαι ότι όλα αυτά είναι μέρος της ζωής του, που την έχει αφιερώσει στην αναρρίχηση. Και κάπου εκεί υπάρχει και η κοπέλα του, που η αγωνία της για τα απρόβλεπτα της αναρρίχησης φαίνεται να βραχυκυκλώνει κάπως τη «ρουτίνα» του Άλεξ. Σε αυτό το πεδίο το Free Solo κάνει ωραίο δουλειά σκιαγραφώντας όσο μπορεί βαθύτερα και πάντα όσο πιο διακριτικά γίνεται τον κεντρικό χαρακτήρα.

Όμως ακόμα και αυτό είναι μέρος της προετοιμασίας για αυτό που θα ακολουθήσει στη συνέχεια καθώς ο θεατής αντιλαμβάνεται τι θα γίνει σιγά σιγά καθώς ο Άλεξ προετοιμάζεται για τον άθλο του. Και εδώ είναι το ακόμα δυνατότερο σημείο της ταινίας: η κινηματογράφηση της προετοιμασίας, των μύχιων φόβων του αναρριχητή για τις δυσκολίες που θα βρει, για όσα θα πρέπει να υπερβεί και να ξεπεράσει για να καταλήξει στην ίδια την προσπάθεια της αναρρίχησης η οποία γίνεται με εξαιρετικό τρόπο. Καθώς οι δύο σκηνοθέτες και η ομάδα τους κινηματογραφούν το Γιοσέμιτι και τον Χόνολντ να το σκαρφαλώνει σου κόβεται η ανάσα. Δεν καταγράφουν μόνο τον αναρριχητή αλλά και το ίδιο το βουνό θυμίζοντας στον θεατή το στοίχημα που έχει με τον εαυτό του ο Χόνολντ: είτε θα ανέβει στην κορυφή (χωρίς σκοινιά) είτε αν κάνει το παραμικρό λάθος θα πληρώσει το τόλμημα του πολύ ακριβά, με την ίδια του τη ζωή.

Σε αυτό το σημείο η ταινία φτάνει στην κορύφωση της. Οι σκηνοθέτες δεν αφηγούνται απλώς την ιστορία ενός άθλου χρησιμοποιώντας εντυπωσιακές αφηγήσεις και εικόνες (εικόνες που φυσικά έλκουν απόλυτα και ζαλίζουν τα μάτια του θεατή με την δύναμη του φυσικού τοπίου, του ύψους, της τοποθεσίας) αλλά πολύ περισσότερο την προσπάθεια ενός ανθρώπου ο οποίος έχει το πάθος, την πίστη, την αφοσίωση για το στόχο του, να κάνει μια υπέρβαση που σε άλλους κόστιζε τη ζωή τους αλλά όσες δυσκολίες και κινδύνους και να κρύβει αυτό είναι πάντα μια ανθρώπινη (προσωπική) προσπάθεια και μια ιστορία υπέρβασης και επιβίωσης. Κι αυτή είναι μια προσπάθεια που γοητεύει και τραβάει το βλέμμα του θεατή.

*Το Free Solo κέρδισε στη φετινή απονομή των Όσκαρ το χρυσό αγαλματίδιο καλύτερου ντοκιμαντέρ & προβλήθηκε σε avant premiere στη Θεσσαλονίκη χθες, Κυριακή 3 Μαρτίου, στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

https://www.youtube.com/watch?v=D85NUx8NneQ