Ένα πρωτοποριακό μουσείο αφιερωμένο σε έναν μεγάλο ποιητή ανοίγει τις πόρτες του

Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και ο Δήμος Λευκάδας εγκαινιάζουν το Μουσείο Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα, στο πατρικό σπίτι του ποιητή, την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017, ώρα 18.30.

Την οικία Άγγελου Σικελιανού, αγόρασε η Εθνική Τράπεζα, χρηματοδότησε τις μελέτες αποκατάστασης, καθώς και τις μουσειολογικές μελέτες για την μετατροπή της σε Μουσείο ‘Αγγελου Σικελιανού. Ανέλαβε και επέβλεψε την υλοποίηση των μελετών και το παραδίδει στο Δήμο Λευκάδας, ως ένα πρότυπο μουσείο διεθνών προδιαγραφών.

Είναι το πρώτο μουσείο στην Ελλάδα το οποίο δεν αποτελεί απλά ένα μουσείο ενθυμημάτων. Η διεθνούς εμβέλειας λογοτεχνική προσωπικότητα του Λευκαδίτη ποιητή, ο οποίος υπήρξε εννέα φορές υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας, παρουσιάζεται και αναλύεται σε βηματισμό με την ζωή του. Η μουσειολογική προσέγγιση ακολουθεί τρόπους επιστημονικά ευσύνοπτους και συνάμα ανθρώπινους και οικείους.

Τεκμήρια του έργου του και της ζωής του δώρισαν μεγάλοι συλλέκτες, ενώ μεγάλα μουσεία και φορείς της χώρας εμπιστεύτηκαν εκθέματα σε μακροχρόνιο δανεισμό. Μεταξύ αυτών το Μουσείο Μπενάκη, η Ακαδημία Αθηνών, το Κέντρο Μικρασιατικών Μελετών, το Μουσείο ‘Atelier’ Σπύρου Βασιλείου, το Μουσείο Γλυπτικής ‘Ν. Περαντινός’, η Βιβλιοθήκη της Βουλής, η Χαραμόγλειος Βιβλιοθήκη Λευκάδας, ο εκδοτικός οίκος ‘Ικαρος κ.ά.

Η αγορά του κτιρίου, οι ειδικές μελέτες αποκατάστασης, καθώς και οι νοηματικές και αρχιτεκτονικές μουσειολογικές μελέτες, η υλοποίηση της αποκατάστασης και της μετατροπής του σε μουσείο διήρκεσαν με διακοπές από το 2009 ως το 2017. Παράλληλα η Τράπεζα αναμόρφωσε και το κηποθέατρο ‘Αγγελος Σικελιανός’ σε γειτνίαση με το ομώνυμο Μουσείο, όπου είχε τραγουδήσει και η μεγάλη Μαρία Κάλας.

Τις νοηματικές και αρχιτεκτονικές-εκθεσιακές μελέτες και επιβλέψεις έκαναν οι καθηγητές του Α.Π.Θ. Ματούλα Σκαλτσά και Πάνος Τζώνος με τους συνεργάτες τους, την επιστημονική εποπτεία της έρευνας είχε η καθηγήτρια του πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθηνά Βογιατζόγλου, ενώ τη μελέτη αποκατάστασης έκανε ο ομ. καθηγητής του Ε.Μ.Π. Παναγιώτης Τουλιάτος με τους συνεργάτες του. Την εποπτεία του όλου εγχειρήματος είχε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος δια της Διεύθυνσης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Τράπεζας και του Ομίλου, της Γενικής Διεύθυνσης Ακίνητης Περιουσίας της Τράπεζας και του Ομίλου και του Τομέα Τεχνικών Υπηρεσιών.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ

ΕΝΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΕΥΠΟΙΙΑΣ ΤΗΣ ΕΤΕ

Γιώργος Σεφέρης: …μια δύναμη καμωμένη από τον Απόλλωνα, τον Διόνυσο, τον Χριστό Οδυσσέας Ελύτης: …σήκωνε στην εποχή μας το βάρος του ρόλου μιας θεότητας Henry Miller: …νοιάζεται τη μοίρα της ανθρωπότητας Paul Éluard: …σου οφείλω την ελπίδα Γιάννης Ρίτσος: …ποιητής θεϊκός που μια νύχτα κατέβηκε από τον Όλυμπο Ανδρέας Εμπειρίκος: …ο μέγας ταγός, ο Δελφικός, ο Αρχάγγελος Σικελιανός Νίκος Καζαντζάκης: …ήταν ωραίος και το ‘ξερε… ήταν μεγάλος λυρικός ποιητής και το‘ξερε

ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΙΗΤΗ

Πώς να κλείσεις σε ένα μουσείο έναν διανοούμενο παγκόσμιων οραμάτων, έναν εθνικό ταγό, έναν πράττοντα διανοητή, έναν παρόντα πολιτικά λογοτέχνη, έναν μεγάλο λυρικό ποιητή και συνάμα έναν φθαρτό πάσχοντα άνθρωπο, ευάλωτο στον έρωτα, την οικονομική ανυμπόρια, γυμνό μπροστά στον θάνατο;

‘Όλα αυτά ήταν ο ‘αχώρητος στην δική του χώρα του αχωρήτου’ ‘Αγγελος Σικελιανός, που όμως, χωρίς τις δυο γυναίκες της ζωής του, την αμερικανίδα Εύα Πάλμερ-Σικελιανού και την Άννα Καμπανάρη-Σικελιανού, ίσως δεν θα ήταν σε θέση να ξεδιπλώσει.

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΟΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΣΕ ΕΝΑ ΚΕΛΥΦΟΣ-ΚΟΣΜΗΜΑ

Μονογραφικά μουσεία για διάσημους ανθρώπους υπάρχουν αρκετά. Είναι όμως σχεδόν πάντα μουσεία ενθυμημάτων. Δεν είναι μουσεία της πνευματικής δημιουργίας, η οποία και χαρακτηρίζει την προσωπικότητα που εκτίθεται. Το Μουσείο Σικελιανού είναι το πρώτο που επιχειρεί να παρουσιάσει:

– Τον πυρήνα του συνολικού έργου του Σικελιανού και να ερμηνεύσει την τοποθέτησή του ως εθνικού ποιητή – Τις καταβολές του λογοτεχνικού του έργου (οικογενειακές, τοπικές, εθνικές και διεθνείς) – Τη σύνδεση του συνολικού ποιητικού έργου του με τις πράξεις του (Δελφικές Εορτές) και τη στάση του ως πολιτικού όντος και διανοουμένου – Την παρουσίαση του ανθρώπου-Σικελιανού και τη σχέση του με την Εύα και την Άννα, αλλά και την ελληνική και διεθνή πραγματικότητα.

Στο δίπατο σπίτι που γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Λευκάδα ο Σικελιανός, έγινε δυνατό να αναπτυχθεί το όραμα και η πράξη του ποιητή, αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος Σικελιανός.

ΤΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Το νυφικό της Άννας και υφαντά της για τον ‘Αγγελο και τις πελάτισσές της, τα χειροποίητα ρούχα που ύφανε η Εύα για τον εαυτό της και για τις Δελφικές Εορτές, το διαβατήριό της, τα ίδια πορφυρά μαλλιά της, που έκοψε όταν ήταν στην Αμερική, εκδόσεις σπάνιες και χειρόγραφα του Άγγελου, η αλληλογραφία του Άγγελου και της Εύας, τηλεγραφήματα, φωτογραφικό υλικό, ταινίες και ηχογραφημένες απαγγελίες με τη φωνή του ίδιου του ποιητή ζωντανεύουν περισσότερες ζωές, στιγμές ανθρώπων και επίσημης ιστορίας, αντιλήψεις, σχέσεις και καταστάσεις γύρω, αλλά και πέρα από τον ίδιο τον ποιητή.

Η ΕΚΘΕΣΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η αρχιτεκτονική μουσειολογική μελέτη ακολούθησε τη διαμερισματοποίηση του σπιτιού, ενώ η όλη σύλληψη υποβάλλει το αίσθημα ενός σπιτιού που δεξιώνεται μια ποίηση πάνω από τα κοινά μέτρα και φιλοξενεί τα ανθρώπινα ενός εξίσου άμετρου ποιητή. Χρώματα γαιώδη και τρυφερά ενισχύουν την αίσθηση του οικείου χώρου. Οξειδωμένα μέταλλα υπομνηματίζουν παλαιές σταθερές αξίες και το πέρασμα του χρόνου, ενώ ήχοι και αφηγήσεις, η ίδια η σπηλαιώδης φωνή του ποιητή ενισχύουν το βίωμα του επισκέπτη. Πραγματικά εκθέματα με την αύρα του καιρού και του χρόνου εναλλάσσονται με κινούμενες εικόνες που δονούν το υπόλοιπο εικονιστικό και γραπτό περιεχόμενο. Για τον ίδιο λόγο έμεινε άθικτη η κουζίνα, όπου σε κάποιες γωνιές ίσως πλανήθηκε το βλέμμα του ποιητή. Τα πρόσωπα του ίδιου του ποιητή και όσα σφράγισαν τη ζωή του μπήκαν σε κάδρα στους τοίχους να μας κοιτούν, ενώ η μεγαλογράμματη γραφή του ντύνει τους τοίχους και ξεχύνεται στο εξωτερικό του κτιρίου ως υπόμνηση του αχωρήτου της εθνικής του παρουσίας και των άμετρων οραμάτων του.

ΜΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΕΝΔΟΤΕΡΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Στο ισόγειο του κτιρίου βρίσκονται το πωλητήριο και ο χώρος των ενημερωτικών προβολών για το περιεχόμενο του μουσείου και για το ειδικό αντισεισμικό σύστημα με το οποίο είναι χτισμένο.

Ανεβαίνοντας τη σκάλα για τον πρώτο όροφο σε υποδέχεται το υπερμέγεθες πορτρέτο του Σικελιανού με την σπηλαιώδη φωνή του να απαγγέλει στίχους του.

Εκεί εισαγωγικά στον πρώτο χώρο (Σικελιανός ο Δημιουργός) εκτίθενται οι ‘Διαμορφωτικοί παράγοντες’ του έργου του, δηλαδή οι οικογενειακές, τοπικές, εθνικές και διεθνείς προσωπικότητες που επηρέασαν την πορεία του.

Στον χώρο που ακολουθεί (Τα Πρόσωπα του Ποιητή) συνοψίζονται σε πέντε πανό με ισάριθμες απαγγελίες και στίχους τα χαρακτηριστικά του συνολικού του έργου: 1. Ο λυρικός ποιητής, 2. Ο Μύστης, 3. Ο Παγκόσμιος ταγός , 4. Ο εθνικός ποιητής και 5. Ο ποιητής πράττων. Ο κονδυλοφόρος του ποιητή και το μελανοδοχείο είναι το μόνο έκθεμα που κυριαρχεί στον χώρο, ο οποίος καλύπτεται από χειρόγραφα του Σικελιανού με τη γνωστή μεγαλογράμματη γραφή του.

Στον επόμενο χώρο με τίτλο Η Διαδρομή σε μια χρονογραμμή εκτίθενται τα έργα τομές στην παραγωγή του, συνδυασμένα με τα πρόσωπα του ποιητή που αλλάζουν όψη και τα γεγονότα που τρέχουν.

Στον χώρο της Απήχησης εκτίθενται, από το δάπεδο ως την οροφή, όλες οι εκδόσεις του έργου του όσο ζούσε, αλλά και μετά τον θάνατό του.

Σε δύο συνεχόμενους χώρους παρουσιάζονται η διαμόρφωση της Δελφικής Ιδέας και η υλοποίηση των Δελφικών Εορτών, πρώτα ως συνάντηση δύο ανθρώπων, της Εύας και του Άγγελου, με κοινές ιδέες για την παγκόσμια αδελφοσύνη, και ύστερα ως προετοιμασία και υλοποίηση και τέλος ως προσωπική οικονομική καταστροφή.

Η μετακίνηση του επισκέπτη στον δεύτερο όροφο αφορά διεξοδικότερη ανάλυση και ερμηνεία των σημείων στα οποία αγκιστρώνεται το συνολικό έργο του Σικελιανού με τίτλο Η Οδύσσεια της Δημιουργίας. Ακολουθεί ένα σύντομο βίντεο με Το Κατορθωμένο Σώμα, απαγγελία από το ομώνυμο εμβληματικό ποίημα του Σικελιανού, στο οποίο συνοψίζεται το ίδιο το όραμα και το πιστεύω του ποιητή για το συνολικό του έργο. Η επίσκεψη ολοκληρώνεται με τον Σικελιανό, ο άνθρωπος, και τις γυναίκες-υφάντρες της ζωής του, την Εύα και την Άννα. Και οι δυό τους με τον ίδιο αργαλειό και οι δύο στήριξαν την δημιουργική πράξη και την επιβίωση του Άγγελου.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ

Η Εθνική Τράπεζα ανέθεσε σε εξειδικευμένη κινηματογραφική ομάδα τη δημιουργία ενός 15λεπτου βίντεο για μια βιωματική περιήγηση στο Μουσείο Άγγελου Σικελιανού. Εκεί όπου τα μαλακά χρώματα συναντούν ευαίσθητες απαγγελίες, όπου η σπηλαιώδης φωνή του Σικελιανού απαντά στην καθαρή της Άννας, όπου ο στίχος του ποιητή υποσημειώνεται από την απαγγελία, όπου ο λόγος εικονοποιείται με τρόπο λιτό και καίριο. Η Εθνική Τράπεζα ευαίσθητη ανέκαθεν, όσον αφορά την ευθύνη της στην κοινωνία, αποδίδει στην Λευκάδα των ποιητών, των διανοουμένων και των καλλιτεχνών το μουσείο που αρμόζει στον μεγάλο της ποιητή, ένα μουσείο που τελικά της αρμόζει.