Σερβία- Κόσοβο: Η Ευρώπη διακινδυνεύει να ανοίξει του κουτί της Πανδώρας

Αν η Ιστορία διδάσκει, τότε η ασταθέστερη περιοχή της Ευρώπης εισέρχεται σε επίφοβη περίοδο, με τον αντίκτυπο να γίνεται αισθητός σε ολόκληρο τον κόσμο. Η Σερβία και το Κόσοβο επιδιώκουν την αποκατάσταση των σχέσεών τους μετά από πολυετείς αποτυχημένες προσπάθειες και αισθήματα εχθρότητας. Ένα από τα κύρια σημεία της συμφωνίας που έχει προταθεί είναι η ανταλλαγή εδαφών, ώστε να μπορούν να συμβιώνουν άνθρωποι της ίδιας εθνικότητας. Ωστόσο, και ενώ ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο Κοσοβάρος ομόλογός του Χασίμ Θάτσι συναντώνται την Παρασκευή στις Βρυξέλλες για συνομιλίες, ακόμη και η μνεία περί ανταλλαγής εδαφών προκαλεί διπλωματικά ρίγη, από τη Μόσχα μέχρι την Ουάσινγκτον, το Βερολίνο και το Πεκίνο. Εκεί που κάποιοι διαβλέπουν μια ευκαιρία για μόνιμη ειρήνευση, άλλοι θεωρούν την πρόταση απαράδεκτα επικίνδυνη σε μια περιοχή που έγινε το θέατρο της αιματηρότερης σύγκρουσης στην Ευρώπη μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πρόταση, που φαίνεται να κερδίζει έδαφος, έχει προκαλέσει σοκ σε όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία. Κάποιες χώρες προχώρησαν και εντάχθηκαν στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, όμως η Σερβία, το Κόσοβο και η Βοσνία παραμένουν σε ασταθή εκκρεμότητα, την ώρα που μεγάλες δυνάμεις ανταγωνίζονται για επιρροή και ο εθνικισμός κερδίζει έδαφος. Η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ έχει απορρίψει κάθε επανασχεδιασμό των συνόρων. Το γερμανικό ΥΠΕΞ θεωρεί ότι θα δημιουργηθεί ένα ανεπιθύμητο προηγούμενο για άλλες ευαίσθητες περιοχές, όπως η Βοσνία και η «Μακεδονία», ανοίγοντας το κουτί της Πανδώρας. Η Ρωσία, παραδοσιακή σύμμαχος της Σερβίας, βλέπει τα πράγματα αλλιώς. Ο Ρώσος πρεσβευτής στο Βελιγράδι δήλωσε πως η Μόσχα θα υποστηρίξει όποια απόφαση κρίνει καταλληλότερη η Σερβία. Οι ΗΠΑ, που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση της ειρήνης στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 1990, επιθυμούν συμφωνία που να είναι ανθεκτική, όχι όμως αποσταθεροποιητική. Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζον Μπόλτον δήλωσε τον Αύγουστο πως δεν είναι αντίθετος με την ανταλλαγή εδαφών.

Επί αιώνες η μοίρα της Ευρώπης καθορίστηκε από αλλαγές συνόρων και εδαφικές διεκδικήσεις. Η Μέρκελ, που ηγείται της προσπάθειας να ενταχθούν τα Βαλκάνια στην δυτική σφαίρα επιρροής, υποδέχεται συχνά ηγέτες των χωρών της περιοχής, αλλά και πραγματοποιεί επισκέψεις. Πρόκειται μάλιστα να επισκεφθεί τα Σκόπια, μεταβαίνοντας απευθείας από τη Μασσαλία, όπου προηγουμένως θα έχει συνομιλίες με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν για το μέλλον της Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η Σερβία στράφηκε ανατολικά και η ευρωπαϊκή της προοπτική εξασθένισε, κυρίως εξαιτίας των εδαφικών της διεκδικήσεων στο Κοσσυφοπέδιο, η ανεξαρτησία του οποίου θεωρείται παράνομη από τη Ρωσία. Ο Πρόεδρος Βούτσιτς καλλιεργεί στενές πολιτικές σχέσεις με τη Ρωσία και οικονομικές με την Κίνα. Ο Πούτιν πρόκειται να επισκεφθεί την Σερβία τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο, ενώ στέλνει στο Βελιγράδι κυβερνητικά στελέχη για «σημαντικές και καθοριστικές συναντήσεις», όπως μετέδωσε το σερβικό πρακτορείο Tanjug, επικαλούμενο τον Ρώσο πρέσβη Αλεξάντερ Τσεπούριν.

Η Κίνα από την πλευρά της, ενδιαφέρεται να προστατεύσει τις επενδύσεις της στα Βαλκάνια. «Η Κίνα αποδίδει μεγάλη αξία στην σταθερότητα και την ευημερία των Βαλκανίων, εκεί όπου ξεκίνησε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και περιοχή που είναι σημαντική για το προσφυγικό ζήτημα. Η Κίνα έχει πραγματοποιήσει πολλές επενδύσεις, ιδίως στη δημιουργία υποδομών στη Σερβία. Αν ανακύψουν προβλήματα εκεί, η Κίνα θα ανησυχήσει εξαιρετικά», δήλωσε ο Γουάνγκ Γιγουέι, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Ρενμίν του Πεκίνου και τέως διπλωμάτης στις Βρυξέλλες.

Πάντως, η επίτευξη συμφωνίας θεωρείται πως απέχει πολύ και, εφόσον πραγματοποιηθεί, θα αντιμετωπίσει εμπόδια. Θα απαιτηθεί δημοψήφισμα και στις δύο χώρες, ενώ αυτή η ίδια διαδικασία των συνομιλιών αντιμετωπίζει σφοδρή αντίδραση στη Σερβία και το Κόσοβο. Ζητήματα υπάρχουν και στη Βοσνία. Ο ηγέτης των Σέρβων της χώρας, Μίλοραντ Ντόντικ, είναι πολιτικός σύμμαχος του Βούτσιτς και προσπαθεί να εξασφαλίσει υποστήριξη για την απόσχιση από τη χώρα. «Μου είναι ακατανόητο γιατί η διεθνής κοινότητα επιμένει τόσο στην άμεση επίλυση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου, καθώς είναι φανερό σε κάθε εμπειρογνώμονα ότι θα ξεκινήσει αμέσως το φαινόμενο του ντόμινο», δήλωσε ο Νικίτα Μποντάρεφ, ειδικός σε βαλκανικά θέματα του Ρωσικού Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών.

πηγή Bloomberg/ΑΠΕ

* Οι Andrea Dudik, Misha Savic, Stepan Kravchenko είναι δημοσιογράφοι, πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές στο Bloomberg.