Λευκή υπεροχή και αντίστροφος ρατσισμός – Οδηγός αντιρατσιστικής συμπεριφοράς

Λέξεις: Χριστίνα Καπουρτζούδη

Στις 13 Μαρτίου, η 26χρονη νοσηλεύτρια Breonna Taylor δολοφονήθηκε από τρεις αστυνομικούς που εισέβαλαν στο σπίτι της και την πυροβόλησαν έξι φορές, ενώ κοιμόταν. Στις 25 Μαίου, ο George Floyd χάνει τη ζωή του κατά τη διάρκεια της σύλληψής του, όταν ακινητοποιήθηκε στο έδαφος από έναν αστυνομικό που γονάτισε στον λαιμό του για 8 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα. Όλη αυτή την ώρα, το θύμα φώναζε πως δεν μπορούσε να αναπνεύσει.

Υπάρχει ένας  εμφανής κοινός παρονομαστής ανάμεσα στα θύματα και ένας ανάμεσα τους θύτες. Η Taylor και ο Floyd ήταν μαύροι, ενώ οι αστυνομικοί λευκοί. Οι μεν δολοφονήθηκαν, οι δε ζουν ελεύθεροι χωρίς διώξεις – με τα τελευταία νέα να βλέπουν τον δολοφόνο του Floyd, Derek Chauvin να βγαίνει από τη φυλακή με  εγγύηση ενός δολαρίων.

Οι παραπάνω υποθέσεις είναι μια απλή ένδειξη του τι συμβαίνει στην Αμερική και τον κόσμο όσον αφορά τις φυλετικές μειονότητες και τον ρατσισμό που βιώνουν. Δυο ανάμεσα σε χιλιάδες που αποδεικνύουν το προφανές: ότι το σύστημα λειτουργεί ακριβώς με τον τρόπο που διαπλάστηκε να κάνει, να αδικεί. Μπορεί να αναρωτιέστε γιατί να σας αφορά ένα φαινόμενο που δε σας απασχολεί, δε σας επηρεάζει ή δε το αντιλαμβάνεστε. Εκεί ακριβώς, βρίσκεται το πρόβλημα. Στη λευκή υπεροχή.

Όπως έχει γράψει και η Βρετανίδα δημοσιογράφος Reni Eddo-Lodge στο βιβλίο της “Why I’m no longer talking to white people about race”, η λευκή υπεροχή ελλοχεύει στην απουσία των συνεπειών που φέρει ο ρατσισμός, στην απουσία των περίεργων βλεμμάτων και στερεοτύπων που συνοδεύει το χρώμα σου. Δεν υπάρχει αντίστροφος ρατσισμός. Πως είναι δυνατόν ο θύτης να γίνεται θύμα; Για το λόγο αυτό, πρέπει οι ίδιοι οι λευκοί να εκπαιδεύσουν τον εαυτό τους γύρω από φυλετικά θέματα, να αποκτήσουν νέα συνείδηση και να γίνουν σύμμαχοι στον αγώνα κατά της φυλετικής διάκρισης.

Δεν αρκεί να μην είμαστε ρατσιστές. Πρέπει να είμαστε και κατά του ρατσισμού.

Αρχικά, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, εμείς,  οι λευκοί ότι το αίσθημα ενοχής και τύψης θα πρέπει να μοιάζει άτοπο στην προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε τον συστηματικό ρατσισμό. Δεν υπάρχει γρήγορος ή εύκολος τρόπος, παρά μόνο συνεχής και αδιάκοπη εκπαίδευση. Πρέπει εμείς να μάθουμε για την εμπειρία των μαύρων, όχι να περιμένουμε εκείνοι να μας κρατάνε ενήμερους.

Διαβάστε βιβλία από μαύρους συγγραφείς. Δε δύναται να δηλώνετε κατά του ρατσισμού και να ενημερώνεστε επιμελώς από λευκές πηγές, συγγραφείς, δημοσιογράφους -κάτι που μοιάζει ειρωνικό αυτή τη στιγμή, μιας που είμαι μια λευκή, δυτική γυναίκα που σας μιλά για φυλετικό ρατσισμό. Αξιόλογα βιβλία για να ξεκινήσετε είναι τα: “Δημοκρατία χωρίς δεσμά” της Angela Davis, “Why I’m no longer talking to white people about race” και “The New Jim Crow” της Michelle Alexander που περιστρέφεται γύρω από τη νομοθεσία Τζιμ Κρόου σήμερα.

Αξιοποιείστε το πλεονέκτημα της λευκής υπεροχής. Είναι χρέος μας να αξιοποιήσουμε το βήμα μας για να δώσουμε φωνή σε εκείνους που δεν μπορούν εξαιτίας μας. Επενδύστε χρόνο, χρήμα και κοινωνική δύναμη στο να δημιουργήσετε ασφαλέστερους χώρους και ευκαιρίες για εκείνους που δε μπορούν. Μην αποφεύγετε να συζητάτε για φυλετικό ρατσισμό με τους λευκούς φίλους σας ή την οικογένειά σας. Εάν δεν κατανοούν τη διάσταση του φαινομένου είναι στο χέρι σας και χρέος σας να τους ενημερώσετε και να προσπαθήσετε, τουλάχιστον, να τους μεταπείσετε.

Μη θεωρείτε τον εαυτό σας “στη σωστή ομάδα” επειδή έχετε αντιρατσιστική δράση. Δεν είναι ένας αγώνας δρόμου, αλλά μαραθώνιος. Οφείλετε διαρκώς να μαθαίνετε για τα παραπάνω, να ελέγχετε τη συμπεριφορά σας, να φιλτράρετε αστεία και στερεοτυπικά λογοπαίγνια, είναι το λιγότερο που μπορείτε να κάνετε. Δυστυχώς, μαθαίνουμε μια ιστορία που είναι γραμμένη από τους νικητές και αυτό σημαίνει πως οι πληροφορίες που αντλούμε είναι μονόπλευρες και ανακριβείς.

Μη μένετε πιστοί σε μια πηγή ενημέρωσης, μην καθησυχάζεστε σε σχολικά βιβλία και παραδοσιακά μέσα. Δείτε όσα περισσότερα ντοκιμαντέρ και ταινίες μπορείτε, διαβάστε συγγράμματα και φιλτράρετέ τα. Ενταχθείτε σε διαδικτυακές πλατφόρμες, θέστε ερωτήματα, αμφιβάλλετε.

Μερικά αξιόλογα ντοκιμαντέρ που μπορείτε να παρακολουθήσετε online, με διαθεσιμότητα και στην πλατφόρμα του Νetflix είναι τα εξής: 13th, από την Ava Duverney, σκηνοθέτιδα του εξίσου σημαντικού “When they see us” και το LA 92. Οι τρεις παραγωγές είναι βασισμένες και εξερευνούν αληθινά γεγονότα, νόμους και ιστορίες από τις ζωές των μαύρων στην καταπίεση. Από τη δουλεία στην μετατροπή της σε εργασία φυλακών προς όφελος του αμερικανικού κράτους και στην αστυνομική βία.

Υπάρχει κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε για ρατσισμό; Ναι. Όταν η συνθήκη σας κάνει να νιώθετε άβολα. Η δύναμη των social media μας δίνει την ευκαιρία να έχουμε άμεση και αυθεντική οπτική σε δρώμενα και γεγονότα που βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά από εμάς και τη ζώνη ασφαλείας μας. Το καλοκαίρι του 2020 χαρακτηρίστηκε από αντιρατσιστικές διαμαρτυρίες και πορείες, από έντονο διαδικτυακό ακτιβισμό και δημόσιες ομολογίες ανθρώπων που βιώνουν χρόνια καταπίεση σε μια δυτική, λευκή κοινωνία. Τον τελευταίο καιρό αυτή η μαζική κραυγή για βοήθεια ή συμπαράσταση μοιάζει να έχει σωπάσει, αλλά αυτό συμβαίνει μόνο διαδικτυακά. Στην πραγματική ζωή ο αγώνας αυτός δε σταματά ποτέ, συνεχίζεται ακατάπαυστα. Γι’ αυτό, δε πρέπει ποτέ να σταματήσουμε να μιλάμε για ρατσισμό. Γιατί αν δεν τον αποβάλλουμε εμείς θα υπάρχει πάντα ανάμεσα στις σκιές του χαρακτήρα μας.