Masking: Πώς το να κρύβεις τα συναισθήματά σου μπορεί να αποβεί επικίνδυνο

Κι όμως, δεν έχει να κάνει με τις μάσκες που φορούσαμε στην πανδημία, ούτε με τα καρναβάλια.

Το «masking» είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς, ένας όρος της ψυχολογίας, ο οποίος μάλιστα, μπορεί να αφορά τον καθένα από εμάς, χωρίς καν να το γνωρίζουμε.

Τι είναι το «masking»;

To «masking», ως ψυχολογικός όρος, αναφέρεται στη συμπεριφορά κατά την οποία ένα άτομο κρύβει ή καταπιέζει, συμπεριφορές ή δυσκολίες που βιώνει.

Μπορεί να συμβεί σκόπιμα, όμως συχνά συμβαίνει ασυνείδητα στον άνθρωπο, με την πάροδο του χρόνου, καθώς το άτομο λαμβάνει αρνητική ανατροφοδότηση για την αυθεντική του παρουσίαση.

Ενώ πολλοί θεωρούν τη συγκάλυψη ως μια νευροδιαφοροποιημένη συμπεριφορά, ιδιαίτερα για τα άτομα με αυτισμό ή ΔΕΠΥ και άλλες διάφορες διαγνώσεις, πολλές φορές συγκαλύπτονται.

Το «masking», μερικές φορές, αναφέρεται και ως «καμουφλάζ», στην προσπάθεια να κρύψει τα συμπτώματα της ψυχικής του υγείας για να εναρμονιστεί με τους ανθρώπους γύρω του. Γι’ αυτόν τον λόγο, μπορεί να αντιγράψει τη συμπεριφορά ή τις ενέργειες των γύρω του ή να εμπλακεί σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές. Ο στόχος της συγκάλυψης του εαυτού του, είναι για να φανεί ότι δεν αντιμετωπίζει συμπτώματα ψυχικής υγείας ή ότι δεν περνάει δυσκολίες, ακόμη και όταν αυτό δεν είναι αλήθεια.

To «masking» μπορεί να συγκριθεί με το να γράφετε με το μη κυρίαρχο χέρι σας

Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, τα παιδιά που ήταν εκ φύσεως αριστερόχειρες τιμωρούνταν και αναγκάζονταν να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι αντ’ αυτού, επειδή αυτό θεωρούνταν «σωστό »1 .

Αυτά τα παιδιά μεγάλωσαν και έγιναν ενήλικες που χρησιμοποιούσαν το δεξί τους χέρι, παρόλο που αυτό δεν ήταν το φυσικό τους αποτέλεσμα. Αναγκάζονταν να κρύψουν ποιο χέρι προτιμούσαν και ακόμη και αν μάθαιναν να γράφουν με αυτόν τον τρόπο, χρειαζόταν επιπλέον προσπάθεια για να μάθουν και να το διατηρήσουν.

Τα νευροδιαφορετικά παιδιά και τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, μαθαίνουν να παρουσιάζουν τον εαυτό τους, με τον τρόπο που νομίζουν ότι οι ενήλικες θεωρούν «σωστό». Όπως ακριβώς και το να γράφει κάποιος με το μη κυρίαρχο χέρι του.

Ενώ μπορεί να είναι σε θέση να φαίνονται πειστικά σαν τους νευροτυπικούς συνομηλίκους τους, η πράξη απαιτεί πρόσθετη προσπάθεια και πόρους για να τα καταφέρουν.

Πώς φαίνεται το «masking»;

Μπορεί να εμφανιστεί με διάφορους τρόπους, οι οποίοι μπορεί να είναι αγχωτικοί και να απαιτούν από το άτομο να καταπιέσει ή να κρύψει αυτό που πραγματικά είναι, προκειμένου να ενταχθεί:

Κοινωνικά: Όταν κάποιος εμπλέκεται σε κοινωνικές συμπεριφορές που δεν του έρχονται φυσικά, όπως το να κάνει οπτική επαφή ακόμα και όταν του είναι άβολο ή να «καθρεφτίζει» τη γλώσσα του σώματος κάποιου άλλου, για να μην ξεχωρίζει.

Συμπεριφορικά: Η απόκρυψη της νευρικής συμπεριφοράς.

Αντιστάθμιση: Το άτομο μπορεί να αντισταθμίζει δαπανώντας περισσότερο χρόνο και ενέργεια σε εργασίες και δουλειά, από τους συνομηλίκους του, προκειμένου να κρύψει ότι δυσκολεύεται. Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά συγκαλύπτουν την συμπεριφορά τους με αυτόν τον τρόπο.

Ασυνεπή συναισθήματα: Το άτομο επιδεικνύει συστηματικά συναισθήματα που φαίνονται αναντίστοιχα με τις περιστάσεις ή τις εμπειρίες του. Μπορεί να εμφανίζεται υπερβολικά χαρούμενο, θετικό ή ήρεμο, ακόμη και όταν αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις.

Απόσυρση ή απομόνωση: Το άτομο μπορεί να απομονωθεί ή να αποσυρθεί από τις κοινωνικές συναναστροφές για να αποφύγει να αποκαλύψει τα πραγματικά του συναισθήματα ή τους αγώνες του για την ψυχική υγεία. Μπορεί να προτιμούν να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες τους μόνοι τους παρά να διακινδυνεύουν να εκτεθούν ή να κριθούν.

Ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά: Αν παρατηρήσετε ξαφνικές και σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά ενός ατόμου, όπως η μεταστροφή από εξωστρεφή σε εσωστρεφή, ή από ομιλητικό σε σιωπηλό, αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι κρύβει υποκείμενα συναισθήματα.

Είναι σημαντικό να προσεγγίζετε αυτές τις παρατηρήσεις με προσοχή και σεβασμό. Αν υποψιάζεστε ότι κάποιος μπορεί να κάνει «masking», είναι σημαντικό να δημιουργήσετε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, όπου θα νιώθει άνετα να συζητήσει τα συναισθήματά του.

Γιατί οι άνθρωποι κάνουν «masking»;

Εν ολίγοις, οι άνθρωποι κάνουν «masking» για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τις αντιδράσεις και για να γίνουν αποδεκτοί από τους άλλους ανθρώπους.

Το στίγμα σχετικά με την ψυχική υγεία και τη νευροδιαφοροποίηση, καθώς και ο φόβος του ableism και των διακρίσεων, οδηγούν στη συγκάλυψη μεταξύ διαφόρων πληθυσμών.

Τα άτομα μπορεί επίσης να κάνουν «masking» επειδή θέλουν να ενταχθούν ή να είναι σαν τους συνομηλίκους τους.

Ένα άτομο μπορεί να μην αντιλαμβάνεται ότι χρησιμοποιεί το «masking». Από νεαρή ηλικία, οι άνθρωποι γύρω μας επικοινωνούν προσδοκίες για τη συμπεριφορά μας. Τα παιδιά με νευροδιαφοροποίηση ή τα παιδιά με οποιαδήποτε δυσκολία ψυχικής υγείας μπορεί να συνειδητοποιήσουν ότι δεν ανταποκρίνονται σε αυτές τις προσδοκίες τόσο φυσικά ή εύκολα όσο πολλοί από τους συνομηλίκους τους, και αυτή η συνειδητοποίηση τους προκαλεί άγχος. Στην προσπάθειά τους να ενταχθούν και να ανταποκριθούν σε αυτά τα πρότυπα, μπορεί να αρχίσουν να συγκαλύπτουν τα συμπτώματά τους και να συμπεριφέρονται με τρόπους που δεν είναι φυσικοί γι’ αυτά.

Όταν το «masking» συμβαίνει ακούσια, το άτομο μπορεί να μην αναγνωρίζει ότι συμβαίνει και μπορεί να συνεχίσει να το κάνει, ακόμη και όταν οι φυσικές συμπεριφορές του δεν είναι επιβλαβείς ή όταν δεν υπάρχει κανείς γύρω του για να το κρίνει.

Οι συνέπειες στην ψυχολογία

Το να αισθάνεστε ότι πρέπει να συμπεριφέρεστε με έναν τρόπο που δεν είναι αυθεντικός για τον αληθινό σας εαυτό είναι εξαντλητικό, ειδικά όταν πιστεύετε ότι οι άλλοι δεν θα σας αποδεχτούν ή θα σας τιμωρήσουν επειδή δείχνετε τον αληθινό σας εαυτό.

To «masking» έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα προβλήματα ψυχικής υγείας και το άγχος, και ειδικά για τα αυτιστικά άτομα, η μακροχρόνια συγκάλυψη αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων και συμπεριφορών.

Μακροπρόθεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε επαγγελματική εξουθένωση, ιδίως στα αυτιστικά άτομα.

Η συμπεριφορά με τρόπους που δεν είναι φυσιολογικοί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, φθείρει το άτομο με μη βιώσιμο τρόπο.

Εκτός από τις ανησυχίες για την ψυχική υγεία που προκαλεί, τα άτομα που συγκαλύπτονται μπορεί να δυσκολεύονται να λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη για τις δυσκολίες τους, επειδή δεν δείχνουν τα συμπτώματα με τρόπο που οι άλλοι μπορούν να αναγνωρίσουν.

To «masking» μπορεί να εμποδίσει τα άτομα να λάβουν ακριβή διάγνωση, καθώς οι επαγγελματίες δεν αναγνωρίζουν τα συγκαλυμμένα χαρακτηριστικά. Αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στις αυτιστικές γυναίκες, οι οποίες συχνά δεν διαγιγνώσκονται με αυτισμό, επειδή η συμπεριφορά τους μιμείται εκείνη των νευροτυπικών συνομηλίκων τους.

Ακόμη και αν η συμπεριφορά ή το χαρακτηριστικό που αποκρύπτεται δεν βλάπτει το άτομο, κάποιον άλλο ή δεν προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημιά, το «masking» μπορεί να προκαλέσει περισσότερη ζημιά παρά καλό.

Πώς θα κάνετε «unmasking»;

Η αντιμετώπιση των προκλήσεων του «unmasking», ή αλλιώς της αποκάλυψης και η διερεύνηση του τρόπου απομάκρυνσης είναι μια δύσκολη διαδικασία.

Ένας τρόπος προσέγγισης αυτής της πρόκλησης είναι να διερευνήσει κανείς πώς μοιάζει η «μάσκα» του και αν υπάρχουν ασφαλή μέρη για να την βγάλει.

Αυτό μπορεί να πάρει τη μορφή της απόφασης να αποκαλύψει κανείς τη νευροδιαφοροποίηση του ή να επιτρέψει στον εαυτό του δεξιότητες αντιμετώπισης, όπως η νευρική ανησυχία, που μπορεί να καταπιέζει. Το να νιώθει κανείς ασφαλής για να αποκαλυφθεί και να είναι ο πραγματικός του εαυτός μπορεί να προάγει την ανθεκτικότητα. Η ευγένεια και η κατανόηση από τα νευροτυπικά άτομα ως απάντηση μπορεί επίσης να βοηθήσει πολύ.

Ωστόσο, το βάρος της αλλαγής δεν πρέπει να πέφτει όλο στο άτομο. Η κοινωνία πρέπει να παίξει το ρόλο της – να είναι πιο περιεκτική και δεκτική και να δημιουργήσει περιβάλλοντα στα οποία τα άτομα με αυτισμό μπορούν να ευδοκιμήσουν χωρίς να κρύβουν τον αυθεντικό τους εαυτό.

Όταν κάνετε «masking» τον εαυτό σας, ο κόσμος χάνει ένα αυθεντικό άτομο. Έχετε κατά νου αυτές τις τρεις συμβουλές καθώς προσπαθείτε να ξεπεράσετε τη συγκάλυψη:

Υποστηρίξτε την αλλαγή: Κάντε το χρέος σας για να συμμετέχετε σε μια κοινωνία στην οποία ο καθένας θα αισθάνεται ασφαλής να είναι αυτός που είναι. Γιορτάστε τη νευροδιαφορετικότητα και τα άτυπα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σας, χωρίς να φοβάστε να τα δείχνετε.

Αποδεχτείτε τους ανθρώπους των οποίων οι κοινωνικές συμπεριφορές μπορεί να σας φαίνονται ασυνήθιστες στην αρχή:  Ενώ η «μάσκα» του κάθε ατόμου μπορεί να είναι μοναδική, η επιθυμία να ζει κανείς αυθεντικά και χωρίς κριτική, είναι καθολική.

Μάθετε να αποδέχεστε τον εαυτό σας: Συνειδητοποιήστε ότι ακόμη και οι πιο σίγουροι άνθρωποι φορούν «μάσκες» κατά καιρούς – είναι ανθρώπινη φύση να θέλουμε την αποδοχή. Επιτρέψτε στον εαυτό σας για να φοράτε «μάσκα» σε ορισμένες κοινωνικές συναναστροφές. Η επίτευξη της αυτοαποδοχής είναι ένα μακρύ ταξίδι και θα έχετε πολύ περισσότερες πιθανότητες να το πετύχετε αν είστε επιεικείς με τον εαυτό σας.

Μιλήστε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας: Βρείτε έναν ειδικευμένο θεραπευτή που μπορεί να σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε την τάση σας να φοράτε «μάσκα», να ξεπεράσετε τους φόβους σας και να ζήσετε πιο αυθεντικά. Η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να μάθετε τα βαθύτερα αίτια της χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Η αποκάλυψη μπορεί να είναι μια βαθιά πρόκληση αλλά αξίζει τον κόπο: Η εμπειρία διαφέρει για τον καθένα. Μπορεί να απαιτεί το θάρρος να συμπεριφέρεστε άτυπα και αυθεντικά. Μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να ξαναβρεί κανείς τον αληθινό εαυτό του και να ζήσει αυθεντικά. Κάποιοι μπορεί να διαπιστώσουν ότι η οικογένεια, οι φίλοι ή ο εργοδότης τους αποδέχονται, ενώ άλλοι μπορεί να χάσουν τις σχέσεις τους.’

*Με πληροφορίες από charliehealth.com, psychologytoday.com, verywellmind.com