Μια τζούρα μέσα στην τάξη στα κρυφά – Έφηβοι «ατμίζουν» την ώρα του μαθήματος

Για πολλά χρόνια, το κάπνισμα από μαθητές στο σχολείο, γινόταν κρυφά την ώρα του διαλείμματος, πίσω από κάποια δέντρα στο προαύλιο ή στις τουαλέτες. Το άτμισμα ωστόσο, αποτελεί τη νέα καθημερινότητα για τους εφήβους, οι οποίοι δεν νιώθουν την ανάγκη να κρυφτούν ούτε στο σχολείο.

Το άτμισμα έχει κατακτήσει σχεδόν ολόκληρη τη νέα γενιά και γίνεται πολύ εύκολα συνήθεια στις μικρότερες ηλικίες, δίχως να έχουν επίγνωση των κινδύνων που επιφέρει. Τα διαφορετικά σχήματα και μεγέθη, τα λαμπερά χρώματα και οι φανταχτερές συσκευασίες των vapes, κάνουν τα παιδιά να ξεχνούν ότι πίσω από τον ατμό με γεύσεις μέντας, τσιχλόφουσκας ή καρπουζιού, κρύβεται η βλαβερή νικοτίνη και ένας πιθανός εθισμός.

Μπαίνοντας σε έναν χώρο Γυμνασίου, αντικρίζεις παιδιά, 13 έως 15 ετών, να ατμίζουν χωρίς να νιώθουν την ανάγκη πλέον να το κρύψουν, όπως έχουμε συνηθίσει να γίνεται τόσα χρόνια με τα παραδοσιακά τσιγάρα. Τα γυμνασιόπαιδα του 2024, κυκλοφορούν με τα χρωματιστά vapes στο χέρι, ατμίζουν φανερά στα διαλλείματα, μπροστά στους καθηγητές, οι οποίοι έχουν πάψει να κάνουν παρατηρήσεις. Τα παιδιά είναι τόσο εξοικειωμένα με το άτμισμα στο σχολείο, χωρίς κανένα φόβο να το κάνουν μπροστά στους αρμόδιους, που φτάνουν σε σημείο να καπνίζουν και μέσα στην τάξη.

Όλο και περισσότεροι μαθητές στα σχολεία, αναφέρουν ότι βλέπουν τους συνομήλικούς τους να καπνίζουν φανερά από το προαύλιο μέχρι κρυφά στην τάξη, όταν οι καθηγητές γυρίσουν το κεφάλι τους στον πίνακα για μερικά λεπτά. Οι ίδιοι δηλώνουν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο, τα vapes και τα blue, έχουν επικρατήσει σχεδόν όσο τα παραδοσιακά εργοστασιακά και στριφτά τσιγάρα στις μικρότερες ηλικίες. Τα φαινόμενα αυτά φτάνουν στα αυτιά των γονιών, οι οποίοι από την πλευρά τους, ταράσσονται για την έξαρση του φαινομένου του ατμίσματος. Προχωρούν σε καταγγελίες στους εκάστοτε Συλλόγους Γονέων και αναφορές στους διευθυντές των σχολείων, χωρίς όμως ιδιαίτερα αποτελέσματα.

Η Ν., 14 χρονών και μαθήτρια Γυμνασίου στη Θεσσαλονίκη, δηλώνει ότι όλοι οι συμμαθητές της καπνίζουν στο σχολείο: 

«Όλα τα παιδιά στο σχολείο μου κάνουν τσιγάρο, είτε αυτό είναι ηλεκτρονικό είτε στριφτά, αλλά κυρίως κάνουν vapes. Καπνίζουν παντού, στο προαύλιο, στις τουαλέτες, ακόμα και μέσα στην τάξη. Τα παιδιά της πρώτης Γυμνασίου φοβούνται να το κάνουν μέσα στην τάξη, τα παιδιά της δευτέρας έτσι και έτσι και τα παιδιά της τρίτης, το κάνουν ελεύθερα. Ακόμα και να τους δούνε οι καθηγητές να κάνουν vapes, δεν τους λένε κάτι, είτε έξω είτε μέσα στην τάξη. Μερικοί καθηγητές μάλιστα καπνίζουν και μαζί τους στα διαλείμματα, ή πολλές φορές μπορεί να καπνίζουν μαζί με τις καθαρίστριες του σχολείου». 

«Αρκετοί συμμαθητές μου την ώρα του μαθήματος, τη στιγμή που ο καθηγητής κοιτάει προς τον πίνακα ή δεν τους κοιτάει, βγάζουν τα vapes και ατμίζουν. Έτσι, πολλές φορές δημιουργείται ένα “σύννεφο” από τον ατμό ή μυρίζουμε διάφορες “γεύσεις” στον αέρα. Οι καθηγητές ή δεν το καταλαβαίνουν, ή ακόμα και όταν το καταλαβαίνουν δεν λένε τίποτα. Αυτό δεν συμβαίνει σε όλους τους καθηγητές, συμβαίνει μόνο σε μερικούς, αλλά και πάλι δεν τιμωρείται κανένας», δηλώνει η Α., 14 χρονών και μαθήτρια Γυμνασίου. 

Ο Χ., γονέας 14χρονης σε Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης, ενημερώθηκε από την κόρη του αλλά και από μέλη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ότι μαθητές ατμίζουν ακατάπαυστα μέσα στον σχολικό χώρο: 

«Δεν ισχύει πλέον αυτό που συνέβαινε στα δικά μας χρόνια, όταν κάπνιζαν τα παιδιά μέσα στις τουαλέτες. Πλέον ακούμε ότι γίνεται και μέσα στην τάξη, από μειοψηφίες, που ωστόσο επιβάλλουν τα “θέλω” τους με έναν πολύ αποδεκτό τρόπο, για τα σχολικά δεδομένα. Ενοχλούν πολλές φορές και τους υπόλοιπους συμμαθητές τους και δείχνουν έλλειψη πειθαρχίας. Ως έναν βαθμό φοβάμαι ως γονέας, γιατί το vape για τη νεότερη γενιά θεωρείται “μαγκιά”, ακόμα και αν δεν το κάνουν. Σίγουρα, υπάρχει ένας μαγνητισμός σε αυτές τις ηλικίες και είναι πολύ εύκολο ένα παιδί 13, 14, 15 χρόνων να γίνει επιρρεπή και να ακολουθήσει τη “μόδα”. Με αυτή τη λογική θα μπορούσαν και οι καθηγητές να καπνίζουν μέσα στην τάξη. Δεν πιστεύω ότι δεν το αντιλαμβάνονται όταν συμβαίνει, απλά δεν γίνονται οι κατάλληλες παρατηρήσεις, χωρίς να γνωρίζω τον λόγο».  

Στοιχεία πανελλαδικής έρευνας που πραγματοποίησε το ΕΠΙΨΥ (2022), για το κάπνισμα στους εφήβους στη χώρα μας, δείχνουν ότι τουλάχιστον δύο στα πέντε αγόρια και κορίτσια της Α’ Λυκείου (15/16 ετών) δηλαδή το 41,5% στην Ελλάδα έχουν καπνίσει έστω και μία φορά παραδοσιακό ή και ηλεκτρονικό τσιγάρο. Η ίδια έρευνα δείχνει ότι η το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει επικρατήσει ως καπνικό προϊόν ανάμεσα στους εφήβους, ιδιαίτερα στα κορίτσια. Από την άλλη το παραδοσιακό τσιγάρο φαίνεται να είναι λιγότερο δημοφιλές.

Τα 2/3 των μαθητών της Α’ Λυκείου που ανέφεραν κάπνισμα ηλεκτρονικού τσιγάρου έχουν καπνίσει και παραδοσιακό τσιγάρο.

Μια σημαντική μερίδα των εφήβων (τουλάχιστον ένας στους 4) ανέφερε ότι καπνίζει ναργιλέ. Αυτό το ποσοστό αφορά κυρίως τα αγόρια. Ο επιπολασμός του καπνίσματος είναι σημαντικά υψηλότερος στους εφήβους των οποίων οι γονείς μπορεί να καπνίζουν (έστω και σπάνια).

Σύμφωνα με την επιστημονικά υπεύθυνη της έρευνας του ΕΠΙΨΥ, Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κ. Άννα Κοκκέβη, «τα πρόσφατα ευρήματα για το κάπνισμα στους εφήβους αναδεικνύουν για μία ακόμα φορά τη μεγάλη σημασία που το περιβάλλον έχει στην πιθανότητα έναρξης και παραμονής των εφήβων σε συμπεριφορές που θέτουν την υγεία τους σε κίνδυνο (ασφαλώς, κι άλλοι παράγοντες συνδράμουν στο παραπάνω). Διότι, αφενός -από άποψη κανονιστικού πλαισίου- οι έφηβοι φαίνεται να διατηρούν στη χώρα μας μία σχετικά απρόσκοπτη πρόσβαση σε προϊόντα τα οποία βάσει νόμου προορίζονται μόνο για ενήλικους, αφετέρου -από άποψη οικογενειακών προτύπων- ένα μεγάλο ποσοστό εφήβων μεγαλώνουν σε νοικοκυριά στα οποία έστω κι ένας γονιός καπνίζει, με αποτέλεσμα οι έφηβοι αυτοί να εμφανίζονται στην έρευνά μας με μεγαλύτερη πιθανότητα να καπνίζουν και οι ίδιοι».

Οι κίνδυνοι του ατμίσματος 

Φυσικά, οι επιπτώσεις του ατμίσματος είναι πολύ κοντά σε αυτές του καπνίσματος, αν λάβουμε υπόψη τη νικοτίνη που κυριαρχεί και στα δύο. Οι κίνδυνοι για την υγεία των νεαρών χρηστών, δεν αφορούν μόνο την σωματική υγεία, αλλά και την ψυχική.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι νεαροί χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων και vapes, κινδυνεύουν από βρογχικά συμπτώματα και δύσπνοια, την ώρα που το μάρκετινγκ τους συνεχίζει να θεριεύει. Μια ακόμη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε Αμερικανούς εφήβους έδειξε πως το κάπνισμα ηλεκτρονικού τσιγάρου αυξάνει την πιθανότητα υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και χρήσης κάνναβης. Εκτός από τον εθισμό στη νικοτίνη και τη βλάβη των πνευμόνων, η εξασθενημένη ανάπτυξη του εγκεφάλου, είναι εξίσου σοβαρή, ιδιαίτερα αν η συστημική χρήση γίνει από την εφηβική ηλικία.