Μπάζα Θεσσαλονίκης. Πρόβλημα ή υπεραξία;

Η ΑΝΑΚΕΜ ρίχνει φως στο τοπίο διαχείρισης παραγωγής αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ), αλλά και στις κατευθυντήριες γραμμές, προκειμένου να διαφυλάξουμε το περιβάλλον και να αξιοποιήσουμε τις αναπτυξιακές ευκαιρίες, που δημιουργεί η ανακύκλωση και η μετάβαση στην κυκλική οικονομία.

Διανύοντας τις εθνικές οδούς προς Θεσσαλονίκη είτε από δυτικά είτε από τη Χαλκιδική, είτε ακόμα, οδηγώντας προς το Σέιχ Σου ή τον Χορτιάτη, το τοπίο που αντικρύζει κανείς παρουσιάζει συχνά, την ίδια αποκρουστική εικόνα: εγκαταλελειμμένα μπάζα, συντρίμμια, σωροί σκουπιδιών. Η ΑΝΑΚΕΜ ένα από τα πρώτα εγκεκριμένα από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) ΑΕΚΚ, στο πλαίσιο της εταιρικής της υπευθυνότητας, προχωρά κάθε χρόνο σε παρεμβάσεις καθαρισμού χώρων, όπου ασυνείδητοι ξεφορτώνονται τα μπάζα τους παράνομα στον δημόσιο χώρο..

Τα παράνομα μπάζα ωστόσο επιστρέφουν, παρά το ότι ο νόμος είναι ρητός: για την ολοκλήρωση κάθε τεχνικού έργου στην Ελλάδα, η εναλλακτική διαχείριση ΑΕΚΚ για ανάκτηση και ανακύκλωση είναι υποχρεωτική και κάθε πολίτης ή οργανισμός που προβαίνει σε εργασίες, οι οποίες παράγουν μπάζα, είναι υποχρεωμένος να συνάψει σύμβαση με ένα σύστημα, όπως είναι η ΑΝΑΚΕΜ. Δυστυχώς, ενώ γίνονται πολλές καταγγελίες για την παράνομη ρίψη μπάζων και τη δημιουργία επικίνδυνων χωματερών, ο νόμος δεν εφαρμόζεται επαρκώς, ακόμα και σε μεγάλα οδικά έργα. Πολύ συχνά, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και οι ίδιοι οι μηχανικοί που υπογράφουν τα έργα δεν γνωρίζουν, πού πηγαίνουν τα μπάζα που παράγουν.

Το γεγονός καταδεικνύει εκτός από άγνοια και αδιαφορία και μία απολύτως λανθασμένη αντίληψη ότι η παρανομία είναι παγιωμένη πρακτική, γιατί είναι συμφέρουσα. Δεν είναι όμως, έτσι. Τα μπάζα είναι «τράπεζες πόρων». Πετώντας αδρανή υλικά, τα οποία ανακυκλώνονται σε ποσοστό έως 95%, πετάει κανείς πολύτιμες πρώτες ύλες, χρήσιμες για τον κατασκευαστικό κλάδο και κρίσιμες για τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος και των ενεργειακών πόρων.

Οι παράνομες εναποθέσεις μπάζων σαμποτάρουν τη ζωή. Δημιουργούν μία απεχθή εικόνα, μέσα και έξω από τη Θεσσαλονίκη, υποβαθμίζοντας την τουριστική της δύναμη και βλάπτοντας τη φήμη της. Φράζουν λεκάνες απορροής υδάτων και δημιουργούν χωματερές, υπονομεύοντας την ανθεκτικότητα της πόλης, την πυροπροστασία των δασών της και την υγεία των κατοίκων της. Επιπλέον, αποτελούν ποινικό αδίκημα.

Σε μια εποχή που η Θεσσαλονίκη αναδεικνύεται επενδυτικός πόλος, που μεγάλα πολεοδομικά έργα εξαγγέλλονται -με κάποια ήδη να βρίσκονται σε εξέλιξη- η ορθολογική διαχείριση των ΑΕΚΚ και η ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας, καθίστανται επιλογές στρατηγικής σημασίας και μπορούν να θωρακίσουν την πόλη περιβαλλοντικά και οικονομικά.

Η ΑΝΑΚΕΜ έχει παίξει καταλυτικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση. Στο πλαίσιο της αποστολής της, ενημερώνει, συμβάλλει, εποπτεύει και στηρίζει τους διαχειριστές ΑΕΚΚ. Συνεργάζεται με την τοπική αυτοδιοίκηση με σκοπό την εντατικοποίηση της ανακύκλωσης. Διευρύνει διαρκώς το δίκτυό της, που σήμερα, περιλαμβάνει περισσότερες από 200 μονάδες ανακύκλωσης πανελλαδικά. Ενώνει τις δυνάμεις της με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, αλλά και επιχειρήσεις τεχνολογίας για την προαγωγή της καινοτομίας. Μελετά και υλοποιεί έργα αποκατάστασης ανενεργών λατομείων. Προωθεί την κυκλική οικονομία, όχι μόνο ως το μοναδικό μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης για τη βιωσιμότητα του πλανήτη, αλλά και ως ένα άυλο περιουσιακό στοιχείο για τις κατασκευαστικές επιχειρήσεις. Εξάλλου, όπου οι μονάδες ανακύκλωσης είναι εγγύτερα στα εργοτάξια απ΄ ότι τα λατομεία αδρανών υλικών είναι εξυπνότερο, να χρησιμοποιεί κανείς προϊόντα προερχόμενα από αυτές. Παρεμβαίνει στον δημόσιο διάλογο, με οργάνωση ημερίδων και εργαστηρίων και υποβολή υπομνημάτων ώστε να θεσμοθετηθεί η χρήση ανακυκλωμένων αδρανών υλικών στα δημόσια έργα.

Για μια Ελλάδα χωρίς παράνομα μπάζα, για μια Θεσσαλονίκη παρούσα στη νέα εποχή της ανθεκτικότητας και των μεγάλων έργων ταυτότητας χρειάζονται φρέσκες σκέψεις και απαλλαγή από τη διάχυτη αντίληψη ότι τα μπάζα είναι σκουπίδια. Χρειάζονται φιλόδοξοι στόχοι, εργαλεία και στελέχωση για την τήρηση του νόμου. Χρειάζονται γενναίες πολιτικές, που να επιβάλλουν χωριστά ρεύματα συλλογής υλικών στην πηγή. Χρειάζεται να μπούμε σε ένα δρόμο ιχνηλασιμότητας και κυκλικής οικονομίας, όπου το κάθε υλικό αποδίδει όλη την αξία του, χωρίς σπατάλη και χωρίς περαιτέρω εκπομπή ρύπων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δώσει τις κατευθυντήριες οδηγίες. Η ΑΝΑΚΕΜ τις στηρίζει. Η Θεσσαλονίκη μπορεί με την κατάλληλη πολιτική βούληση και τη συμμετοχή των πολιτών της να είναι πρωτοπόρος σε αυτές.