Γιατί η γενιά μου βαριέται να ζήσει;

Καθισμένος στον καναπέ σου, ανοίγεις το Instagram, κάνεις swipe το ένα story μετά το άλλο, πατώντας μερικές καρδιές σε αυτά των φίλων σου. Κλείνεις τα story, σκρολάρεις για λίγο στην αρχική, βλέπεις γνωστούς αγνώστους να ζούνε τις καλύτερες τους ζωές, διακοπές σε νησιά, έξοδοι για καφέ και για ποτά σε μπαρ, άλλοι ανεβάζουν φωτογραφίες από τις γάτες τους και άλλοι από ηλιοβασιλέματα. Κλείνεις το Instagram, ανοίγεις το Tik Tok. Χωρίς να το έχεις καταλάβει περνάει μία ώρα που προσπερνάς το ένα βίντεο μετά το άλλο, άλλοι αναλύουν το πιο πρόσφατο σκάνδαλο της επικαιρότητας, άλλοι χορεύουν και κάποιοι άλλοι γελοιοποιούν τα προσωπικά τους. Επιστροφή στο Instagram. Ίσως κάνεις μια “βόλτα” και από το Youtube για να χαζέψεις καμία παλιά ελληνική σειρά, αλλά ακόμα και αυτό δεν σε ικανοποιεί, έχεις μάθει όλες τις ατάκες απ’ έξω. 

Αυτό είναι ένα συνηθισμένο απόγευμα για τον μέσο νέο της Gen Z και της Gen A και όχι η ημέρα ενός καταθλιπτικού.

Σε έναν κόσμο που το doom scrolling στα social media έχει κατακλύσει τις ζωές της νεότερης γενιάς, δεν θα έπρεπε να μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση που οι μέρες μας περνούν αργά και ανιαρά, εγκλωβισμένοι στην «τηλεφωνική πλήξη».

Αυτή η «τηλεφωνική πλήξη», σύμφωνα με την Daily Beast, περιλαμβάνει το να είσαι στο κινητό σου, ανοίγοντας και κλείνοντας τις εφαρμογές, χωρίς να βρίσκεις τίποτα που να σε ενδιαφέρει. Κάνεις κάτι, χωρίς να κάνεις τίποτα και καταλήγεις τρελαμένος από τη βαρεμάρα.

Τις περισσότερες φορές δεν κάνουμε καν τον κόπο να ανοίξουμε κάποιο βιβλίο αντί για την οθόνη του κινητού, μήπως μαζί με αυτό ανοίξουν λιγάκι και οι πνευματικοί μας ορίζοντες. Αν από την άλλη επιλέξουμε να διαβάσουμε ένα βιβλίο για την ψυχαγωγία μας, τότε θα δυσκολευτούμε να διαβάσουμε περισσότερες από 20 σελίδες, χωρίς να κοιτάξουμε το κινητό για κάποια τυχόν ειδοποίηση ή ένα ακόμα άσκοπο σκρολάρισμα στο instagram.

Ακόμα και όταν αποφασίσουμε να βγούμε από το σπίτι, να κάνουμε κάτι διαφορετικό, θα δυσκολευτούμε να αρχίσουμε ένα χόμπι, πόσο μάλλον να το κρατήσουμε, γιατί πολύ σύντομα θα το έχουμε… βαρεθεί.

Μέσα από αυτή τη λούπα να επαναλαμβάνεται καθημερινά, “σκοτώνεται” αργά και σταθερά κάθε είδους ενθουσιασμός, η παραγωγικότητά μας μειώνεται δραματικά ενώ η αναβλητικότητα αυξάνεται επικίνδυνα, ο ποιοτικός χρόνος με τον εαυτό μας μηδενίζεται και η προσοχή μας καταλήγει να μην αποσπάται μονάχα σε βίντεο του ενός λεπτού.

Η ανιαρότητα, η πλήξη, η βαρεμάρα, ας την πει όπως ο καθένας επιθυμεί, δυστυχώς χαρακτηρίζει τις νεότερες γενιές και οι λόγοι που πυροδοτούν την τάση αυτή είναι πολλοί και διαφορετικοί, από την γρήγορη και γεμάτη καθημερινότητα, τα αυξανόμενα άγχη μέχρι το “ξεχείλισμα” των γρήγορων και εύπεπτων social media και τις επιπτώσεις αυτού.

H ψυχολόγος, Ειρήνη Σπύρα, εξηγεί τους κοινωνικούς, τεχνολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που διαμορφώνουν την καθημερινότητα της νέας γενιάς και οδηγούν σε αυτήν την τάση: 

«Η ψηφιακή εποχή έχει φέρει αμέτρητες επιλογές ψυχαγωγίας, ενημέρωσης και επικοινωνίας. Καθώς οι νεότερες γενιές εκτίθενται συνεχώς σε πληθώρα περιεχομένων όπως τα social media, αυτή η υπερπληροφόρηση μπορεί να δημιουργήσει αίσθημα κορεσμού και να κάνει τους ανθρώπους πιο ανυπόμονους, αναζητώντας συνεχώς νέα και διαφορετικά ερεθίσματα.

Η συνεχής έκθεση σε σύντομα βίντεο και αναρτήσεις, όπως αυτά στο TikTok ή Instagram, έχει συμβάλλει στη μείωση της ικανότητας συγκέντρωσης για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η αίσθηση της στιγμιαίας ανταμοιβής από τη συνεχή αλλαγή περιεχομένου μπορεί να οδηγήσει στην αίσθηση ότι βαριούνται όταν δεν υπάρχει κάτι άμεσο και εντυπωσιακό να τους κρατήσει το ενδιαφέρον.

Οι νεότερες γενιές συχνά βιώνουν πίεση από πολλές πηγές – σπουδές, εργασία, κοινωνική ζωή. Αυτή η πολυάσχολη ζωή και η έλλειψη χρόνου μπορεί να τις κάνει να αναζητούν άμεση ψυχαγωγία και γρήγορες διεξόδους, ενώ η αίσθηση ότι πρέπει να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα οδηγεί σε μια «επιφανειακή» εμπλοκή με δραστηριότητες, προκαλώντας την αίσθηση πλήξης όταν δεν υπάρχει κάτι άμεσο και καινοτόμο.

Τα κοινωνικά δίκτυα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συχνά προωθούν την ιδέα της “τέλειας ζωής”, δημιουργώντας υψηλές προσδοκίες για το πώς θα πρέπει να είναι η καθημερινότητα. Οι νέοι, συχνά βλέποντας τη “χρυσή” πλευρά των άλλων, μπορεί να νιώθουν ότι οι δικές τους εμπειρίες είναι λιγότερο ενδιαφέρουσες, κάτι που μπορεί να εντείνει το αίσθημα της βαρεμάρας.

Η χρήση της τεχνολογίας, με τα smartphones, τα social media και τα παιχνίδια δίνει την αίσθηση άμεσης ανταμοιβής με το πάτημα ενός κουμπιού. Οι νεότερες γενιές έχουν εξοικειωθεί με αυτήν την ταχύτητα και ευκολία στην πρόσβαση πληροφορίας ή διασκέδασης, κάτι που τις κάνει να αποζητούν συνεχή ροή ερεθισμάτων και επομένως, να βαριούνται όταν δεν υπάρχει άμεσο αποτέλεσμα», καταλήγει η ίδια.

Οι επιπτώσεις

Αυτή η συνεχόμενη και αυξανόμενη πλήξη των νεότερων γενεών και η ανάγκη τους να αναζητούν συνεχή ερεθίσματα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την απόδοσή τους σε σημαντικούς τομείς της ζωής τους, όπως είναι το διάβασμα για την γενιά Α και την εργασία για την γενιά Ζ.

«Οι παράγοντες που προαναφέρθηκαν επηρεάζουν όχι μόνο την καθημερινότητά τους αλλά και τη συγκέντρωση, παραγωγικότητα και γενικότερη στάση τους απέναντι στις πιο απαιτητικές ή “βαρετές” υποχρεώσεις», όπως εξηγεί η κ. Σπύρα.

Η μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, η αναβλητικότητα και το multitasking είναι μερικές από τις συνέπειες αυτής της διαρκούς πλήξης που βιώνουν οι νεότερες γενιές, σύμφωνα με την κ. Σπύρα: 

«Η εξοικείωση με σύντομα βίντεο, αναρτήσεις και συνεχείς εναλλαγές πληροφοριών έχει συνδέσει τον εγκέφαλο των νέων με την ανάγκη για άμεση ανταμοιβή. Αυτό καθιστά πιο δύσκολη την παρατεταμένη συγκέντρωση σε πιο σύνθετα ή “αργά” έργα, όπως το διάβασμα ή η εργασία. Στις περιπτώσεις που απαιτείται να εμβαθύνουν σε ένα θέμα ή να ολοκληρώσουν ένα έργο μεγάλης διάρκειας, είναι πιο πιθανό να βαρεθούν, να αποσπάται η προσοχή τους ή να μην είναι τόσο αποτελεσματικοί.

Η δυσκολία να βρουν νόημα ή ικανοποίηση σε μακροπρόθεσμα έργα μπορεί να τους κάνει να αναβάλουν το διάβασμα ή την εργασία τους, ιδιαίτερα όταν δεν βλέπουν άμεσο αποτέλεσμα ή ανατροφοδότηση. Η αίσθηση ότι κάτι είναι “βαρετό” τους οδηγεί στην αναζήτηση ευκολότερων ή πιο διασκεδαστικών δραστηριοτήτων, όπως το να περάσουν χρόνο στα κοινωνικά δίκτυα ή να παρακολουθήσουν βίντεο.

Η συνήθεια να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα μπορεί να τους αποσπά από τις κύριες υποχρεώσεις τους. Για παράδειγμα, πολλοί νέοι μπορεί να προσπαθούν να διαβάσουν ή να δουλέψουν ενώ ταυτόχρονα κοιτάζουν τα μηνύματα στο κινητό τους. Το συνεχές multitasking μειώνει την ποιότητα της εργασίας τους, αφού η προσοχή τους διασπάται συχνά». 

Η δημιουργικότητα και το άγχος επηρεάζονται επίσης σημαντικά από αυτήν την τάση, εξηγεί η κ. Σπύρα: 

«Η συνεχής ανάγκη για άμεση ανταμοιβή μπορεί να μειώσει την ικανότητα των νέων να αφιερώσουν χρόνο για την ανάπτυξη δημιουργικών ιδεών. Η δημιουργικότητα και η καινοτομία απαιτούν χρόνο, υπομονή και βαθιά εστίαση – πράγματα που ενδεχομένως να φαίνονται βαρετά ή κουραστικά στους νεότερους που έχουν συνηθίσει σε ταχύτερους ρυθμούς.

Η τάση να βαριούνται εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε συχνή αναβλητικότητα, κάτι που με τη σειρά του δημιουργεί άγχος όταν οι προθεσμίες πλησιάζουν. Όταν αναβάλλουν το διάβασμα ή την εργασία, μπορεί να νιώσουν υπερβολική πίεση την τελευταία στιγμή, κάτι που επηρεάζει αρνητικά τόσο την ψυχολογία τους όσο και την ποιότητα του έργου τους.

Συμπερασματικά, οι προκλήσεις αυτές επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την ικανότητά των νέων να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους με συνέπεια και βάθος. Ωστόσο, η συνειδητή προσπάθεια να αναπτύξουν δεξιότητες συγκέντρωσης, διαχείρισης χρόνου και προσαρμογής σε λιγότερο “εντυπωσιακές” δραστηριότητες μπορεί να τους βοηθήσει να βελτιώσουν την απόδοση τους στο διάβασμα και τη δουλειά», καταλήγει η ίδια.