Είδαμε το συγκλονιστικό «Καπερναούμ» και δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ

Η Λιβανέζα σκηνοθέτρια Nadine Labaki δεν αφήνει κανένα περιθώριο να αμφισβητήσουμε τις προθέσεις της από την αρχή της ταινίας της «Καπερναούμ» (Capharnaüm) : ο δωδεκάχρονος Ζαΐν, τον οποίο ενσαρκώνει ο εκπληκτικός Zain Al Rafeea, εμφανίζεται στο δικαστήριο, για να μηνύσει τους γονείς του, γιατί τον… γέννησαν!

Μεγαλώνει με την πολυμελή, προσφυγική οικογένειά του από τη Συρία σε μια υποβαθμισμένη συνοικία της Βυρηττού μέσα στην απόλυτη σχεδόν φτώχεια, την εξαθλίωση και το χάος. Θα φύγει κάποια στιγμή από το σπίτι του, θα βρει καταφύγιο σε μια παράνομη πρόσφυγα από την Αιθιοπία με αντάλλαγμα να φροντίζει το γιο της όσο εκείνη δουλεύει, θα περιπλανηθεί στις γειτονιές της Βηρυτού εξαθλιωμένος και πεινασμένος και στο τέλος θα καταλήξει στη φυλακή, αφού πρώτα επιχειρήσει να σκοτώσει το σύζυγο της εντεκάχρονης αδελφής του, για να εκδικηθεί το θάνατό της.

Η ταινία είναι μια καταγγελία, ένα σοκαριστικό μανιφέστο, μια γροθιά στο στομάχι για τη φτώχεια, την εξαθλίωση , την προσφυγιά και την παραμέληση των παιδιών όχι μόνο σε πολλές πόλεις του τρίτου κόσμου, αλλά ακόμη και σε σύγχρονες μεγαλουπόλεις του δυτικού.

Η Nadine Labaki παρακολουθεί τους ήρωες με ασφυκτικά κοντινά πλάνα, ρουφάει την ανάσα και το βλέμμα τους και μυρίζει το δέρμα τους, εκβιάζοντας τη συναισθηματική συμμετοχή του θεατή στην αγωνία και στη δυστυχία τους με ένα νευρικό- ντοκιμαντερίστικο στυλ, που παραπέμπει σε ρεπορτάζ με την κάμερα στο χέρι. Βοηθοί της είναι οι απολύτως πειστικοί- ερασιτέχνες ηθοποιοί της.

Η Labaki στήνει ένα νατουραλιστικό σκηνικό «παγιδεύοντας» μέσα του τον εφησυχασμένο θεατή, χωρίς να χαρίζεται ούτε στιγμή σε κανέναν και χωρίς να ωραιοποιεί καταστάσεις. Τα μηνύματά της είναι πολλά και οι προβληματισμοί της πολύ μεγαλύτεροι. Αν έλειπαν- στο τέλος ειδικά- οι μελοδραματικές σκηνές, αν η σκηνοθέτρια δεν επέτρεπε το συναίσθημα να ξεχειλίσει, θα μιλούσαμε για ένα αριστούργημα.

Έτσι κι αλλιώς όμως, η ταινία αποτελεί μια θαυμάσια τοιχογραφία της σύγχρονης ζωής στις υποβαθμισμένες συνοικίες των μεγαλουπόλεων, χωρίς κραυγαλέες υπερβολές και αστοχίες. Στηλιτεύει με σκληρό και ρεαλιστικό τρόπο την πλήρη εγκατάλειψη των φτωχών ανθρώπων, την εκμετάλλευση των ανυπεράσπιστων προσφύγων, το σκοτεινό μέλλον των παιδιών που μεγαλώνουν σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον απροστάτευτα και μόνα, παρατημένα και ποικιλοτρόπως κακοποιημένα.

Η «Καπερναούμ» (αλληγορική παραπομπή στη βιβλική πόλη, όπου ο Ιησούς θεράπευσε έναν παράλυτο) είναι μια βαθιά συγκινητική ταινία, ένα σύγχρονο μελόδραμα που ξεχωρίζει για την ωριμότητα της σκηνοθετικής ματιάς και τη στέρεα δομή των στόχων του.

*Δείτε σε ποιες αίθουσες στη Θεσσαλονίκη μπορείτε να παρακολουθήσετε το «Καπερναούμ»