Γιατί η σκληρή δουλειά δεν είναι αρκετή για να πας μπροστά

Στα τέλη του καλοκαιριού, η συγγραφέας Kate Lister από το Ηνωμένο Βασίλειο συνειδητοποίησε και μοιράστηκε κάτι που είχε απήχηση. Συγκεκριμένα, έγραψε στο Twitter: «Πόσο χρονών ήσουν όταν συνειδητοποίησες ότι το αρχικό σου σχέδιο να είσαι πολύ καλός, να δουλεύεις πολύ σκληρά και να αναλαμβάνεις πολύ περισσότερα από όσα θα έπρεπε με την ελπίδα ότι θα ανταμείβεσαι αυτόματα για αυτό χωρίς να το ζητήσεις, ήταν τελείως χάλια;»

Κυνικό ή όχι, το tweet αυτό είχε απήχηση, αφού περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι του έχουν κάνει like ή retweet.

Παρά τα ρητά και τις συμβουλές που λένε στους ανθρώπους από νεαρή ηλικία ότι η σκληρή δουλειά θα σε φτάσει οπουδήποτε θελήσεις, πραγματικά δε θα το κάνει, λέει ο Jeff Shannon, εκτελεστικός προπονητής και συγγραφέας του Hard Work is Not Enough: The Surprising Truth about Being Believable at Work. Πιστεύει ότι «η σκληρή δουλειά είναι μια καλή αρχή» και στα πρώτα στάδια της καριέρας σου, σίγουρα μπορεί να σε βοηθήσει να εδραιωθείς σε μια δουλειά.

Αλλά δεν αρκεί για να σε πάει μέχρι την κορυφή. «Κάποια στιγμή κοιτάς γύρω σου και συνειδητοποιείς, ουάου, όλοι δουλεύουν σκληρά σε αυτό το επίπεδο. Η τεχνογνωσία και η σκληρή δουλειά γίνονται απλώς η προσδοκία και δε θα σε βοηθήσει να ανεβείς τη σκάλα».

Οπότε, ναι, είναι άδικο το σύστημα να μην εκτιμά απλώς τη σκληρή δουλειά – αλλά είναι μια σημαντική πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι εργαζόμενοι, ειδικά αν δυσκολεύονται να ανέβουν τη σκάλα. Για να προχωρήσεις πραγματικά, πρέπει να κάνεις περισσότερα από αυτά που επιτάσσει η δουλειά σου. Συνειδητοποιήσεις όπως αυτή της Lister έρχονται συχνά στο προσκήνιο όταν παρακολουθείς συναδέλφους με παρόμοιες (ή λιγότερες) ικανότητες να βρίσκονται ψηλά στην ιεραρχία, ενώ η δική σου καριέρα μένει στάσιμη. Τις περισσότερες φορές, όσοι ανεβαίνουν είναι εκείνοι που είναι πρόθυμοι να πολιτικοποιήσουν την πορεία τους προς την κορυφή, ενώ εσύ ήσουν πολύ απασχολημένος απλώς με το να εργάζεσαι σκληρά για να καταλήξεις στο ότι θα έπρεπε να είσαι πιο κοινωνικοποιημένος.

Η σκληρή δουλειά, λέει η Shannon, δεν έχει μεγάλη σημασία αν κανείς δεν αναγνωρίζει ότι την κάνεις. Για να μεταφραστεί αυτή η προσπάθεια σε προαγωγές και ανέλιξη, ειδικά σε έναν αλλιώτικο πλέον εργασιακό κόσμο, πρέπει να κάνεις τους ανθρώπους να το παρατηρήσουν – και να παρατηρήσουν και εσένα.

Η παγίδα του «φαινομένου τιάρας»

Η σκληρή δουλειά βέβαια εξακολουθεί να είναι πολύ σημαντική, λέει η Carol Frohlinger, πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων Negotiating Women, Inc., με έδρα τις ΗΠΑ.

Η Frohlinger ονομάζει αυτήν την τάση «φαινόμενο τιάρας» (ένας όρος που η Sheryl Sandberg αναφέρεται επίσης στο βιβλίο της Lean In). «Οι άνθρωποι εργάζονται πραγματικά σκληρά, προσφέρουν καταπληκτικά αποτελέσματα και ελπίζουν ότι οι κατάλληλοι άνθρωποι θα το προσέξουν και θα έρθουν και θα βάλουν μια τιάρα στο κεφάλι τους. Αλλά αυτό συνήθως δε συμβαίνει», λέει. «Ένα από τα πράγματα που μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους που κάνουν καλή δουλειά και τίποτα άλλο είναι να είναι απαρατήρητοι. Έτσι, όταν υπάρχει ευκαιρία για προβολή, κανείς δεν τους σκέφτεται. Απλώς έχουν ξεχαστεί, με έναν καλοήθη τρόπο».

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την κοινωνική εκπαίδευση που ξεκινά ήδη από το δημοτικό σχολείο, όταν οι μαθητές διδάσκονται ότι οι ήσυχοι, σκληρά εργαζόμενοι είναι αυτοί που είναι πιο πιθανό να ευημερήσουν. Επειδή οι δάσκαλοι επιβραβεύουν τέτοιες ιδιότητες στα πρώτα χρόνια, τείνουμε να περιμένουμε ότι θα το κάνουν και τα αφεντικά μας. Είναι απογοητευτικό, λοιπόν, να μπαίνεις στον εργασιακό κόσμο μόνο και μόνο για να ανακαλύψεις εν τέλει ότι αυτή η ριζωμένη άποψη είναι συχνά εσφαλμένη.

Στην πραγματικότητα, όπως σημειώνει η Shannon, η σκληρή δουλειά από μόνη της συνήθως περνά απαρατήρητη μετά από κάποιο διάστημα, επειδή όλοι γύρω σου εργάζονται στο ίδιο επίπεδο ή περίπου στο ίδιο. Εάν δεν τραβάς την προσοχή με άλλους τρόπους, είναι εύκολο να μείνεις στο παρασκήνιο.

Ενώ τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες είναι επιρρεπείς στους προϊστάμενους που παραβλέπουν τη σκληρή δουλειά τους, η Frohlinger λέει ότι οι γυναίκες συχνά επηρεάζονται περισσότερο αρνητικά, επειδή γενικά θεωρείται πιο αποδεκτό για τους άνδρες να μιλούν για τα επιτεύγματά τους. «Για τις γυναίκες, μπορεί να θεωρηθεί ως καυχησιολογία και οι γυναίκες που καυχιούνται μπορεί να τιμωρηθούν», λέει χαρακτηριστικά.

Πως λοιπόν ξεπερνάς το στερεότυπο; Η απάντηση – τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες – είναι να βρεις έναν τρόπο να επιστήσεις την προσοχή στις προσπάθειές σου χωρίς να περιμένεις κάτι τόσο σπάνιο όπως μια ετήσια ανασκόπηση ή μια αυτοαξιολόγηση απόδοσης.

«Αυτό που συμβαίνει σε πολλές εταιρείες και οργανισμούς είναι ότι περιμένεις μέχρι το τέλος της χρονιάς, όταν δηλαδή κάνεις αυτοαξιολόγηση, λέει η Frohlinger. «Αλλά δεν μπορείς να περιμένεις έναν χρόνο», συμπληρώνει.

Προτείνει να δίνεις στο αφεντικό σου πιο συχνές, αν και συνοπτικές, ενημερώσεις και να είσαι βέβαιος ότι θα δεις τα επιτεύγματά σου να εκτιμούνται. «Θα μπορούσε να είναι απλώς ένα γρήγορο email με μερικά bulllets: εδώ είναι οι νίκες μου και εδώ είναι τι έκαναν για εμάς», λέει. «Να γιατί ήταν χρήσιμο για την ομάδα μας ή πώς το τάδε εξοικονόμησε χρήματα της εταιρείας.» Η συχνότητα και η επιλογή λέξεων έχουν σημασία, προσθέτει. «Κανείς δε θέλει να το ακούει κάθε μέρα. Η χρήση φράσεων όπως «η ομάδα μου και εγώ» σε βοηθά να κάνεις τον εαυτό σου να φαίνεται πιο ωραίος ενώ μοιράζεσαι και τα εύσημα».

Το πλαίσιο είναι επίσης σημαντικό. Ένα αφεντικό μπορεί να θεωρεί περίεργο να λαμβάνει μια αυτόκλητη ενημέρωση με δικούς σου επαίνους, αλλά θα το εκλάβουν καλύτερα ως ένα check-in ή ως έναν τρόπο «να τους κρατήσεις ενήμερους», λέει η Frohlinger.

Η αξία της πολιτικής

Ωστόσο, στα περισσότερα γραφεία και βιομηχανίες, η αποδεδειγμένη ικανότητα από μόνη της δεν είναι αρκετή για να σε βοηθήσει να προχωρήσεις, γιατί πρέπει επίσης να είσαι συμπαθής και αξέχαστος. «Αν θες να έχεις αντίκτυπο και επιρροή, οι άνθρωποι πρέπει να σε εμπιστεύονται και να πιστεύουν σε εσένα», λέει η Shannon, ακριβώς όπως αντιμετωπίζουν έναν υποψήφιο που υποστηρίζουν.

Βασικά, για να ανέβεις τη σκάλα, είναι απαραίτητο να είσαι όχι απλώς σπουδαίος εργαζόμενος, αλλά και λίγο πολιτικός.

«Πρέπει να σε βλέπουν ως ηγέτη», λέει η Frohlinger. «Πρέπει να είσαι αρεστός: από άτομα στο επίπεδό σου, από προϊσταμένους σου και από υφισταμένους σου. Όταν αξιολογείς τη δουλειά, η έρευνα είναι αρκετά σαφής – οι άνθρωποι που είναι αρεστοί παίρνουν καλύτερες βαθμολογίες, ακόμα κι αν η δουλειά τους είναι η ίδια». Και εκεί βρίσκεται η άδικη αλήθεια: εσύ και ένας συνάδελφος μπορεί να έχετε τις ίδιες ακριβώς δεξιότητες και εργασιακή ηθική, αλλά αν έχουν αφιερώσει περισσότερο χρόνο κάνοντας φίλους και επηρεάζοντας τους ανθρώπους, θα φαίνονται καλύτεροι στη δουλειά τους. Τα αφεντικά είναι επίσης άνθρωποι, οπότε είναι απλώς ένα βασικό ένστικτο για αυτούς να ευνοούν τους ανθρώπους που τους αρέσουν.

Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να αυξήσεις το πολιτικό σου κεφάλαιο στη δουλειά. Υπάρχουν βασικές τακτικές που μπορούν να σε κάνουν ένα αξιαγάπητο μέλος του γραφείου, απλώς με το να δίνεις προσοχή στους συναδέλφους σου. «Πρέπει να σκεφτείς πώς να συνδεθείς με άλλους ανθρώπους εκτός από τη δουλειά», λέει η Frohlinger. «Έχουμε κάποιο κοινό χόμπι ή ενδιαφέρον; Ας πούμε πως ξέρω ότι σου αρέσει η κηπουρική, και βλέπω αυτό το άρθρο κηπουρικής και σου το στέλνω. Αυτό είναι κάτι πολύ απλό, όμως μετά θα σου αρέσω περισσότερο».

Αν και μπορεί να φαίνεται λίγο χειριστικό, αυτό το είδος της ευχαρίστησης του άλλου δε βλάπτει κανέναν και είναι εκείνο που μπορεί να είναι απαραίτητο για να προχωρήσεις. Μπορεί να απαιτεί αναδιοργάνωση των προτεραιοτήτων για όσους προτιμούν να επικεντρωθούν στη λίστα υποχρεώσεών τους παρά στην κοινωνικοποίηση. Αλλά το να αλλάξεις τακτική και τρόπο σκέψης μπορεί να είναι ευεργετικό. Είναι όλα μέρος συντήρησης της σταδιοδρομίας, κάτι που η Frohlinger τονίζει ότι είναι ευθύνη κάθε εργαζομένου. «Αν δεν φροντίσεις την καριέρα σου», λέει, «κανείς άλλος δεν πρόκειται να το κάνει».