Hangxiety: Το άγχος μετά το μεθύσι που αποδεικνύεται χειρότερο από το hangover

Πόσες φορές έχεις βγει για ένα χαλαρό ποτό, το οποίο τελικά εξελίχθηκε σε δύο, τρία και κάπου τελικά έχασες το μέτρημα; Την επόμενη μέρα, ο φρικτός πονοκέφαλος δεν σε αφήνει να ανοίξεις τα μάτια σου, η ζαλούρα και το ανακάτεμα στην κοιλιά, σε καθηλώνουν στο κρεβάτι… Και το χειρότερο απ’ όλα, οι αναμνήσεις από αυτά που είπες και έκανες το προηγούμενο βράδυ επανέρχονται αργά και βασανιστικά στη μνήμη σου για να σε… “στοιχειώσουν”. 

Υπάρχει χειρότερο πράγμα από το hangover; Κι, όμως το hangxiety, αποδεικνύεται τελικά ο εφιάλτης όλων μας.

Η λέξη “hangxiety” προέρχεται από τη σύνθεση των αγγλικών “hangover” και “anxiety” (δηλ. άγχος) και πλέον αποτελεί έναν αληθινό όρο για τους φίλους του ποτού.

Ο όρος αυτός, περιγράφει το αίσθημα της κατάθλιψης, της ντροπής και κυρίως του άγχους, ενώ αναρρώνεις από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Το συγκεκριμένο αίσθημα, αποτελεί διπλό “χτύπημα”, καθώς συνδυάζεται τις σωματικές συνέπειες που έχει αφήσει πίσω του το προηγούμενο βράδυ και είναι ενοχλητικό, σε σημείο που μπορεί να προκαλέσει και κρίσεις πανικού, όπως αναφέρουν οι ειδικοί.

Αυτό το αίσθημα προκαλείται λόγω των χημικών αλλαγών που δημιουργούνται στον εγκέφαλο, κατά τη διάρκεια κατανάλωσης αλκοόλ. Αυτές οι αλλαγές, στην αρχή της κατανάλωσης, μας κάνουν να αισθανόμαστε πιο ήρεμοι και χαλαροί, όμως όταν σταματήσουμε να πίνουμε και οι θετικές επιπτώσεις του αλκοόλ αρχίσουν να εξασθενούν, τότε αυξάνονται τα αισθήματα άγχους, ντροπής και ενοχής.

«Σχεδόν όποιος πίνει αλκοόλ θα βιώσει αλλοιώσεις στον εγκέφαλό του όταν βγαίνει από το αλκοόλ. Με μια μικρή ποσότητα αλκοόλ που μπορεί να εκδηλωθεί ως σύγχυση, αλλά μετά από μεγαλύτερες ποσότητες μπορεί να έχετε άγχος», λέει ο David Nutt, νευροψυχοφαρμακολόγος που ειδικεύεται στις επιδράσεις του αλκοόλ στον εγκέφαλο στο Imperial College του Λονδίνου και συγγραφέας του Drink? Η Νέα Επιστήμη του Αλκοόλ και της Υγείας σας.

Το άγχος, το οποίο σε μερικούς ανθρώπους εκδηλώνεται ως ευερεθιστότητα και όχι ως υπερβολική ανησυχία, μπορεί να εμφανιστεί παράλληλα με άλλα συμπτώματα hangover ή μπορεί να εμφανιστεί μόνο του, σύμφωνα με τον Edwin Kim, ιατρικός διευθυντής ενός ψυχιατρικού κέντρου θεραπείας εθισμού στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. «Μπορεί να συμβεί σε άτομα που δεν είναι γενικά ανήσυχα και σε άτομα χωρίς επίσημη διάγνωση άγχους», λέει.

Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν πίνουμε αλκοόλ;

Ο νευροψυχοφαρμακολόγος David Nutt εξηγεί τη μηχανική του πώς το αλκοόλ προκαλεί ακρωτηριαστικό άγχος, σκιαγραφώντας μια καταστροφική εικόνα:

«Το αλκοόλ στοχεύει τον υποδοχέα Gaba (γάμα-αμινοβουτυρικό οξύ), ο οποίος στέλνει χημικά μηνύματα μέσω του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος για να αναστείλει τη δραστηριότητα των νευρικών κυττάρων. Με απλά λόγια, ηρεμεί τον εγκέφαλο, μειώνοντας τον ενθουσιασμό κάνοντας λιγότερους νευρώνες να πυροδοτούνται. Το αλκοόλ διεγείρει την Gaba, γι’ αυτό χαλαρώνετε και είστε χαρούμενοι όταν πίνετε. 

Τα δύο πρώτα ποτά σας νανουρίζουν σε μια ευχάριστη κατάσταση ψυχρής που προκαλείται από την Gaba. Όταν φτάσετε στο τρίτο ή τέταρτο ποτό, εμφανίζεται ένα άλλο αποτέλεσμα χαλάρωσης του εγκεφάλου: αρχίζετε να μπλοκάρετε το γλουταμικό, τον κύριο διεγερτικό πομπό στον εγκέφαλο. Περισσότερο γλουταμινικό σημαίνει περισσότερο άγχος. Λιγότερο γλουταμικό σημαίνει λιγότερο άγχος. Αυτός είναι ο λόγος που όταν οι άνθρωποι μεθούν πολύ, είναι ακόμη λιγότερο ανήσυχοι από ό,τι όταν είναι λίγο μεθυσμένοι – το αλκοόλ όχι μόνο μειώνει τη φλυαρία στον εγκέφαλό σας διεγείροντας τον Gaba, αλλά μειώνει περαιτέρω το άγχος σας αναστέλλοντας το γλουταμικό. Στην ευλογημένη σας κατάσταση, πιθανότατα θα νιώσετε ότι όλα αυτά είναι καλά – αλλά θα κάνετε λάθος.

Το σώμα καταγράφει αυτή τη νέα ανισορροπία στις χημικές ουσίες του εγκεφάλου και προσπαθεί να διορθώσει τα πράγματα. Όταν είστε μεθυσμένοι, το σώμα σας πηγαίνει σε μια αποστολή να φέρει τα επίπεδα Gaba στο φυσιολογικό και να επαναφέρει το γλουταμικό. Όταν σταματήσετε να πίνετε, καταλήγετε με αφύσικα χαμηλή λειτουργία Gaba και μια απότομη αύξηση του γλουταμινικού – μια κατάσταση που οδηγεί σε άγχος. Οδηγεί επίσης σε επιληπτικές κρίσεις, γι’ αυτό και οι άνθρωποι έχουν κρίσεις στην απόσυρση».

Μπορεί να χρειαστεί ο εγκέφαλος μια ή δύο μέρες για να επιστρέψει στο status quo. Αν πίνει κάποιος για πολύ για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες για να προσαρμοστεί ξανά ο εγκέφαλος. Στους αλκοολικούς, έχουμε βρει αλλαγές στη Γκάμπα εδώ και χρόνια».

Το αλκοόλ προκαλεί επίσης μια μικρή αύξηση της νοραδρεναλίνης – γνωστής ως ορμόνη μάχης ή φυγής, όπως εξηγεί ο Νutt:

«Η νοραδρεναλίνη καταστέλλει το άγχος όταν το παίρνετε για πρώτη φορά και το αυξάνει στην απόσυρση. Το σοβαρό άγχος μπορεί να θεωρηθεί κύμα νοραδρεναλίνης στον εγκέφαλo. Μια άλλη βασική αιτία του άγχους είναι η αδυναμία να θυμηθείτε τα καταπραϋντικά πράγματα που είστε βέβαιοι ότι πρέπει να έχετε πει ή να έχετε κάνει ενώ μεθούσατε – ένα άλλο αποτέλεσμα των μειωμένων επιπέδων γλουταμικού. Χρειάζεστε γλουταμικό για να αφήσετε τις αναμνήσεις σας, και μόλις πιείτε το έκτο ή το έβδομο ποτό, το σύστημα γλουταμικού μπλοκάρεται, γι’ αυτό δεν μπορείτε να θυμηθείτε πράγματα».

Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε και να αντιμετωπίσουμε το άγχος μετά το ποτό;

Τα κακά νέα είναι ότι φαίνεται ότι υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να αποφύγετε το άγχος εκτός από το να πίνουμε λιγότερο και ίσως να παίρνουμε παυσίπονα, τα οποία τουλάχιστον θα απαλύνουν τον πονοκέφαλό. «Θεωρητικά, η ιβουπροφαίνη θα ήταν καλύτερη από την παρακεταμόλη, επειδή είναι πιο αντιφλεγμονώδης – αλλά δεν γνωρίζουμε πόσο μεγάλο μέρος του hangover προκαλείται από φλεγμονή. Είναι κάτι πάνω στο οποίο εργαζόμαστε, προσπαθώντας να το μετρήσουμε», εξηγεί ο Nutt. 

Ο Morgan προτείνει να προσπαθήσουμε να σπάσουμε τον κύκλο:

«Πριν πιείτε σε μια κοινωνική κατάσταση στην οποία νιώθετε άγχος, προσπαθήστε να προχωρήσετε γρήγορα στην επόμενη μέρα, όταν θα έχετε πολύ υψηλότερα επίπεδα άγχους. Εάν δεν μπορείτε να το βγάλετε έξω χωρίς να πιείτε, η ανησυχία είναι ότι θα κολλήσετε σε αυτόν τον κύκλο προβληματικής κατανάλωσης αλκοόλ, όπου το άγχος σας αυξάνεται και χτίζεται με την πάροδο του χρόνου. Το ποτό μπορεί να διορθώσει το κοινωνικό άγχος βραχυπρόθεσμα, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί να έχει αρκετά επιζήμιες συνέπειες. Η θεραπεία έκθεσης είναι μια κοινή θεραπεία για τις φοβίες, όπου κάθεσαι με τον φόβο σου για να σε βοηθήσει να τον ξεπεράσεις. Πίνοντας αλκοόλ, οι άνθρωποι δεν δίνουν στον εαυτό τους την ευκαιρία να το κάνουν». 

*Mε πληροφορίες από το The Guardian