Μπήκαμε στο μουσείο Τσέρνομπιλ στο Κίεβο

Λέξεις- Εικόνες: Πάνος Γεωργιάδης

Αυτοί που δεν θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το επαναλάβουν.. George Santayana Ισπανός φιλόσοφος

Θλιβερή επέτειος η 26η Απριλίου 1986 για την ανθρωπότητα, αφού συμπληρώνονται 35 χρόνια από την τραγωδία του Τσέρνομπιλ.

Η περιοχή σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων από το σταθμό και τον πυρηνικό αντιδραστήρα 4, εξακολουθεί να είναι απαγορευμένη ζώνη. Ένα στρατιωτικό φυλάκιο, μια μπάρα και κάποιοι φρουροί, σας χωρίζουν από τον «άλλο κόσμο». Ολόκληρα χωριά εγκαταλειμμένα, έρημοι δρόμοι, ξερόχορτα  κτλ συνθέτουν σήμερα μια απόκοσμη εικόνα. Υπάρχουν οργανωμένα τουρ για όσους δε φοβούνται να μολυνθούν και θέλουν από δουν από κοντά τον τόπο που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα.

Αν όμως θέλετε να βιώσετε έστω και από μακριά, το τι συνέβη εκείνες τις τραγικές για την ανθρωπότητα στιγμές, υπάρχει το πολύ σεμνό και κατανυκτικό «Μουσείο του Τσέρνομπιλ» μέσα στην πόλη του Κιέβου.

Το ιστορικό της καταστροφής

Νύχτα της 26 Απριλίου 1986. Για άγνωστους λόγους, ο υποδιευθυντής του εργοστασίου θέλει να κάνει ένα πείραμα. Δοκιμάζει να αυξήσει τη θερμοκρασία στον αντιδραστήρα. Το αποτέλεσμα είναι μια ισχυρή έκρηξη και πυρκαγιά στο εργοστάσιο.

Την επομένη στο πρωτοσέλιδα των εφημερίδων  αφιερώνονται ελάχιστες γραμμές, που υποτιμούν προκλητικά τη σοβαρότητα της κατάστασης, αναφέροντας απλά μια συνηθισμένη έκρηξη.

Εκείνο το βράδυ σκοτώθηκαν μόλις δύο (2) άτομα. Και ενώ ο κόσμος ανυποψίαστος ετοιμαζόταν να γιορτάσει την εργατική Πρωτομαγιά με παρελάσεις και εκδηλώσεις, οι αξιωματούχοι του Κομμουνιστικού Κόμματος φυγάδευαν τις οικογένειές τους σε ασφαλή καταφύγια.

Ακόμη κι όταν στις 28 Απριλίου στη Σουηδία «χτυπούσαν κόκκινο» τα όργανα καταγραφής, μετρώντας τρελά ποσοστά ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα, η σοβιετική κυβέρνηση έκανε και πάλι λόγο για «ένα μικρό ατύχημα».

Οι ανενημέρωτοι πυροσβέστες, στρατιώτες, πιλότοι ελικοπτέρων κ.α., έχοντας άγνοια κινδύνου έριχναν τόνους τσιμέντου και άμμου με υπεράνθρωπες προσπάθειες για να κλείσει η σαρκοφάγος και να περιοριστεί όσο ήταν δυνατόν ο κίνδυνος.

Δεν μπορούσαν όμως να φανταστούν με τίποτα, τι κακό τους έκανε  η άοσμη ραδιενέργεια. Δυστυχώς τα αποτελέσματα φάνηκαν τις επόμενες ημέρες, μήνες, χρόνια και πιθανόν στο μακρινό μέλλον. Χιλιάδες άνθρωποι θυσιάστηκαν, πέθαναν, αρρώστησαν, ή πάσχουν από κάποια ασθένεια αυτοί και τα παιδιά τους….

Το Μουσείο

Το «Μουσείο Τσέρνομπιλ» είναι σαφές ότι δεν θέλει να σας εντυπωσιάσει, αλλά να σας θυμίσει. Δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο, ούτε και έχει κάποιο εντυπωσιακό έκθεμα για να σας καθηλώσει. Θα χαρείτε όταν μάθετε ότι θα πληρώσετε μόνο 2 ευρώ στην είσοδο, αλλά θα σας κοπεί το χαμόγελο άμεσα όταν αντικρύσετε  τις πινακίδες με τα ονόματα των χωριών-φαντάσματα που εγκαταλείφθηκαν στην απαγορευμένη διάμετρο των 30 χιλιομέτρων…

«Και ο τρίτος Άγγελος σάλπισε  …»

Πριν μπείτε μέσα, παρατηρήστε την ασπρόμαυρη επιβλητική τοιχογραφία  από την Ορθόδοξη εκκλησία του Αγ. Ηλία  στην πόλη Τσέρνομπιλ ( μοναδική  εκκλησία που λειτουργεί στη ζώνη αποκλεισμού, όπου ανακαινίστηκε το 2001).

Απεικονίζει έναν από τους Επτά Αγγέλους, οι οποίοι σύμφωνα με τη Βίβλο θα σαλπίσουν πριν την Ημέρα της Κρίσης. Ο  Άγγελος προειδοποιεί την ανθρωπότητα για την πιθανότητα της εξαφάνισης της ζωής στη γη, και πίσω του στο σκοτάδι, σαν από πουθενά, διακρίνονται  οι γυναικείες σκιές με τα μαύρα ρούχα, μεταξύ των οποίων – το φωτεινό πουκάμισο νεαρής κοπέλας και πράσινο στεφάνι του Polissya (περιοχή της Ουκρανίας) στην οποία ανήκει και το Τσέρνομπιλ – η ελπίδα για την αναβίωση της τραυματισμένης από ακτινοβολία γης.

Τα εκθέματα

Φωτογραφίες, στολές, έγγραφα ντοκουμέντα, μακέτες του εργοστασίου και της ευρύτερης περιοχής και είναι κάποια από αυτά που θα δείτε στις πρώτες αίθουσες.

Πολύ έξυπνο και ενδιαφέρον, ένα τρίλεπτο και αρκετά αληθοφανές τρισδιάστατο βίντεο με αναπαράσταση του χρονικού της καταστροφής. Θα δείτε πως ήταν το εργοστάσιο πριν, κατά τη νύχτα της έκρηξης και τις φλόγες, την επόμενη ημέρα με τα συντρίμμια, αλλά και το πώς διαμορφώθηκε μέχρι σήμερα.

Μπαίνοντας στην τελευταία αίθουσα θα αντικρύσετε ένα ομοίωμα τέμπλου Ιερού Ορθόδοξης εκκλησίας, όπου όπου δίπλα στις αγιογραφίες έχει τρομακτικές φιγούρες.

Αυτή η αίθουσα είναι αφιερωμένη κυρίως στα παιδιά-θύματα που γεννήθηκαν τα επόμενα χρόνια. Φωτογραφίες παιδιών προσβεβλημένων από καρκίνο, μια βάρκα με κουκλάκια και αρκουδάκια, κάποιο βίντεο προς τιμή των παιδιών και πολλά άλλα, θα σας φέρουν ένα σφίξιμο στο στομάχι και την ψυχή.

Υπάρχει επίσης και ένα αφιέρωμα στους ντόπιους κατοίκους, που παρά τις απαγορεύσεις της Ουκρανικής κυβέρνησης, επέστρεψαν και ζουν με τη θέλησή τους στην απαγορευμένη και μολυσμένη ζώνη. Είναι κάποιες εκατοντάδες, κυρίως μεγάλης ηλικίας. Στις εκκλήσεις των αρχών ότι είναι πολύ επικίνδυνο για την υγεία τους απαντούν: «Χάσαμε όλα τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Παιδιά, συγγενείς, φίλους. Τι μας νοιάζει πλέον; Ας πεθάνουμε τουλάχιστον στον τόπο που γεννηθήκαμε….» Κωμικοτραγική επίσης μία φώτο από ένα παντζούρι με την επιγραφή: «Ο ιδιοκτήτης είναι μέσα», για την αποτροπή κάποιων άμυαλων-επιτηδείων που εισέρχονται στα ερημωμένα χωριά για να λεηλατήσουν ότι βρουν…

Φύγαμε αρκετά προβληματισμένοι από αυτό το μουσείο, σκεπτόμενοι συγχρόνως τα λόγια του γνωστού Ιρλανδού συγγραφέα Bernard Shaw:

Αν η ιστορία επαναλαμβάνεται και το απροσδόκητο πάντα συμβαίνει, πόσο ανεπίδεκτος μαθήσεως από την εμπειρία είναι ο άνθρωπος;