Εισιτήριο χωρίς επιστροφή για τους νέους της Ελλάδας

Οι νέοι άνθρωποι αποδημούν με ολοένα και συχνότερους ρυθμούς, προς τις χώρες του εξωτερικού για ένα καλύτερο επαγγελματικό -και όχι μόνο- μέλλον. 

Η γενιά των νέων αποδήμων Ελλήνων, ή αλλιώς η γενιά του “Brain Drain” όπως ονομάζεται, εμφανίζει μεγάλα ποσοστά σε πρόσφατη έρευνα της εταιρείας ICAP στο φαινόμενο της “μετανάστευσης ανθρώπινου κεφαλαίου”. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 71% των νέων Ελλήνων μετανάστευσε στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και το προφίλ τους είναι το εξής ιδανικό: ηλικίας έως 35 ετών, χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις και συνήθως με εξειδίκευση, όπως έναν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σπουδών.

Μάλιστα, φαίνεται το 59% να ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Ελλάδα και ψάχνει πρωτίστως για εργασία στον τομέα που τον ενδιαφέρει στη χώρα του, πριν αποφασίσει να ετοιμάσει τις βαλίτσες του, αναζητώντας τα όνειρα και το μέλλον του κάπου αλλού. Σχεδόν οι μισοί, το 49%, είχαν ήδη εργαστεί στην Ελλάδα πριν αποφασίσουν να φύγουν με στόχο την ανεύρεση εργασίας στο εξωτερικό.

Οι νέοι Έλληνες ψάχνουν στο εξωτερικό τα αυτονόητα που δεν μπορεί να τους προσφέρει η Ελλάδα. Πρωτίστως, δουλειές στις οποίες, δεν χρειάζεται να έχεις κάποιο “μέσο”, ούτε αποτελούν κρυφά κριτήρια το ποιος είσαι ή ποιος σε έστειλε, αλλά αρκούν για την κατάκτηση μιας θέσης, οι γνώσεις σου πάνω στο αντικείμενο και η θέληση για δουλειά.

Έναν κατώτατο βασικό μισθό που μπορεί να σου καλύψει κάτι παραπάνω από το νοίκι και τα βασικά έξοδα των λογαριασμών σου, χωρίς να ζεις με την απορία αν μπορείς να βγάλεις τα εβδομαδιαία έξοδα του σούπερ μάρκετ ή την έξοδο με φίλους ένα Σαββατόβραδο. Ευκαιρίες σε φοιτητές όπως αξιόλογα πανεπιστήμια, των οποίων οι χώρες υποδοχής προσφέρουν επιδόματα και ενισχύσεις, λόγω των συχνών στεγαστικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν πολλοί ξένοι που φοιτούν εκεί.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι κυριότεροι λόγοι που οδηγούν τους νέους για εργασία στο εξωτερικό είναι η μειωμένη αξιοκρατία και η διαφθορά στην Ελλάδα (40%), η οικονομική κρίση και η αβεβαιότητα στην Ελλάδα (37%) και οι προοπτικές εξέλιξης στη χώρα του εξωτερικού (34%). Ως βασικοί παράγοντες για να επιστρέψουν στη χώρα μας, αναδεικνύονται ο τρόπος ζωής στην Ελλάδα (50%), η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης (41%) και ένα αντίστοιχο ή και καλύτερο επίπεδο αποδοχών σε σχέση με αυτό που τους προσφέρεται στο εξωτερικό (39%).

Η Ιωάννα, 23 ετών, κάνει την πρακτική της στον κλάδο της Λογοθεραπείας, στο Μπορντώ της Γαλλίας, εδώ και τέσσερις μήνες. Μιλάει για τους λόγους που ήθελε να βγει στο εξωτερικό και πώς βλέπει τα πράγματα στον επαγγελματικό τομέα:

“Πάντα ήθελα να βγω στο εξωτερικό για να δω πω ζουν οι άνθρωποι, να γνωρίσω διαφορετικούς πολιτισμούς, κουλτούρες και ιδεολογίες, να υιοθετήσω συνήθειες που ίσως μου ταιριάζουν καλύτερα και μέσα από αυτό να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου. Όσο μεγάλωνα, κυρίως τα τελευταία χρόνια, ήθελα να δω τον τρόπο που δουλεύουν οι άνθρωποι έξω, καθώς οι υποδομές είναι καλύτερες, όπως και η ποιότητα εργασίας. Τους τέσσερις μήνες που εργάζομαι εδώ, έχω παρατηρήσει ότι τα πράγματα στον επαγγελματικό τομέα είναι αρκετά διαφορετικά από την Ελλάδα, σε πολλούς τομείς.

Οι εργαζόμενοι είναι λιγότερο αγχώδεις, δουλεύουν ήρεμα και χωρίς πίεση, καθώς όλα είναι πολύ οργανωμένα. Υπάρχει άριστη συνεργασία ανάμεσα στους υψηλά ιστάμενους και στους υπαλλήλους. Κάτι που μου έχει κάνει πολύ θετική εντύπωση είναι ότι εγώ, κάνοντας κλινικές έρευνες σε ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο στη Γαλλία ως λογοθεραπεύτρια, έχω πάντα τον κατάλληλο εξοπλισμό που χρειάζομαι, ο οποίος είναι πολύ ακριβός και εξελιγμένος.

Υπάρχει επίσης εξαιρετική συνεργασία με τους συναδέλφους, παρόλο που ο κλάδος της ιατρικής είναι ιδιαίτερα απαιτητικός. Από την άφιξη μου εδώ, όλοι ήταν πολύ βοηθητικοί και ανοιχτοί στις προτάσεις μου, γεγονός που δημιουργεί ένα ευχάριστο κλίμα όχι μόνο για μένα αλλά και για την ομάδα σαν σύνολο, καθώς οι ερευνητικές μας δουλειές γίνονται με αυτόν τον τρόπο πιο ενδιαφέρουσες και κερδοφόρες.”

Η Ελίζα, βρίσκεται από τα 18 της στην Αγγλία για σπουδές. Μετά από 5 χρόνια, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους μετακόμισε και τι την κράτησε εκεί:

“Μετακόμισα στην Αγγλία το 2018, μόλις τελείωσα πανελλήνιες και έκανα 3 χρόνια το προπτυχιακό μου, ένα χρόνο το μεταπτυχιακό και τώρα είμαι σε έρευνα εργασίας. Επέλεξα την συγκεκριμένη χώρα κυρίως λόγω της γλώσσας. Εκείνο το διάστημα κοιτούσα και άλλες χώρες της Ευρώπης αλλά θεώρησα πως θα μου είναι πιο εύκολο να πάω σε μια χώρα που ήδη γνωρίζω την γλώσσα, από το να πάω κάπου άλλου και να έχω το βάρος της γλώσσας μαζί με το πανεπιστήμιο. Είχα πάθει ένα σοκ στην αρχή, λόγω του ότι ο τρόπος ζωής τους είναι πολύ διαφορετικός από τον δικό μας.

Από το ότι δεν έχουν καφετέριες και τρώνε το μεγάλο γεύμα τους το βράδυ και όχι το μεσημέρι, μέχρι τις διαφορετικές πρίζες και την ανάποδη οδήγηση. Μετά από 5 χρόνια μπορώ να πω πως έχω εξοικειωθεί πολύ. Οι υποδομές των πανεπιστημίων και τα κέντρα των πόλεων τους είναι καταπληκτικά. Οι άνθρωποι είναι καταπληκτικοί, ξέρουν να διασκεδάζουν και να περνάνε καλά. Κάτι που είναι εξίσου σημαντικό είναι το πόσο μπροστά είναι η Αγγλία σε θέματα ισότητας και αποδοχής. Οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι, απελευθερωμένοι και δεν φοβούνται να κυκλοφορήσουν στον δρόμο όπως θέλουν”.

Τα άτομα που βγαίνουν σε χώρες του εξωτερικού φαίνεται ότι συνήθως δεν έχουν σκοπό να γυρίσουν πίσω. Και αυτό γιατί όταν επιστρέφουν, μπαίνουν σε μια αυτόματη διαδικασία σύγκρισης, η οποία πολύ απλά δεν είναι δίκαιη. Γυρνάνε στην πατρίδα και βλέπουν τα πράγματα να είναι ακριβώς έτσι όπως τα έχουν αφήσει. Και τότε είναι που έρχεται η μεγάλη απογοήτευση.

Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, η αναξιοκρατία στην απόκτηση θέσεων, οι λιγοστές δυνατότητες επαγγελματικής ανέλιξης και χρηματικών απολαβών, οι -πολύ συχνά- αμφισβητήσιμες εργασιακές συνθήκες αλλά και η έλλειψη στις εκπαιδευτικές καινοτομίες και ευκαιρίες, παραμένουν ίδια και απαράλλακτα.

Για αυτό, δεν θα έπρεπε να μας κάνει εντύπωση η άρνηση του 97% των Ελλήνων που βρίσκονται στο εξωτερικό, να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Μόνο το 3% στα ποσοστά της έρευνας, εξέφρασε την θέληση να επιστρέψει! Επίσης, περισσότεροι από τους μισούς 54%, έχουν στο μυαλό τους χρονικό ορίζοντα άνω των 5 χρόνων παραμονής στο εξωτερικό.

Η Δάφνη, που μετακόμισε πρόσφατα στην Ιταλία, για το μεταπτυχιακό της, μιλάει για τον λόγο που δεν σκοπεύει να επιστρέψει στην Ελλάδα:

“Βρίσκομαι στη Ρώμη από τέλη Σεπτεμβρίου, δηλαδή εδώ και τέσσερις μήνες και κάνω το μεταπτυχιακό μου πάνω στο κομμάτι του Fashion Management. Ο κύριος λόγος που με ώθησε να φύγω ήταν το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος τομέας δεν με κάλυψε σε ότι βρήκα στην Ελλάδα, με το συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών και λίστα μαθημάτων που ήθελα. Η εμπειρία μου μέχρι στιγμής είναι πολύ καλή. Είναι η πρώτη φορά που είμαι μόνη μου, σε μία ξένη χώρα και τόσο μακριά από το σπίτι μου και το διαχειρίζομαι αρκετά καλά.

Υπάρχουν στιγμές βέβαια που νοσταλγώ την Ελλάδα, μου λείπουν η οικογένεια και οι φίλοι μου, αλλά δεν νιώθω την ανάγκη να γυρίσω πίσω. Σε αυτό ευνοεί αρκετά το γεγονός ότι η Ιταλία είναι αρκετά παρόμοια χώρα με την Ελλάδα, ειδικά από θέμα κουλτούρας. Και στον εργασιακό τομέα τα πράγματα δεν διαφέρουν πολύ, με την εξαίρεση ότι εδώ οι απολαβές είναι αρκετά καλύτερες λόγω της ανεπτυγμένης οικονομίας της χώρας, ειδικά στις μεγαλύτερες πόλεις της. Με αυτά τα δεδομένα, δεν έχω σκοπό να επιστρέψω σύντομα στην Ελλάδα, κυρίως γιατί η καριέρα που θέλω να ακολουθήσω δεν υφίσταται ακόμα εκεί.”

Η Ελίζα από την πλευρά της, μιλάει για το κόστος ζωής στην Αγγλία και τις εργασιακές συνθήκες που την ευνοούν στο να μείνει εκεί μόνιμα:

“Το κόστος ζωής σε σχέση με την Ελλάδα δε μπορώ να πω πως είναι τρομερά διαφορετικό, εκτός από την φορολογία που σε ψιλό τσακίζει – για να δεις τηλεόραση πληρώνεις φόρο, αλλιώς τρως πρόστιμο. Ωστόσο, οι μισθοί δεν έχουν καμία σχέση. Άτομα άνω των 21 παίρνουν το λιγότερο, περίπου 12 ευρώ την ώρα. Οι ευκαιρίες για δουλειά είναι άπειρες, σε όλους τους κλάδους. Τα σεμινάρια που προσφέρουν για εξειδικεύσεις και για να ανέβεις επαγγελματικά είναι ατελείωτα. Οι περισσότεροι εργοδότες ψάχνουν άτομα με όρεξη για δουλειά, ενώ προσφέρονται και πολλά μπόνους όταν πετυχαίνεις στόχους και έχεις καλή απόδοση.

Επίσης δεν έχω ακούσει ποτέ κανέναν να έχει θέματα με συμβάσεις, πληρωμές, ένσημα και όλα αυτά που ακούμε στην Ελλάδα. Τα πάντα νόμιμα και υπάρχει πολύ σεβασμός. Δεν νομίζω ότι θα επιστρέψω Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, περισσότερο λόγω εργασίας μιας και αυτό που κάνω δεν είναι εύκολο να βρεθεί εδώ. Αν όλα πάνε καλά θα ήθελα να επιστρέψω ίσως σε μεγαλύτερη ηλικία, μπορεί ακόμη και όταν θα έχω βγει σε σύνταξη. Δεν παύω να θεωρώ πως η Ελλάδα είναι μια πανέμορφη χώρα και οι Έλληνες ξέρουν να ζουν, κάτι το οποίο μου λείπει αρκετά. Ο καιρός, οι ταβέρνες, τα έθιμα, είναι κάτι που θα ήθελα να ξανά έχω στην ζωή μου”.

Η Ιωάννα από την άλλη, ανήκει στο μικρό ποσοστό των νέων Ελλήνων, που έφυγαν στο εξωτερικό αλλά σκοπός της ήταν εξαρχής να επιστρέψει στην Ελλάδα: 

“Ο στόχος μου ήταν από την αρχή να καταφέρω να κερδίσω όσα περισσότερα μπορώ από το εξωτερικό, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και να γυρίσω πίσω. Ερχόμενη εδώ και ανακαλύπτοντας τις ευκαιρίες που μου δίνει το πρόγραμμα στο οποίο είμαι για την πρακτική μου, κατάλαβα ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα εδώ και από επαγγελματική άποψη αλλά και σε ότι αφορά τα προγράμματα σπουδών. Οπότε, θα κάνω εδώ το μεταπτυχιακό μου, κάτι το οποίο δεν είχα σχεδιάσει, καθώς είναι δωρεάν και σε υψηλότερο επίπεδο στον τομέα που με ενδιαφέρει. Μετά από αυτό, θα ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα και να προσπαθήσω να βρω εκεί μία δουλειά, καθώς έχω καταλάβει ότι ίσως να μην μου ταιριάζει ο τρόπος ζωής εδώ, παρά τις καλές επαγγελματικές ευκαιρίες. Οι καταστάσεις μέχρι τώρα μου έχουν φανεί πολύ απρόσωπες και οι άνθρωποι κλειστοί και εσωστρεφείς, κάτι το οποίο έχω καταλάβει ότι δεν μου ταιριάζει.”