Φεστιβάλ Βερολίνου: Δυνατό κρύο – ζεστές ταινίες κι ένα «Trainspotting» χωρίς Trainspottin
Οι πρώτες μέρες του φετινού Φεστιβάλ Βερολίνου είχαν εκπλήξεις και απογοητεύσεις.
Του Ορέστη Ανδρεαδάκη
Το θερμόμετρο μοιάζει κολλημένο ανάμεσα στους -3 και στους -6 βαθμούς. Το θρυλικό «Trainspotting» προβλήθηκε την πρώτη μέρα του φεστιβάλ σχεδόν στο ντούκου- χωρίς καν να δημιουργήσει ένα καυγά της προκοπής. Οι σοσιαλδημοκράτες και οι χριστιανοδημοκράτες εξέλεξαν προχθές στην θέση του Προέδρου της Γερμανίας, τον Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ που ανήκει στο κόμμα των πρώτων, αλλά δεν έχει και τόση σημασία διότι και τα δύο κόμματα την ίδια πανευρωπαϊκή λιτότητα υποστηρίζουν πια.
Κι όσο για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, αυτό κάνει άψογα την ίδια δουλειά που κάνει εδώ και 67 χρόνια: επιλέγει καλές και «δύσκολες» ταινίες άγνωστων ονομάτων για τα παράλληλα προγράμματα και μέτριες ταινίες πρωτοκλασάτων ονομάτων για το διαγωνιστικό.
Υπάρχουν ευτυχώς και οι εξαιρέσεις. Σαν το «Μια Φανταστική γυναίκα» του Σεμπαστιάν Λέλιο από την Χιλή και το «Πάρτυ» της Σάλι Πότερ από την Μεγάλη Βρετανία.
Να μην γράψω όμως πρώτα λίγα λόγια για το «Trainspotting Νο2” ή «T2» για συντομία; Τι να γράψω όμως; Ούτε να ενθουσιαστώ μπορώ αλλά ούτε και να θυμώσω, ούτε να αναλύσω χαρακτήρες και υπόθεση ούτε να αναδείξω λάθη και παραβλέψεις. Μετά από 118 λεπτά προβολής είχα την αίσθηση ότι είχα δει την ίδια εκείνη πρώτη ταινία. Εκκριτική, καλοφτιαγμένη, γεμάτη μουσική και γρήγορο ρυθμό. Γιατί όμως θα έπρεπε να την ξαναδώ μετά από 21 χρόνια;
Θυμίζω ότι το πρώτο «Trainspotting» τελείωσε όταν ο βασικός ήρωας ο Ρέντον (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ) έκλεψε από τους φίλους του τις 16.000 λίρες που είχαν κερδίσει πουλώντας ναρκωτικά. Μέχρι αυτό το αναπάντεχο φινάλε ωστόσο το «Trainspotting» είχε προλάβει να χτίσει μια ολόκληρη ποπ κουλτούρα και να εδραιωθεί ως ένα από τα πιο επιδραστικά έργα της δεκαετίας του ’90. Γέννησε μιμητές, επηρέασε τη μουσική και τις άλλες τέχνες και ανέβασε το όνομα του σκηνοθέτη του, του Ντάνι Μπόιλ, στα ουράνια.
Σήμερα, 21 χρόνια μετά, καθισμένος στο Palast της Μπερλινάλε διερωτόμουν γιατί θα έπρεπε να δούμε ένα σίκουελ που μοιάζει με αντιγραφή: Ίδια πλάνα, ίδιο ντεκουπάζ, ίδιος ρυθμός, ίδιο ερμηνευτικό στυλ.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, όσοι έχουν ξεχάσει το πρώτο «Trainspotting» ή δεν το έχουν δει καν είμαι σίγουρος ότι θα ενθουσιαστούν. Κρίνοντας με ένα αυστηρά ψυχρό και αντικειμενικό τρόπο, δεν θα μπορούσα παρά να παραδεχτώ ότι ο Ντάνι Μπόιλ έχει υπογράψει μια πολύ καλή ταινία.
Μία γυναίκα αλλιώτικη από τις άλλες
Η αποκάλυψη του πρώτου μέρους της φετινής Μπερλινάλε όμως είναι η Ντανιέλα Βέγκα, η τρανσέξουαλ πρωταγωνίστρια της ταινίας «Μια φανταστική γυναίκα» του Χιλιανού Σεμπαστιάν Λέλιο, ο οποίος το 2013 είχε πάλι εντυπωσιάσει το φεστιβάλ του Βερολίνου με την προηγούμενη ταινία του «Γκλόρια».
Η Ντανιέλα Βέγκα υποδύεται την Μαρίνα, μια εκρηκτική τρανσέξουαλ τραγουδίστρια η οποία συζεί με ένα πολύ μεγαλύτερό της άντρα. Την ημέρα των γενεθλίων της όμως αυτός πεθαίνει ξαφνικά και η Μαρίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα. Η οικογένειά του στρέφεται εναντίον της, την πετάει από το κοινό τους σπίτι, την εξευτελίζει, την υποβάλλει σε όλα τα μικρά καθημερινά μαρτύρια που υποβάλλονται όσοι άνθρωποι ανήκουν σε μειονότητες και δεν ακολουθούν την όποια «κανονικότητα».
Το «Μια φανταστική γυναίκα» είναι μια ταινία σπαρακτική και δυνατή, η οποία σίγουρα θα βραβευτεί στο τέλος της εβδομάδας ενώ η Ντανιέλα Βέγκα ίσως γίνει η πρώτη τρανσέξουαλ που θα κερδίσει το βραβείο γυναικείας ερμηνείας ενός τόσου μεγάλου φεστιβάλ.
Αν ο Πίντερ έγραφε φάρσες
Μια εξαιρετική μαύρη κομεντί ξεχώρισε στο διαγωνιστικό πρόγραμμα κι έκανε τους θεατές να γελάσουν με την καρδιά τους, γεγονός πολύ σπάνιο στο συνήθως «σοβαρό και βαρύ» πρόγραμμα του Βερολίνου.
«Το Πάρτυ» της Αγγλίδας Σάλι Πότερ είναι μία σάτιρα των βρετανικών ηθών γεμάτη ανατροπές, πανέξυπνους δηλητηριώδεις διαλόγους κι ένα λαμπρό καστ: Μπρούνο Γκανζ, Κριστίν Σκοτ Τόμας, Πατρίσια Κλάρκσον, Κίλιαν Μέρφι, Τίμοθι Σπαλ, Έμιλι Μόρτιμερ.
Η ταινία διαρκεί μόλις 71 λεπτά και διαδραματίζεται εξ ολοκλήρου σε ένα διαμέρισμα. Μία πολιτικός (Κριστίν Σκοτ Τόμας), μάλλον του Εργατικού Κόμματος, έχει μόλις διοριστεί Υπουργός Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας και καλεί στο σπίτι της τρία φιλικά της ζευγάρια για να το γιορτάσουν. Τίποτα όμως δεν γίνεται όπως το έχει σχεδιάσει καθώς μια σειρά από αποκαλύψεις από ερωτικές απιστίες κινητοποιούν την τυπική βρετανική υποκρισία. Αν ο Χάρολντ Πίντερ ήθελε να γράψει μία φάρσα, μάλλον θα έγραφε το σενάριο αυτής της ταινίας.
Η Σάλι Πότερ πάντως, όπως μου εκμυστηρεύτηκε μετά την προβολή, εμπνεύστηκε την ταινία της από τις βρετανικές εκλογές του 2015- τότε που το Εργατικό Κόμμα, ανίκανο να ακολουθήσει τις απαιτήσεις των καιρών, πνίγηκε σε μία θάλασσα βερμπαλισμού, υποκρισίας και ομφαλοσκόπησης.
Στους επτά χαρακτήρες αυτής της εξαιρετικής ασπρόμαυρης ταινίας αναγνωρίζουμε μια ολόκληρη χαμένη κοινωνία κι ένα πολιτικό σύστημα που βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Η ταινία κόστισε ελάχιστα χρήματα και γυρίστηκε σε δύο μόλις εβδομάδες σε ένα μικρό στούντιο κάπου στο δυτικό Λονδίνο, αποδεικνύοντας ότι το μόνο που χρειάζεται για να κάνει κανείς μία καλή ταινία είναι το ταλέντο.
*Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης είναι κριτικός κινηματόγραφου και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
