H διαχρονική τέχνη του τατουάζ
Η ιστορία της δερματοστιξίας στο πέρασμα των χρόνων - Tattoo artists μιλούν στην Parallaxi για την τέχνη του μελανιού σήμερα.
Τα τατουάζ αποτελούν μία διαχρονική τάση, ή καλύτερα έναν τρόπο ζωής, ένα lifestyle, για αρκετά χρόνια τώρα. Δεν θεωρούνται πλέον «ταμπού», το μάτι μας έχει συνηθίσει να τα βλέπει σε ανθρώπους γύρω μας, σε μερικούς είναι μικρά και διάσπαρτα, ενώ σε άλλους μεγάλα και έντονα, ολόκληρα «μανίκια» στα χέρια ή στα πόδια. Άλλα κρύβουν νόημα πίσω από το μελάνι, ενώ άλλα βρίσκονται στο σώμα μονάχα για την τέχνη. Τα σχέδια και τα στυλ τους πολλαπλασιάζονται με τα χρόνια, όπως και τα tattoo studios στις πόλεις, σε κάθε μέρος της γης.
Ας πάμε λιγάκι πίσω στο χρόνο, να μάθουμε την πραγματική ιστορία που κουβαλάει το τατουάζ – ή αλλιώς, η δερματοστιξία, όπως ονομάζεται στην ελληνική γλώσσα. H λέξη tattoo (τατουάζ) προέρχεται από την πολυνησιακή λέξη «ta», που σημαίνει κάτι το εντυπωσιακό, και την ταϊτινή λέξη «tatau», που σημαίνει «για να σηματοδοτήσει κάτι». Η ιστορία του και η συνύπαρξή του με τον άνθρωπο ως μορφή έκφρασης, ξεκινά από τη νεολιθική εποχή, που χρονολογείται γύρω στο 5000 π.Χ. Πιστεύεται ότι το πρώτο τατουάζ προήλθε από κάποιο ατύχημα και συγκεκριμένα, από έναν άνθρωπο με μία πληγή, την οποία έτριψε με βρώμικο χέρι που είχε ακουμπήσει σε αιθάλη και τέφρα από τη φωτιά. Ως αποτέλεσμα, όταν το τραύμα επουλώθηκε, το σημάδι παρέμεινε μόνιμα εκεί.
Στη συνέχεια των χρόνων, αρκετοί πολιτισμοί και λαοί υιοθέτησαν αυτή τη μέθοδο με την πάροδο των χρόνων, ο καθένας για διαφορετικούς σκοπούς. Για κάποιους λαούς, τα τατουάζ χρησιμοποιούνταν για να στιγματίσουν υποτιμητικά, όπως τα τατουάζ σε πρόσωπο στους δούλους, ενώ σε άλλους ήταν δείγμα ενότητας ομάδας, φυλής ή συμμορίας, ακόμα και αναγνωρισιμότητας, επίδειξης, δύναμης ή πίστης.
Η λέξη «tattoo» εισήχθη στην Ευρώπη από τον εξερευνητή Τζέιμς Κουκ, όταν επέστρεψε το 1769 από το πρώτο του ταξίδι στην Αϊτή και τη Νέα Ζηλανδία. Στη αφήγησή του για το ταξίδι, αναφέρεται σε μια δραστηριότητα που ονομάζεται «tattaw». Πριν την εισαγωγή της Πολυνησιακής λέξης στο λεξιλόγιο, η τέχνη περιγραφόταν ως τσιμπήματα, σημάδεμα, ζωγραφική, ή χρώση.
Στη σύγχρονη Ευρώπη, οι ναυτικοί και οι φυλακισμένοι ήταν αυτοί που επανέφεραν αρχικά την ιδέα των τατουάζ. Σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο έχουν πάνω τους κάποιο τατουάζ, με συμβολικό ή μη χαρακτήρα. Εκτός από τα επαγγελματικά τατουάζ, αυτά δηλαδή που προέκυψαν μέσω των παραδοσιακών μεθόδων, όσο και αυτά που δημιουργήθηκαν με τη χρήση μοντέρνων μηχανών, έχουν προκύψει και άλλα είδη, που εφευρέθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες του ανθρώπου, όπως είναι τα ιατρικά και τα αισθητικά τατουάζ ή αλλιώς, το μόνιμο μακιγιάζ. Επίσης υπάρχουν και τα λειτουργικά τατουάζ, όπως αυτά που γίνονται σε ασθενείς με την νόσο Αλτσχάιμερ, με σχηματισμένα τα ονόματά τους, για να είναι ευκολότερη η αναγνώρισή τους σε περίπτωση εξαφάνισής τους. Τα τατουάζ έχουν την ικανότητα να καλύψουν πολλούς σκοπούς και η τεχνολογία έχει προχωρήσει με τέτοιο τρόπο που δεν θα έπρεπε να μας τρομάζουν, αφού πλέον η αφαίρεσή τους αποτελεί μία αρκετά προσιτή επιλογή.
Η μεγάλη πλειοψηφία των ενηλίκων στις ΗΠΑ λέει ότι η κοινωνία έχει γίνει πιο αποδεκτή στα άτομα με τατουάζ τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με μια νέα έρευνα του Pew Research Center. Το 32% των ενηλίκων έχουν οι ίδιοι τατουάζ, με το 22% να έχει περισσότερα από ένα.
Τρεις tattoo artist μιλούν στην Parallaxi για την τέχνη του τατουάζ.
O Αντώνης ξεκίνησε να ασχολείται με τα τατουάζ πριν από δύο χρόνια και πλέον αποτελεί για αυτόν μία μορφή εργασίας:
«Ξεκίνησα μαζί με δύο φίλους μου, όταν και εκείνοι είχαν αρχίσει να ασχολούνται επαγγελματικά με το τατουάζ εκείνη την περίοδο. Μου δόθηκε η ευκαιρία να δοκιμάσω με τα δικά τους μηχανήματα και χτύπησα το πρώτο μου τατουάζ, επάνω στον εαυτό μου. Ήταν μία περίοδος που ασχολούμουν με το σχέδιο, μιας και πήγαινα σε εργαστήριο ζωγραφικής για περίπου έναν χρόνο. Οπότε ήταν λίγο πιο βατό να αρχίσω να ασχολούμαι με το tattoo, γιατί είχα ήδη μία πολύ καλή επαφή και γερά θεμέλια με το σχέδιο. Λατρεύω τη διαδικασία που προϋπάρχει για ένα τατουάζ, από το στήσιμο του κρεβατιού, το στένσιλ, μέχρι και το καθάρισμα στο τέλος, αλλά και την παρουσίαση του τελικού αποτελέσματος στον πελάτη. Μου αρέσει να σκιτσάρω περισσότερο urban σχέδια, του αστικού τοπίου. Το σχέδιο που μου αρέσει να χτυπάω περισσότερο πάνω στο δέρμα είναι το blackwork sketching και το dotting.
«H αλήθεια είναι ότι περίεργα τατουάζ δεν έχει τύχει να μου ζητήσουν ακόμα, εκτός αν θεωρήσουμε περίεργο το σημείο του αιδοίου…»
Οι τάσεις τον τελευταίο καιρό, σύμφωνα με τον Αντώνη, είναι κυρίως τα μικρορεαλιστικά τατουάζ και τα fine line, τα οποία έχουν γίνει πλέον mainstream, κυρίως στις νεαρές γυναίκες. Ωστόσο, φαίνεται να ανέρχονται στις πρώτες θέσεις και τα Japanese tattoos!
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Σχετικά με το πώς βλέπει ο κόσμος σήμερα τα τατουάζ, ο Αντώνης εξηγεί: «Σίγουρα ο κόσμος έχει εξοικειωθεί πολύ περισσότερο με τα τατουάζ στις μέρες μας, καθώς οι περισσότεροι έχουν έστω και ένα μικρό σχέδιο σε κάποιο σημείο στο σώμα τους. Το μεγαλύτερο ποσοστό του κόσμου είναι πολύ εξοικειωμένο και αποδεκτικό με τα τατουάζ πλέον, ακόμα και οι μεγαλύτερες ηλικίες, που είναι περισσότερο συντηρητικές, έχει συνηθίσει να τα βλέπει και δεν τους είναι περίεργο στο μάτι».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Σε κάποιον που θα ξεκινούσε τώρα την επαγγελματική ενασχόληση με το τατουάζ, θα έλεγα ότι θέλει πολύ προσπάθεια», καταλήγει ο Αντώνης:
«Αυτό που κατάλαβα σύντομα από τη δική μου επαφή με το αντικείμενο, είναι ότι το σχέδιο με το τατουάζ, τελικά δεν έχουν καμία σχέση. Σίγουρα βοηθάει να ξέρεις και να μπορείς να σχεδιάσεις, αλλά το να μάθεις το βάθος που πρέπει να μπει η βελόνα ή το πώς να κρατήσεις το χέρι σου σταθερό για να κάνεις ίσιες γραμμές, είναι δύσκολο και μπορεί να γίνει μέχρι και επικίνδυνο, καθώς μπορεί να πληγώσεις κάποιον, χωρίς τη σωστή προετοιμασία. Η καλύτερη αρχή οφείλει να γίνεται σε συνθετικά δέρματα, για να γίνει η κατάλληλη εξάσκηση. Επίσης είναι κάτι το οποίο αν επιλέξεις να ακολουθήσεις ως μόνιμη δουλειά, έχει αρκετή σωματική κούραση, αφού είσαι αναγκαστικά σκυμμένος, για αρκετές ώρες της ημέρας. Χρειάζεται να αγαπάς αρκετά την τέχνη του tattoo και όλη τη διαδικασία που έρχεται με αυτό, αν θες να το ακολουθήσεις».
Ο Αλέξανδρος ξεκίνησε να “χτυπάει” πειραματικά τατουάζ, το 2019, σε συνθετικά δέρματα, στο σπίτι του:
«Μου αρέσουν όλες οι μορφές εικαστικής τέχνης και έτσι είπα να δοκιμάσω και το tattoo, που το θαύμαζα ως τέχνη από παιδί. Σίγουρα δεν ήταν εύκολο και το timing δεν βοήθησε καθόλου, καθώς άρχισαν οι καραντίνες στις αρχές του 2020. Χρειάστηκε πολύ προσπάθεια, στο κομμάτι του σχεδίου και σίγουρα πάρα πολύ εξάσκηση. Τελικά, μόλις βρέθηκε η πρώτη ευκαιρία μετά από χρόνια, πήρα το ρίσκο, παράτησα τη δουλειά μου και μπήκα σε στούντιο για μαθητεία. Πρώτα απ’ όλα η δημιουργική έκφραση, όταν σου δίνεται αυτή η δυνατότητα, όπως και σε κάθε άλλη μορφή εικαστικής τέχνης. Παρόλα αυτά, η ιδιαιτερότητα στο ταττού βρίσκεται στην αμεσότητα με τους ανθρώπους. Δουλεύεις κυριολεκτικά πάνω στο δέρμα τους, κάτι το οποίο πολλές φορές δημιουργεί έναν ιδιαίτερο δεσμό μεταξύ των δύο, το οποίο δεν νομίζω ότι το συναντάς σε άλλη μορφή τέχνης. Και φυσικά η εκτίμηση που λαμβάνεις μέσω της επιλογής των δικών σου σχεδίων ως μέσο καλλωπισμού ή έκφρασης».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Όπως και κάθε άλλος tattoo artist, στον Αλέξανδρο αρέσει να σχεδιάζει και να χτυπάει το στιλ στο οποίο ειδικεύεται:
«Για εμένα είναι το engraving (χαρακτικό), οποιασδήποτε θεματολογίας. Αυτό που με συναρπάζει στο συγκεκριμένο στιλ είναι τα δραματικά εφέ που δημιουργεί, τα έντονα contrast, η παλαιική του αισθητική και πως όλα αυτά μπορούν να εκφραστούν μόνο με γραμμές, είτε στο χαρτί είτε στο δέρμα. Δεν έχω κάποιο που να ξεχωρίζει στο μυαλό μου σαν κάτι περίεργο. Συνηθίζω να αντιμετωπίζω κάθε πελάτη με τον ίδιο τρόπο, άσχετα με την επιλογή του σχεδίου ή της τοποθέτησης, και μέχρι στιγμής φαίνεται να βοηθάει τους ανθρώπους να εκφραστούν πιο ελεύθερα, είτε με κάποια χιουμοριστική επιλογή ή με κάποιο σχέδιο που έχει επιλεχθεί έπειτα από πιο βαθιές συναισθηματικές διαδικασίες».
Αναφορικά με τα τατουάζ που εδρεύουν στις τάσεις τα τελευταία χρόνια, ο Αλέξανδρος παρατηρεί: «Ο μινιμαλισμός, το fineline και οι γραμματοσειρές ανήκουν σίγουρα στις πρώτες θέσεις, αν και τον τελευταίο καιρό υπάρχει μια ραγδαία αύξηση σε δημοφιλία στο neo sigilism και στα blackout που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “τάση”».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η διαφορά που υπάρχει στην αντιμετώπιση των τατουάζ στην Ελλάδα, είναι μεγάλη σε σχέση με παλαιότερα, αλλά και πάλι υπό όρους, σύμφωνα με τον Αλέξανδρο:
«Σίγουρα, τις περισσότερες φορές δεν είναι αποδεκτά από τις παλαιότερες γενιές, αλλά και στις νέες γενιές είναι αποδεκτά, κατά βάση, στο τι θεωρεί ο καθένας αποδεκτό! Για παράδειγμα, ένα τατουάζ στο κεφάλι ή στο πρόσωπο θα μπορούσε πολύ εύκολα να σου δημιουργήσει πρόβλημα στις επαγγελματικές σου επιλογές, αλλά αυτό που έχω συναντήσει πιο συχνά είναι το τι απεικονίζει αυτό το ταττού ακόμα και αν βρίσκεται τοποθετημένο στο χέρι ή στο πόδι, και αν αυτό είναι αποδεκτό από τις ηθικές απόψεις του καθενός».
Για όσους θέλουν να μπουν στον κλάδο του tattoo ως επαγγελματίες, ο Αλέξανδρος συμβουλεύει να είναι απόλυτα σίγουροι με την απόφασή τους:
«Απαιτεί πάρα πολλές ώρες καθημερινής εργασίας και χρειάζεται πολλά χρόνια εξάσκηση. Για κάποιον που θα ξεκινούσε σήμερα θα πρότεινα πρώτα να αφιερώσει όσον το δυνατόν περισσότερο χρόνο στο σχέδιο/ ζωγραφική. Ιδανικά χρόνια. Και ύστερα να δημιουργήσει ένα ευπαρουσίαστο portfolio που θα μπορεί να παρουσιάσει στα στούντιο που έχει επιλέξει ως ιδανικά για αυτ@, ώστε να αρχίσει την μαθητεία του σε έναν επαγγελματικό χώρο και με την σειρά που πρέπει. Επίσης θα πρέπει σίγουρα να είναι προετοιμασμέν@ για πολλές απογοητεύσεις και να μην τα παρατάνε, το οποίο ίσως είναι και το σημαντικότερο!».
Η Μαρία ξεκίνησε να ασχολείται με το τατουάζ στα 18 της, από όταν σημάδεψε για πρώτη φορά και η ίδια με μελάνι τον εαυτό της. Σήμερα δουλεύει σε γνωστό tattoo studio στην περιοχή της Βαλαωρίτου, στη Θεσσαλονίκη:
«Όταν πήγα στο studio για να κάνω το πρώτο μου τατουάζ, θυμάμαι ότι μου άρεσε πολύ το κλίμα που υπήρχε και όλη η διαδικασία που έβλεπα να εκτυλίσσεται και έτσι μου μπήκε το “μικρόβιο”. Όσο θυμάμαι την ζωή μου, ζωγράφιζα και έτεινα προς το καλλιτεχνικό κομμάτι. Δεν έχω πάει ποτέ σε σχολή καλών τεχνών, αλλά έμαθα πολλά από τον πατέρα μου, ο οποίος είναι αυτοδίδακτος και όσο ήμουν μικρή τον έβλεπα να ζωγραφίζει πίνακες στο σπίτι. Όταν ξεκίνησα, δεν σκεφτόμουν ότι θα φτάσω στο σημείο να το κάνω σαν επάγγελμα, καθώς περισσότερο με ενδιέφερε το κομμάτι της τέχνης και είχα μεγάλη περιέργεια για τις τεχνικές του τατουάζ. Πλέον, χαίρομαι πολύ που έχω κάνει επάγγελμα, το χόμπι μου και που έχω τη δυνατότητα να δουλεύω σε ένα studio το οποίο εκτός από το τατουάζ, έχει επενδύσει στο να είναι προσβάσιμο σε άτομα με αναπηρία – με αναπηρική τουαλέτα και ασανσέρ μάλιστα – κάτι που δεν συναντάς συχνά στην Ελλάδα!».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η Μαρία περιγράφει τα αγαπημένα της σημεία στην τέχνη του τατουάζ, αλλά και τις τάσεις που έχει παρατηρήσει να αναδεικνύονται τα τελευταία χρόνια:
«Αυτό που μου αρέσει περισσότερο είναι ότι μπορείς να δημιουργήσεις κάτι δικό σου, κάτι μοναδικό, το οποίο κάποιος θα θέλει να έχει και θα κουβαλάει πάνω του σε όλη του την ζωή! Τείνω πιο πολύ στα ρεαλιστικά σχέδια, όπως το microrealism και ότι απολαμβάνω να σχεδιάζω ό,τι έχει να κάνει με ταινίες ή μουσικά συγκροτήματα που αγαπώ, όπως Star Wars, Lord of the Rings και Harry Potter!
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Σήμερα, θεωρώ ότι «τάση» είναι τα πιο minimal τατουάζ, έχουν αρχίσει να έρχονται και τα tribal ξανά στην επιφάνεια. Αλλά αυτό είναι κάτι που αλλάζει συνέχεια και διαφέρει από χώρα σε χώρα!».
«Το τι είναι περίεργο σε ένα τατουάζ, είναι υποκειμενικό», εξηγεί η Μαρία:
«Γενικά όταν κάποιος θέλει να κάνει κάτι το οποίο μπορεί να μην στέκεται καλά σαν τατουάζ ή κάτι που μετά από κουβέντα φυσικά θεωρήσω ότι πιθανόν μετανιώσει στο μέλλον ή είναι κάτι που θα επηρεάσει το μέλλον του όπως το να βρει κάποια δουλειά (για παράδειγμα στα χέρια ή στα δάχτυλα) θα τον αποτρέψω και μπορεί να μην τον αναλάβω».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Για όσους επιλέγουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με το τατουάζ, η Μαρία συμβουλεύει: «Κάθε αρχή, όπως σε όλα τα επαγγέλματα, είναι δύσκολη, θέλει χρόνο και πολλή υπομονή για να το πετύχεις. Με την θέληση και την εξάσκηση φτάνεις στο σημείο να κανείς αυτό που αγαπάς επάγγελμα και στο τέλος αξίζουν όλα τα παρά πάνω!».
