Μαδρίτη: Η διατηρητέα αίγλη μιας αυτοκρατορικής πόλης

Η Ισπανία υπήρξε για χρόνια ένας διακαής πόθος καθώς ήταν μια από τις ευρωπαϊκές χώρες που δεν είχα επισκεφθεί ακόμα. Συζητώντας τον τελευταίο καιρό με φίλους, προσπαθούσα να καταλάβω από ποια πόλη θα μου ταίριαζε να ξεκινήσω. 

Τελικά έβγαλα το συμπέρασμα πως η Μαδρίτη θα ήταν μια ιδανική αρχή. Κι η επιλογή μου αυτή με δικαίωσε.

H μεσημεριανή μας πτήση μας πέρασε πάνω από τον Κορινθιακό, την Καλαμβρία, την Σαρδηνία και την Μαγιόρκα. 

Για πρώτη φορά πέταξα πάνω από τη Μεσόγειο θάλασσα, κάτι που με κανε να μην ξεκολλάω το πρόσωπό μου από το παράθυρο. Μετά από τέσσερις ώρες αντικρίσαμε τις Καταλανικές ακτές. 

Παρατηρώντας την ισπανική ύπαιθρο, συναντούσα νέα χρώματα κι ένα τοπογραφικό σκηνικό διαφορετικό απ’ αυτά που έχω δει σε Ιταλία και Βαλκάνια. Μετά από λίγα λεπτά φάνηκε η ισπανική πρωτεύουσα κι ο ποταμός Μανθανάρες. Βρισκόμασταν ακριβώς στο κέντρο της ιβηρικής χερσονήσου.

Η Μαδρίτη είναι μία πρόσφατη πόλη για τα δεδομένα της Ευρώπης καθώς η πρώτη αναφορά που γίνεται γι’ αυτήν είναι τον 10ο αι. ως οχυρό των Αράβων με την ονομασία Ματζρίτ. Ίσως να οφείλεται κι από εκεί το όνομά της. Η πόλη υπήρξε σημείο ταραχών με σημαντικότερη όλων την επανάσταση των Κομμοννέρος τον 15ο αι. Έκτοτε μετατράπηκε σε πρωτεύουσα της ισπανικής αυτοκρατορίας και μετέπειτα χώρας. Μπορεί να στερείται από αξιόλογα μνημεία με τα οποία φημίζονται άλλες πόλεις αλλά έχει κάθε δικαίωμα να περηφανεύεται για τα σπουδαία της μουσεία, την εντυπωσιακή ζωντάνια στους πολύχρωμους δρόμους της και φυσικά την αυτοαποκαλούμενη από τους οπαδούς της καλύτερη ομάδα του γαλαξία. Επίσης θεωρείται το μείζον οικονομικό κέντρο της Νότιας Ευρώπης, κατατάσσεται παγκοσμίως ως 10η πόλη διαβίωσης και βρίσκεται στις δώδεκα πιο πράσινες πόλεις της Ευρώπης.

Περιπλανώμενος στους δρόμους της για κάμποσες μέρες, μπορώ να συμφωνήσω με τις παραπάνω διακρίσεις. Μία επιπλέον ιδιαιτερότητα που έχει αυτή η πόλη είναι τα πολλά κεντρικά της σημεία αναφοράς. Η Πλάθα Μαγιόρ, η Πουέρτα ντε Σολ, η Γκραν Βία, το Ελ Ρετίρο και φυσικά ο αιγυπτιακός ναός του Debod.

Χωρίς να γνωρίζουμε την ιδιοσυγκρασία της πόλης, επιλέξαμε να κάνουμε την αρχή με την πρώτη εικόνα που αντικρίσαμε όταν φτάσαμε, τον Σιδηροδρομικός Σταθμός Ατότσα, τον μεγαλύτερο σιδηροδρομικό σταθμό της Μαδρίτης, ο οποίος κουβαλάει μια βαριά ιστορία καθώς στις 11 Μαρτίου του 2004 χτυπήθηκε από το σοβαρότερο τρομοκρατικό χτύπημα που έχει συμβεί στην Ευρώπη, με 191 νεκρούς. Το ιδιαίτερονχαρακτηριστικό αυτού του σταθμού είναι το πανέμορφο εσωτερικό του πάρκο. Μάλιστα αρκετά τροπικά δέντρα αγγίζουν σχεδόν τη γυάλινη οροφή του κτιρίου.

Από τον σιδηροδρομικό σταθμό μεταφερόμαστε στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης, την Πλάθα Μαγιόρ. Η κλειστή πλατεία επικοινωνεί με την υπόλοιπη πόλη μέσα από ένα σύστημα εννιά στοών. Έχει ορθογώνιο σχήμα και διαστάσεις 129 επί 94 μέτρα, και περιβάλλεται από τριώροφα κτίρια κατοικιών, τα οποία έχουν 237 μπαλκόνια προς τη μεριά της πλατείας. Η πλατεία δημιουργήθηκε το 1617 και λειτουργούσε ως κεντρική αγορά. Στη συνέχεια μετατράπηκε σε αρένα ταυρομαχιών και σ’ εκτελεστικό χώρο καθώς εκεί έκαιγαν τους αιρετικούς στην Ιερά Εξέταση. Σήμερα έχει μετατραπεί ως ένα από τα πιο τουριστικά σημεία της πόλης γεμάτο μπαρ κι εστιατόρια που εμένα προσωπικά δεν με έλκυαν να κάτσω για ποτό ή φαγητό. Στο κέντρο της πλατείας ορθώνεται ο έφιππος ανδριάντας του Φιλίππου Γ’, ένα γλυπτό που χρονολογείται από το 1616, αλλά τοποθετήθηκε εκεί μόλις το 1848.

Λίγο πιο πάνω βγαίνουμε στην Πουέρτα ντε Σολ, η πλατεία που έγινε παγκοσμίως διάσημη με τους αγανακτισμένους που είχαν κατασκηνώσει εκεί το 2011. Αυτούς που δικαίως έλεγαν “κάντε ησυχία μη ξυπνήσουν οι Έλληνες”. Επίσης η πλατεία αυτή είναι η καρδιά του εορτασμού της αλλαγής του χρόνου, με το διάσημο καμπαναριό να χτυπάει δώδεκα φορές δίνοντας τον ρυθμό στους ανθρώπους που βρίσκονται στην πλατεία και σ’ αυτούς που το παρακολουθούν από την τηλεόραση, να τρώνε ένα σταφύλι σε κάθε χτύπο της καμπάνας που μετράει του μήνες του χρόνου που φεύγει. Η πλατεία περικυκλώνεται από πολλά ιστορικά κτήρια όπως το παλιό ταχυδρομείο που σήμερα χρησιμοποιείται ως γραφείο του Προέδρου της Αυτόνομης Κοινότητας της Μαδρίτης. Στην νότια πλευρά της πλατείας βρίσκεται ένας έφιππος ανδριάντας του Κάρολου Γ΄ της Ισπανίας ενώ στην ανατολική πλευρά υπάρχει σε γλυπτή μορφή το σύμβολο της πόλης που είναι μια αρκούδα με μια κουμαριά. Επίσης από κει ξεκινάει το Χιλιόμετρο Μηδέν της Ισπανίας.

Οι γύρω δρόμοι από την Πουέρτα ντε Σολ, οδηγούν στην κοσμοπολίτικη Γκραν Βια, μια μεγάλη λεωφόρο γεμάτη μέγαρα με εντυπωσιακές όψεις αρτ νουβό κι αρτ ντεκόρ, θέατρα και μπαρ. Η λεωφόρος αυτή άρχισε να χτίζεται το 1910 και θεωρείται το ισπανικό “Μπρόντγουεϊ”. Η μια άκρη της εντυπωσιακής λεωφόρου καταλήγει στην πλατεία της Κυβέλης, η οποία πήρε το όνομά της από το άγαλμα της θεάς που βρίσκεται εκεί. Η πλατεία αποτελείται από ένα συγκρότημα νεοκλασικών κτηρίων κι αγαλμάτων. Στη νοτιοδυτική πλευρά της φιλοξενεί την Τράπεζα της Ισπανίας, το Palacio de Buenavista, το Palacio de Linares και το Palacio de Cibeles. Η θέση της πλατείας είναι ιστορικά σημαντική καθώς αποτελούσε κάποτε μέρος ενός άξονα που διαιρούσε τα αστικά τμήματα της πόλης με την περιοχή των παλατιών των μονάρχων κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Σήμερα είναι σημείο πανηγυρικής μάζωξης των οπαδών της Ρεάλ Μαδρίτης.

Λίγο πιο βόρεια, παίρνοντας το δρόμο προς το θρυλικό γήπεδο Μπερναμπέου, βρίσκεται η πλατεία του Κολόμβου, η οποία αρχικά ονομάζονταν ‘Plaza de Santiago’, αλλά μετονομάστηκε το 1893 προς τιμήν του διάσημου εξερευνητή που ανακάλυψε την Αμερική. Τέσσερα μνημεία βρίσκονται στην πλατεία, το άγαλμα του Κολόμβου που στέκεται σε μια ψηλή στήλη, κοιτώντας προς την κατεύθυνση του νέου κόσμου, μερικοί τσιμεντένιοι ογκόλιθοι που διακοσμούνται με τις επιγραφές φιλοσόφων και γηγενών ηγετών, ένα ιδιαίτερα στενό και λευκό γυναικείο κεφάλι με κλειστά μάτια και η μεγαλύτερη σημαία της χώρας να κυματίζει σε ένα πανύψηλο κοντάρι. Ακριβώς μπροστά από την πλατεία του Κολόμβου βρίσκεται το εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της Ισπανίας και την εθνική βιβλιοθήκη.

Φυσικά δε γινόταν να μην επισκεφθούμε το Στάδιο Σαντιάγο Μπερναμπέου και να απολαύσουμε κάποιον αγώνα. Το γήπεδο εγκαινιάστηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1947 με την επωνυμία Εστάδιο Ρεάλ Μαδρίδ Κλουμπ ντε Φούτμπολ (Estadio Real Madrid Club de Fútbol) αν και έμεινε γνωστό στους οπαδούς ως Νουέβο Εστάδιο Τσαμαρτίν (Nuevo Estadio Chamartin) ή απλά Τσαμαρτίν (Chamartín). Οι κερκίδες του είχαν χωρητικότητα 75.145 θεατών, εκ των οποίων 27.645 καθήμενοι. Από το 1955 η Ρεάλ Μαδρίτης προς τιμήν του Σαντιάγο Μπερναμπέου έδωσε το όνομά του στο γήπεδο. Η UEFA το έχει χαρακτηρισμένο ως γήπεδο 5 αστέρων. Εκεί μέσα έχει διεξαχθεί ο τελικός του Μουντιάλ του 1982, ο τελικός του Euro 1964, καθώς και 4 τελικοί του κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης Champions League, το 1957, το 1969, το 1980 και το 2010. Εμείς απολαύσαμε ένα χορταστικό ντέρμπι κορυφής μεταξύ Ρεάλ Μαδρίτης και Γρανάδα το οποίο έληξε 4-2.

Πέρα όμως από το Μπερναμπέου, η Μαδρίτη έχει μια ακόμη μεγάλη αρένα, μόνο που αυτή αμαυρώνει την υστεροφημία της πόλης. Αναφέρομαι στην Πλάθα ντε Τόρος όπου πραγματοποιούνται οι εξοργιστικές ταυρομαχίες. Δε θα αναφερθώ σ’ αυτό το άθλιο έθιμο των Ισπανών αλλά θα αρκεστώ πως εκεί μέσα έχουν πραγματοποιηθεί ενδιαφέρουσες συναυλίες κι αγώνες τένις. Μακάρι να συνεχιστεί η χρήση του εντυπωσιακού αυτού σταδίου μόνο γι’ αυτές τις εκδηλώσεις κι ας περαστεί αυτό το βάρβαρο έθιμο στη λήθη της ιστορίας.

Από τα τελευταία αξιοθέατα της πόλης που συνάδουν με το αυτοκρατορικό της προφίλ είναι ο Καθεδρικός της Αλμουδένα και το Βασιλικό Παλάτι, δύο κτιριακά συγκροτήματα που στέκουν αντικριστά καθώς εξουσία και θρησκεία πάνε μαζί. Ο καθεδρικός ναός της Σάντα Μαρία λα Ρεάλ δε Αλμουδένα άρχισε να κατασκευάζεται το 1879 κι εγκαινιάστηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ το 1993. Πρόκειται για ένα κτίριο μήκους 102 μέτρων και ύψους 69, το οποίο χτίστηκε κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου και του εικοστού αιώνα σε ένα μείγμα διαφορετικών ρυθμών: νεοκλασικό εξωτερικό, νεογοτθικό εσωτερικό και νεορωμανικό ιερό. Καθαγιάστηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ κατά τη διάρκεια του τέταρτου ταξιδιού του στην Ισπανία στις 15 Ιουνίου 1993, και είναι ο μόνος ισπανικός ναός καθαγιασμένος από έναν Πάπα. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, με την ιδιότητα της Παναγίας της Αλμουδένα, πολιούχου της πόλης της Μαδρίτης και την Αρχιεπισκοπή της Μαδρίτης. Σε αντίθεση με τις περισσότερες χριστιανικές εκκλησίες, που έχουν άξονα στην κατεύθυνση ανατολικής-δύσης, ο καθεδρικός ναός έχει προσανατολισμό βορρά-νότου, ως αποτέλεσμα του σχεδιασμού του ως μέρος του συγκροτήματος του Βασιλικού Ανακτόρου. Από την άλλη, το Βασιλικό Παλάτι είναι ένα από τα κορυφαία τουριστικά αξιοθέατα της πόλης και επίσημη οικία της βασιλικής οικογένειας. Σήμερα βέβαια χρησιμοποιείται μόνο για κρατικές τελετές ενώ τον υπόλοιπο χρόνο είναι ανοιχτό στο κοινό. Χτίστηκε μεταξύ του 18ου και 19ου αιώνα, αντικαθιστώντας ένα μεσαιωνικό κάστρο το οποίο υπήρχε εκεί αλλά κάηκε το 1794.

Ένας μικρός αλλά εκπληκτικός θησαυρός που βρίσκεται λίγα μόλις λεπτά από τον καθεδρικό είναι το Glorieta San Antonio de la Florida. Ένα μικρό ησυχαστήριο κρυμμένο σε πλατάνια ακριβώς κάτω από τις γραμμές των τραίνων. Εκείνος ο χώρος έχει ζωγραφιστεί από τον Γκόγια, του οποίου ο τάφος βρίσκεται εκεί, όπως ο ίδιος επιθυμούσε. Ο ιδιαίτερος φωτισμός, η απαλή μουσική κι η ηρεμία της περιοχής το μετέτρεψαν στα δικά μου μάτια ως ένα καλά κρυμμένο ονειρικό σημείο. Αξίζει να το επισκεφθείτε.

Όσο για τα σπουδαία μουσεία της Μαδρίτης δε χρειάζεται να αναφέρω πολλά. Θεωρείται επιτακτική η επίσκεψη στο Reina Sofia αλλά και στο Prado. Δεν αφήνεις να σου ξεγλιστρήσει εύκολα η ευκαιρία να σταθείς αντικριστά από την Γκέρνικα του Πικάσο αλλά και σε άλλους γνωστούς πίνακες του Μιρό, του Νταλί, του Μαγκρίτ που βρίσκονται στο Ρέινα Σοφία αλλά και σπουδαίων και ιστορικών πινάκων όπως τα Τρίπτυχα του Ιερόνυμου Μπος και τα διάσημα έργα του Ελ Γκρέκο, του Γκόγια, του Βελάσκεθ αλλά και σπουδαίων αναγεννησιακών δημιουργών που είναι συγκεντρωμένα στο μουσείο Πράδο. Οι πλούσιες συλλογές των δυο μουσείων που δεν απέχουν πολύ μεταξύ τους, απαιτούν μια ολόκληρη μέρα αλλά και την τύχη να μη συναντήσετε ουρές στην είσοδο. Επίσης καλό είναι να ανατρέξετε στις πληροφορίες καθώς τα μουσεία αυτά είναι δωρεάν κάποιες μέρες της εβδομάδας και για κάποιες ώρες.

Η Μαδρίτη έχει επίσης δύο υπέροχα σημεία για να ολοκληρώνει κανείς τη μέρα του. Το ένα είναι ο αιγυπτιακός ναός Ντεμπότ με το ηλιοβασίλεμά του και φυσικά το υπέροχο πάρκο Ελ Ρετίρο. Εδώ θα αναφερθώ στο άλλοτε μοναρχικό πάρκο που είναι γεμάτο μνημεία, αγάλματα, υπέροχα κτίρια και φυσικά ήρεμες γωνιές για να ξαποστάσει κανείς. Τα σημεία που ξεχωρίζουν στο πάρκο είναι η Εστάνκε δελ Ρετίρο, η μεγάλη τεχνητή λίμνη με το μνημείο στον Αλφόνσο ΙΒ΄, το οποίο διαθέτει μια ημικυκλική σειρά από κολώνες και τον έφιππο ανδριάντα του μονάρχη στη κορυφή του μνημιακού συμπλέγματος. Το πάρκο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί και γι αρκετές διεθνείς εκθέσεις, οι οποίες άφησαν πίσω τους διάφορα εμβληματικά κτίρια όπως το Παλάθιο δε Βελάθκεθ και το Παλάθιο δε Κριστάλ, ένα γυάλινο περίπτερο εμπνευσμένο από το Κρυστάλλινο Παλάτι (Κρίσταλ Πάλας) στο Λονδίνο. Μέσα στο πάρκο συνάντησα αρκετό κόσμο να λιάζεται στο γρασίδι, να πίνει το καφέ του, να διαβάζει κάποιο βιβλίο ή να καλαμπουρίζει με την παρέα του. Επίσης συναντήσαμε αρκετές μαζώξεις μουσικών που έπαιζαν διάφορα κομμάτια μαζί έχοντας τον κόσμο γύρω τους να τραγουδά. Και τέλος μέσα στο πάρκο μπορούσες να κάνεις βαρκάδα στην μεγάλη τεχνητή λίμνη. Πρώτη φορά έπιασα στη ζωή μου κουπί κι ομολογώ πως το απόλαυσα αρκετά.

Αυτή λοιπόν ήταν η Μαδρίτη που λάτρεψα. Η πόλη των νέων, η πόλη των χρωμάτων, η πόλη χωρίς ταμπού, η πόλη των ξένων, η πόλη που κάποτε φώναξε το ιστορικό No Pasaran στους φασίστες του Φράνκο κι έπεσε μετά από μήνες πολιορκίας κι ανελέητων βομβαρδισμών από τα αεροπλάνα του Χίτλερ. Για όλους αυτούς τους λόγους και για τις στιγμές που μου πρόσφερε λάτρεψα την Μαδρίτη.