Γιατί το 13 Reasons Why είναι μια σειρά που (δεν) πρέπει να δει κάθε γονιός

Το 13 Reasons Why είναι μια μυθοπλαστική σειρά βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Jay Asher, αλλά θίγει αληθινά ζητήματα που πολλοί έφηβοι αντιμετωπίζουν σήμερα και αποτελεί ερέθισμα για την έναρξη συζητήσεων γύρω από ευαίσθητα θέματα που διαφορετικά, ίσως θα ήταν λίγο πιο δύσκολο να βγουν στην επιφάνεια. Με αφορμή τη δεύτερη σεζόν της σειράς που είναι ήδη διαθέσιμη στο Netflix, επισημαίνουμε μερικά πράγματα σχετικά με τους σκοπούς και το χαρακτήρα της, καθώς και τα μηνύματα που θέλει να διαδώσει.

Η πλοκή

H δεκαεφτάχρονη Hannah, μετά από σειρά γεγονότων, αποφασίζει να δώσει τέλος στη ζωή της. Έχει όμως αφήσει πίσω της, δεκατρείς κασέτες, που έχει ηχογραφήσει η ίδια, με σκοπό να ακουστούν μετά το θάνατο της, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους έφτασε στο σημείο της αυτοκτονίας. Κάθε κασέτα απευθύνεται και σε ένα συγκεκριμένο άτομο. Το γεγονός της αυτοκτονίας μιας έφηβης αλλά και η επακόλουθη πορεία με τις κασέτες, προκαλούν αναστάτωση στον περίγυρο της, ενώ ξεδιπλώνονται σιγά σιγά οι λόγοι για τους οποίους επέλεξε να δώσει τέλος στη ζωή της.

Ο μιμητισμός στα μέσα

Ο μιμητισμός γενικότερα αλλά ειδικά στα μέσα ενημέρωσης και όπως συνεπάγεται στις ταινίες και στις σειρές, ανέκαθεν ήταν μια πραγματικότητα. Πολλοί νέοι, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αναζήτησης του εαυτού τους, τείνουν να αντιγράφουν συμπεριφορές που βλέπουν στις οθόνες.

Όσοι παρακολουθούν τη συγκεκριμένη σειρά, πρέπει να έχουν κατά νου ότι, αν και πρόκειται για πραγματικά ζητήματα, οι ιστορίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Επίσης πολλοί χαρακτήρες δεν παίρνουν πάντα τις σωστές αποφάσεις. Ίσως δεν είναι κατάλληλη για όλους, και αν για κάποιο λόγο ο θεατής δε νιώθει άνετα κατά τη στιγμή που την παρακολουθεί, θα πρέπει να σταματήσει ή να ζητήσει βοήθεια. Διότι ο στόχος της είναι να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει και να γνωστοποιήσει το γεγονός ότι αυτά τα λεπτά ζητήματα είναι πραγματικά. Ακόμα και άτομα κοντά σε εμάς μπορεί να βιώνουν τέτοια συναισθήματα, χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί.

Εντοπίζοντας σημάδια κατάθλιψης

Στη σειρά, δεν αναφέρεται καθαρά ότι η Hannah έχει κατάθλιψη, όμως υπάρχουν σημάδια που το υποδηλώνουν. Και ενώ δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος τρόπος για να βγάλουμε πόρισμα ότι κάποιος έχει κατάθλιψη ή ότι φλερτάρει με την ιδέα της αυτοκτονίας, είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε αυτά τα πιθανά σημάδια. Ένα από αυτά είναι ότι απομονώνονται από τους φίλους και την οικογένεια, ενώ ταυτόχρονα παύουν τις δραστηριότητες που παλιότερα απολάμβαναν. Αλλαγές στην εμφάνιση με δραματικούς τρόπους όπως η απότομη απώλεια βάρους ή η παντελής αδιαφορία για την εξωτερική τους εμφάνιση. Κατάχρηση ουσιών όπως ναρκωτικά ή αλκοόλ. Συνεχείς εναλλαγές στη διάθεσης όπως αυξημένο άγχος, θυμός ή αισθήματα αναξιότητας. Να λένε πως νιώθουν απελπισμένοι, παγιδευμένοι ή ότι είναι ένα βάρος για τους άλλους ή απλά να λένε πως νιώθουν σαν τη Hannah. H κατάθλιψη είναι μια πραγματική ασθένεια που κάθε έναν τον χτυπάει διαφορετικά. Ψάξε για τα σημάδια.

Οι δυσκολίες 

Είναι αδιανόητο να δημιουργηθεί μια σειρά που σχετίζεται με ένα τόσο λεπτό ζήτημα όπως η αυτοκτονία και να μη λάβει κριτικές και απόψεις ως αντίκρυσμα. Πολλοί θεατές δε συμφωνούν με τον τρόπο που υποδύονται οι ηθοποιοί του ρόλους τους, αλλά ούτε και με τις κινήσεις – πράξεις – συμπεριφορές αυτών των ρόλων. Προσωπικά δε θέλω να σταθώ τόσο στις υποκριτικές ικανότητες των ηθοποιών και στην ποιότητα του σεναρίου, όσο στα μηνύματα που θέλει να μεταφέρει η σειρά. Οι περισσότερες αντιδράσεις υπήρξαν όταν προβλήθηκαν δύο σκηνές, μια αυτοκτονίας και μια βιασμού, με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Μερικοί ειδικοί ψυχικής υγείας λένε ότι η σειρά θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο για την υγεία ορισμένων εφήβων, που έχουν αυτοκτονικές σκέψεις. Στην αντίπερα όχθη υπάρχουν και οι ειδικοί που λένε ότι η ύπαρξη αυτής της σειράς αποτελεί μια πολύτιμη ευκαιρία για να συζητηθεί το θέμα της αυτοκτονίας στους νέους, καθώς και να τους διδάξει πώς να εντοπίζουν προειδοποιητικά σημάδια κατάθλιψης ή αυτοκτονικών σκέψεων στους συνομηλίκους τους. Η επιτροπή γονικής μέριμνας τηλεοπτικού περιεχομένου (Parents Televevision Council), ένας αμερικανικός οργανισμός που στοχεύει στην προστασία των οικογενειών από το σεξ, τη βία και τη βωμολοχία στα μέσα ενημέρωσης, ζήτησε από το Netflix να ακυρώσει τελείως τη σειρά λόγω του δυνητικά επιβλαβούς περιεχομένου. Γενικότερα οι απόψεις διίστανται για το αν θα επέλθουν αλλαγές η όχι σε κοινωνικό επίπεδο μέσω της σειράς, αλλά όπως και να ΄χει, θα πρέπει να υπάρχει ο απαραίτητος γονικός έλεγχος σχετικά με το τι παρακολουθούν τα παιδιά. Για το λόγο αυτό, η δεύτερη σεζόν ξεκινάει με ένα disclaimer, στο οποίο οι πρωταγωνιστές μιλάνε και λένε ότι πρόκειται για μια μυθοπλαστική σειρά που στόχο έχει να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει και τίποτα παραπάνω.

Σχολείο – γονείς – περιβάλλον

Στη δεύτερη σεζόν, κάνοντας πολλές ανασκοπήσεις σε προηγούμενα στιγμιότυπα, γίνεται έντονη η -δεν θα την πω αδιαφορία- απάθεια που δείχνουν όλοι σε έναν άνθρωπο (Hannah) ο οποίος επανειλημμένα φαινόταν ότι χρειάζεται βοήθεια. Κανείς δεν έδινε την απαραίτητη σημασία. Οι φίλοι, παρεξηγούσαν τη συμπεριφορά της και τη μετέφραζαν σε κρίση ζήλιας, ενώ η ίδια της η μητέρα δεν είχε αντιληφθεί τίποτα, νομίζοντας πως το μόνο πρόβλημα που είχε η κόρη της ήταν η εφηβεία και το γεγονός ότι δεν είχε προσαρμοστεί ακόμα στο καινούριο της σχολείο. Ακόμα και όταν ζήτησε βοήθεια από τους συμβούλους σε αυτό το σχολείο, ως τελευταία ελπίδα περιμένοντας να πάρει από κάποιον τη λύτρωση, ακόμα και τότε, το μόνο που πήρε ήταν για άλλη μια φορά η απάθεια. Το πρόβλημα με όλους αυτούς τους ανθρώπους, και ένα από τα μηνύματα που θέλει να περάσει η σειρά σχετικά με αυτό το ζήτημα, είναι ότι κανείς στο περιβάλλον μας δε δίνει όση σημασία πρέπει, στα πράγματα που αξίζουν. Όταν όμως το καταλάβουμε είναι πια πολύ αργά. Και τότε, συνειδητοποιούμε πως θα έπρεπε να είχαμε δράσει διαφορετικά. Θα έπρεπε να δώσουμε μια αγκαλιά. Θα έπρεπε να είχαμε πει μια καλή κουβέντα. Θα έπρεπε να είχαμε ακούσουμε με περισσότερη προσοχή. Όμως δε θα μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα.

Πρέπει να μιλάμε ανοιχτά

Η κατάθλιψη, το bullying, και η απαξίωση είναι καταστάσεις και συναισθήματα που όχι μόνο οι έφηβοι, αλλά και πολλοί ενήλικες τα βιώνουν. Απλώς τις περισσότερες φορές, επειδή έχουν πιο συγκροτημένη σκέψη, μπορούν να τα αντιμετωπίσουν με πιο αποτελεσματικό τρόπο από τους νέους. Όταν ένα άτομο καταλήγει στην αυτοκτονία, δεν το κάνει επειδή θέλει να κόψει τη ζωή του στη μέση. Το κάνει επειδή δεν αντέχει να ζει πια με αυτό τον πόνο που νιώθει, και θέλει κάπως να σταματήσει. Είναι πια καιρός να μη φοβόμαστε να μιλάμε για τέτοια θέματα, και να ζητάμε βοήθεια όταν πλέον δεν αντέχουμε να κουβαλάμε αυτό το βαρύ φορτίο μόνοι μας. Κλείνω με μια φράση από το τελευταίο επεισόδιο της πρώτης σεζόν:

It has to get better. The way we treat each other. They way we look out for each other. – Clay Jensen.