Joaquin Estefanía: Η πραγματική λιτότητα

του Joaquin Estefanía (*)

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες την αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που μέχρι τώρα ήταν ένας από τους θεμέλιους λίθους της ευρωζώνης. Τα εθνικά προγράμματα σταθερότητας θα αντικατασταθούν έτσι με μια κίνηση από μέτρα τόνωσης της οικονομίας, χωρίς να γίνεται ασφυκτικός έλεγχος στα όρια του ελλείμματος και του χρέους. Ακόμη και η πολύ ορθόδοξη Γερμανία ενέκρινε ένα πακέτο βοήθειας της οικονομίας απέναντι στην απειλή του κορονοϊού. Η εξήγηση: λίγο νωρίτερα, το ινστιτούτο IFO είχε δώσει στη δημοσιότητα μια μελέτη που ανέφερε ότι το κόστος της πανδημίας θα ξεπεράσει πιθανότατα όλα όσα είναι γνωστά για οικονομικές κρίσεις ή φυσικές καταστροφές στη Γερμανία τις τελευταίες δεκαετίες. Τι πραγματισμός όταν πρόκειται για τη Γερμανία!

O στόχος είναι να αποτραπούν οι επιπτώσεις μιας ύφεσης και, βραχυπρόθεσμα, ενός άλλου «διαβολικού τριμήνου» όπως ήταν το τέταρτο τρίμηνο του 2008, όπου όλα φαίνονταν δυνατά, ακόμη και η κατάρρευση ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Ακολουθήθηκε τότε η «επεκτατική λιτότητα», που κατάργησε το πραγματικό νόημα της έννοιας της λιτότητας. Για πολλές δεκαετίες, το νόημα της τελευταίας ήταν να τεθούν κανόνες για να δοθεί τέλος σε έναν ξέφρενο καταναλωτισμό και να καταπολεμηθεί η κλιματική αλλαγή. Ποια ακριβώς στιγμή χάθηκε η μάχη της πραγματικής λιτότητας και έφτασε η λέξη αυτή να γίνει η αυταρχική σημαία των μέτρων που έλαβε η τρόικα; Σιγά-σιγά, η έννοια της λιτότητας έχασε τα αρχικά της χαρακτηριστικά και έγινε συνώνυμη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων όπως οι περικοπές των κοινωνικών υπηρεσιών, η μείωση των μισθών και η συρρίκνωση του κράτους προνοίας.

Με αφορμή τον θάνατο του Ρικάρντο Ντίεθ-Χοσλάιτνερ, προέδρου της Λέσχης της Ρώμης, αξίζει να θυμηθούμε ότι λίγους μήνες πριν από την πρώτη πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70 αυτή η ΜΚΟ ανέθεσε στο ΜΙΤ μια μελέτη με τίτλο «Τα όρια της ανάπτυξης», όπου αναφερόταν ότι αν συνεχίζονταν με τον ίδιο ρυθμό η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η εκβιομηχάνιση, η ρύπανση του περιβάλλοντος, η παραγωγή τροφίμων και η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η Γη θα έφτανε στο ανώτατο όριο ανάπτυξής της σε 100 χρόνια.

Ενας ιταλός πολιτικός, ο γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ήταν εκείνος που επικαιροποίησε αυτή τη μελέτη και παρουσίασε μια εκδοχή της λιτότητας πολύ διαφορετική από αυτή που επιβλήθηκε στους ευρωπαίους πολίτες κατά την προηγούμενη οικονομική κρίση. Όπως έγραψε σε ένα μικρό δοκίμιο με τίτλο Λιτότητα, «μια πιο λιτή κοινωνία μπορεί να είναι μια κοινωνία πιο δίκαιη, λιγότερο άνιση, πραγματικά ελεύθερη, πιο δημοκρατική, πιο ανθρώπινη».

(*) O Xοακίν Εστεφανία είναι ισπανός δημοσιογράφος, πρώην διευθυντής της El País

Πηγή: El País / ΑΠΕ ΜΠΕ