Η Eποχική Συναισθηματική Διαταραχή παραφυλάει – Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Ενώ κάποιοι φαίνεται να προσαρμόζονται εύκολα στην εποχική αλλαγή, είναι αναμφισβήτητο ότι το φθινόπωρο και ο χειμώνας μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη διάθεση.

Αν και οι μέρες γίνονται πιο μικρές και πιο κρύες – κάνοντας, το να μένεις αγκαλιά στο κρεβάτι να φαίνεται σαν μια ευχάριστη επιλογή – οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες δεν σταματούν με τον καιρό.

Η κλινική του Κλίβελαντ αναφέρει ότι περίπου το 5% των ανθρώπων εμφανίζουν κλινική εποχική συναισθηματική διαταραχή, ενώ περίπου το 10-20% των ενηλίκων βιώνουν κάποιας μορφής χειμερινή μελαγχολία.

Περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ βιώνουν την Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (SAD) κάθε χρόνο, και πολλοί δεν το γνωρίζουν καν. Εάν αισθάνεστε κουρασμένοι, ανεξήγητα λυπημένοι ή γενικά μόνοι σας, αυτό το άρθρο είναι για το πώς το SAD μπορεί να σας επηρεάζει, καθώς και συμβουλές για το πώς να το αντιμετωπίσετε.

Ο Δρ. Gary Maslow, αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Duke, τονίζει ότι το «κλειδί» για αυτές τις απότομες συναισθηματικές αλλαγές είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το σώμα στρεσάρεται κατά τη μετάβαση.

Τι είναι η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή;

Τα συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής συνήθως εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των πιο κρύων μηνών του φθινοπώρου και του χειμώνα, όταν υπάρχει μικρότερη έκθεση στο φως του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να είναι ήπια έως μέτρια, αλλά μπορούν να γίνουν πιο σοβαρά.

Εκείνοι που εργάζονται πολλές ώρες μέσα σε κτίρια και κλειστά γραφεία με λίγα παράθυρα μπορεί να εμφανίζουν τα συμπτώματα όλο το χρόνο, και σε μερικά άτομα μπορεί να σημειωθούν αλλαγές στη διάθεση λόγω συννεφιάς μεγάλης διάρκειας ή κακοκαιρίας.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:

Τα συχνότερα:

Λύπη

Κόπωση

Έλλειψη δραστηριοτήτων

Ανησυχία ή άγχος

Επαγγελματική κακοτυχία

Τα λιγότερο συχνά:

Αυξημένη υπνηλία

Κακή ποιότητα ύπνου

Αύξηση βάρους

Ακατάσχετη επιθυμία για φαγητά υψηλά σε υδατάνθρακες

Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία

Πιο σπάνια:

Σκέψεις για αυτοκτονία

Μειωμένος ύπνος

Δεν είναι απαραίτητο να βιωθούν όλα τα συμπτώματα μαζί. Για παράδειγμα, το επίπεδο ενέργειας μπορεί να είναι φυσιολογικό, ενώ η λαχτάρα για υδατάνθρακες μπορεί να είναι ακραία. Μερικές φορές ένα σύμπτωμα είναι το αντίθετο της νόρμας, όπως η απώλεια βάρους, σε αντίθεση με την αύξηση του σωματικού βάρους.

Σε ένα μικρό αριθμό περιπτώσεων, η ετήσια υποτροπή εμφανίζεται το καλοκαίρι αντί το φθινόπωρο και το χειμώνα, πιθανώς λόγω ανταπόκρισης στην υψηλή θερμότητα και υγρασία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να χαρακτηρίζεται από αϋπνία, μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους, και διέγερση ή άγχος. Κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα: Ο υπερβολικός ύπνος, η αύξηση βάρους, η κοινωνική απόσυρση και η υπερκατανάλωση τροφής μπορεί να είναι δείκτες ότι αντιμετωπίζετε SAD.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να στηρίξουν τα παιδιά τους;

Σε μία τέτοια περίπτωση, βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει αρκετή κοινωνική αλληλεπίδραση και σωματικές δραστηριότητες, ειδικά έξω. Συνιστάται επίσης να το βοηθήσετε να τηρεί ένα υγιεινό πρόγραμμα ύπνου, να τρώει και να ασκείται. Και αν συνεχίσει να αντιμετωπίζει συμπτώματα, μιλήστε με τον παιδίατρο ή τον επαγγελματία ψυχικής υγείας του παιδιού σας.

Τα συμπτώματα SAD μπορεί να φαίνονται διαφορετικά για τον καθένα.  Η θεραπεία και τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής.

Η στενή σχέση της σεροτονίνης με τη μελατονίνη

Η σεροτονίνη είναι ένας χημικός αγγελιοφόρος στον εγκέφαλο που παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων λειτουργιών, όπως η διάθεση, η όρεξη και ο κιρκάδιος ρυθμός. Στο σκοτάδι, η σεροτονίνη μετατρέπεται σε μελατονίνη.

Η μειωμένη έκθεση στο φως της ημέρας κατά τους χειμερινούς μήνες οδηγεί στη μετατροπή της σεροτονίνης σε μελατονίνη νωρίτερα το βράδυ, καθώς σκοτεινιάζει νωρίτερα. Ως αποτέλεσμα, αυτή η μη έγκαιρη απελευθέρωση μελατονίνης προκαλεί διαταραχή στον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Σε ορισμένους ανθρώπους αυτό μπορεί να προκαλέσει κυκλοθυμία, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και απώλεια της ρύθμισης της όρεξης, που συνήθως οδηγεί σε κατανάλωση ανθυγιεινών σνακ. Τα άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή συχνά αποζητούν τροφές πλούσιες σε απλά σάκχαρα, όπως τα γλυκά, επειδή υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της κατανάλωσης υδατανθράκων, της ρύθμισης της όρεξης και του ύπνου.

Η ψυχοφυσιολογία της Εποχιακής Συναισθηματικής Διαταραχής

Μια από τις πρώτες υποθέσεις για την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή ήταν ότι η μικρή περίοδος έκθεσης σε φως του ήλιου το χειμώνα οδηγεί ορισμένα άτομα να αναπτύσσουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή έχει συνδεθεί με μία βιοχημική ανισορροπία στον εγκέφαλο, η οποία προκαλείται από λιγότερες ώρες της μέρας και της έλλειψης του φωτός του ήλιου το χειμώνα. Στις πρώτες μελέτες θεραπείας φωτός (Potkin, Zetin, Stamenkovic, Kripke & Bunney, 1986; Rosen, Targum, Terman, Bryant, Hoffman & Kasper, 1990) στην εποχιακή συναισθηματική διαταραχή  πραγματοποιήθηκε τρεις ώρες  έκθεση στο φως. Αυτή η μέθοδος επέκτασης φωτοπεριόδου οδήγησε τα άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή σε σημαντική βελτίωση. Ωστόσο, οι επακόλουθες μελέτες έδειξαν ότι η θεραπεία επέκτασης φωτοπεριόδου από μόνη της δεν ήταν αποτελεσματική για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής.

Η μελατονίνη, μια ορμόνη σχετιζόμενη με τον ύπνο, επίσης συνδέεται με την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή. Αυτή η ορμόνη, η οποία έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη, παράγεται σε αυξημένα επίπεδα στο σκοτάδι. Όταν οι μέρες είναι μικρότερες και πιο σκοτεινές, τα επίπεδα της μελατονίνης αυξάνονται.

Πώς αντιμετωπίζετε την Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή;

Τα συμπτώματα SAD συνήθως επιλύονται κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Ωστόσο, τα μπορούν να βελτιωθούν πιο γρήγορα με θεραπεία. Το National Institute for Health and Care Excellence (NICE) συνιστά να αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο όπως η μη εποχιακή κατάθλιψη.

Αποτελεσματικές θεραπείες για την εποχιακή και μη εποχιακή κατάθλιψη περιλαμβάνουν συζητήσεις με θεραπευτές, αντικαταθλιπτικά φάρμακα και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Τα άτομα με SAD συχνά ενθαρρύνονται να ξοδεύουν όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο στο φυσικό ηλιακό φως, να σχεδιάζουν και να συμμετέχουν σε ευχάριστες δραστηριότητες, να ασκούνται τακτικά (ειδικά σε εξωτερικούς χώρους) και να τρώνε υγιεινά

Μια άλλη δημοφιλής θεραπεία για οξεία επεισόδια SAD είναι η θεραπεία με φως. Αυτό συνεπάγεται έκθεση σε έντονο φως από ένα κουτί θεραπεία φωτός, το οποίο φιλτράρει τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες. Τα άτομα συχνά κάθονται μπροστά στο κουτί για 20 λεπτά ή περισσότερο σε καθημερινή βάση, για παράδειγμα είναι το πρώτο πράγμα που κάνουν το πρωί κατά τους χειμερινούς μήνες.

Αυτο-φροντίδα

Υπάρχουν και μερικά βήματα αυτο-φροντίδας που μπορείτε να εφαρμόζετε όλο το χρόνο. Αυτά περιλαμβάνουν την τακτική σωματική άσκηση, τις υγιείς συνήθειες ύπνου με ένα σταθερό κύκλο ύπνου/αφύπνισης, η υγιεινή διατροφή και ο περιορισμός στην κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών.

Επιπλέον, μια από τις καλύτερες επιλογές σας είναι να βγαίνετε έξω στην ύπαιθρο τις ηλιόλουστες μέρες. Η έκθεση σε αυτό το φυσικό φως του ήλιου θα σας βοηθήσει με την Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή.

Αλλά και η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχτεί πρόσφατα ότι είναι αποτελεσματική για την ΕΔΕ. Η θεραπεία που έχει δείξει τη μεγαλύτερη επιτυχία για την πρόληψη και τη θεραπεία της διαταραχής είναι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.

Αν αισθάνεστε ότι πάσχετε από εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, είναι σημαντικό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικά εκπαιδευμένου ιατρικού επαγγελματία. Τα συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής μπορεί να μοιάζουν με άλλων ασθενειών, όπως ο υποθυρεοειδισμός, η υπογλυκαιμία, η λοιμώδης μονοπυρήνωση και άλλες ιογενείς λοιμώξεις. Η σωστή αξιολόγηση είναι αναγκαία. Για μερικούς ανθρώπους, μπορεί η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή να συγχέεται με μια πιο σοβαρή συναισθηματική διαταραχή, όπως με πιο βαριά μορφή κατάθλιψης ή διπολική διαταραχή.

Αν νομίζετε ότι η κατάθλιψη που βιώνεται είναι βαριάς μορφής ή αν έχετε σκέψεις αυτοκτονίας, συμβουλευτείτε αμέσως ένα γιατρό σχετικά με τις επιλογές θεραπείας ή ζητήστε βοήθεια στο πλησιέστερο τμήμα επειγόντων περιστατικών.

Δεν υπάρχουν τεστ αίματος για να επιβεβαιωθεί η παρουσία της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής. Ωστόσο, ένας εκπαιδευμένος κλινικός γιατρός μπορεί να διαγνώσει τα συμπτώματα και να προτείνει επιλογές θεραπείας. Με τη σωστή θεραπεία, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή μπορεί να είναι μια κατάσταση διαχειρίσιμη.