Ο Νίκος Φραντζεσκάκης είναι ο κατάλληλος για να μάθεις τι σημαίνει Αγροτουρισμός!

Λέξεις: Louise Joycey, Εικόνες: Μάριος Δαδούδης

Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας,. Οι τέσσερις εποχές μας καλούν να γνωρίσουμε τα τέσσερα στοιχεία της φύσης. Η γη, το νερό, η φωτιά και ο αέρας προσφέρονται σε τόσες πολλές και διαφορετικές μορφές, ενώ μας εγγυώνται παιχνιδίσματα και επαφή με τον αιθέρα της ψυχής μας. Αυτό είναι ο τουρισμός υπαίθρου και ο αγροτουρισμός στην Ελλάδα. Το πολυδύναμο φυσικό περιβάλλον του τόπου μπορεί να καλύψει όλες τις προτιμήσεις. Από πεζοπορικές ορεινές διαδρομές και γνωριμία με τη βιοποικιλότητα μέχρι παραθαλάσσιες και παραποτάμιες δραστηριότητες, γαστριμαργικές και οινικές τέρψεις, βιωματικές και πολιτιστικές ψυχαγωγίες. Η Ελλάδα τα έχει όλα και μπορεί να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο προϊόν που να απέχει κατά πολύ από τον τουρισμό της αγέλης και των «all inclusive».

«Το πιο σπουδαίο για μας είναι ο άνθρωπος», τονίζει ο Νίκος Φραντζεσκάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδας (ΣΕΑΓΕ), μιλώντας στο Parallaximag. Όπου άνθρωπος σημαίνει τόσο ο επισκέπτης, όσο και ο ίδιος ο επιχειρηματίας του παραδοσιακού ξενώνα, του αγροκτήματος, της παραδοσιακής ταβέρνας, του μικρού οινοποιείου, του ελαιουργείου, του χώρου μεταποίησης, του φούρνου, του τυροκομείου, του χώρου πώλησης τυποποιημένων βιολογικών προϊόντων και τεχνημάτων, του χώρου τέχνης και πολιτισμού. Το ίδιο ισχύει και για όλες τις επιχειρήσεις εναλλακτικών και αθλητικών δραστηριοτήτων, όπως rafting, διάσχιση φαραγγιού με ραπέλ, αναρρίχηση κτλ., όπου κρίσιμος παράγοντας είναι και η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια.

Πρόκειται, λοιπόν, για μικρής κλίμακας τουρισμό και οι συντελεστές του είναι επίσης μικρές επιχειρήσεις που ξεκινούν με εφόδια τη θέληση και το πείσμα. Ακριβώς όπως ξεκίνησε και ο Ν. Φραντζεσκάκης όταν το 1995 επέστρεψε στο χωριό του, το Βάμο Χανίων, και μαζί με μια ομάδα συνεννοήσιμων φίλων φτιάξανε την πρώτη ταβέρνα του χωριού. «Δεν είχαμε σχέδιο, ούτε πλάνο. Δεν ξέραμε τι θέλαμε, αλλά ξέραμε ότι δε θέλαμε να κάνουμε κάτι που να θυμίζει μαζικό τουρισμό. Δεν είχαμε άποψη για τον αγροτουρισμό. Είχαμε, όμως, μεγάλη διάθεση να κάνουμε κάτι για το χωριό μας που ήταν μαραζωμένο».

Με αυτό το όραμα, συμμετείχαν, τότε, στην έκθεση Philoxenia της Θεσσαλονίκης, έχοντας μοναδικό χειροπιαστό αγαθό τα όνειρά τους σε φωτογραφίες. Κι όμως, με αυτόν τον τρόπο εντυπωσιάσανε τόσο, ώστε ελληνικός και ξένος Τύπος τους αγκάλιασαν και να τους πρόβαλαν, φέρνοντάς τους πολύ γρήγορα τους πρώτους επισκέπτες από το εξωτερικό. Έτσι, το 1996 δημιουργήσανε το πρώτο εστιατόριο του χωριού, τους πρώτους ξενώνες, μετά το μικρό παντοπωλείο παραδοσιακών προϊόντων, το καφενείο τους και άρχισαν να προσφέρουν μια σειρά από πολιτιστικές εκδηλώσεις και βιωματικά προγράμματα.

Πλέον, ο Βάμος είναι ένας αναγνωρίσιμος προορισμός και ο κ. Φραντζεσκάκης είναι ο ιδιοκτήτης της Fabrica Farm & Houses. Μαζί με τον γιο του, Δημήτρη, προσφέρουν ιδιαίτερες υπηρεσίες εναρμονισμένες με τις εποχές τους χρόνου. «Κάνουμε πολλά προγράμματα γύρω από το φαγητό, καθώς και παρουσίαση των προϊόντων μας με ιδιαίτερο τρόπο. Θα τυροκομήσουμε, θα αρμέξουμε, θα πάμε στα μελίσσια, θα κάνουμε μικρές διαδρομές στη φύση για να δούμε τη χλωρίδα και την πανίδα και άλλα πολλά. Ανάλογα με την περίοδο έχουμε και διαφορετικά δρώμενα. Για παράδειγμα, την άνοιξη και το καλοκαίρι έχουμε πολλά που σχετίζονται με τα βότανα.

Το Σεπτέμβρη έχουμε τρύγο, αρχές Οκτώβρη ετοιμαζόμαστε για τις ελιές. Έχουμε κήπο με αρωματικά, λίγα ζώα και διάθεση για κρασί και γνωριμία». Η γνησιότητα και ο σεβασμός που δείχνει προς τους πελάτες του φέρουν και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. «Είναι πελάτες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, που ξέρουν τι θέλουν και αν τους το προσφέρουμε ξανάρχονται». Πρόκειται, κυρίως για θεματικά γκρουπ Γερμανών και Φιλανδών, όπως εξηγεί, αποτελούμενα από συγγραφείς, μουσικούς κ.ά., που παρακολουθούν τα σεμινάριά των καθηγητών τους τα πρωινά και μετά καταπιάνονται με τις δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους.

Πριν, όμως, τα πράγματα αρχίσουν να εξελίσσονται για τον αγροτουρισμό στην Ελλάδα, οι δυσκολίες ήταν πολλές. Ο τομέας ήταν άγνωστος, ενώ τα προγράμματα οικονομικής υποστήριξης τέτοιων ανοιγμάτων και η διακίνηση σχετικών πληροφοριών ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Σήμερα, ο σύλλογος Agroxenia, ο οποίος είναι μέλος της Ευρωπαϊκή Ομοσπονδίας Τουρισμού Υπαίθρου EUROGITES, προσφέρει ελεύθερα πληροφορίες σχετικές με τον αγροτουρισμό και τα πολυλειτουργικά αγροκτήματα, επιτρέποντας στους ενδιαφερόμενους να ξεκινήσουν από άλλη βάση. Επιπρόσθετα, ο σύλλογος αποβλέπει και στην ανάπτυξη δικτύων μεταξύ σχετικών επιχειρήσεων για την αλληλοκάλυψη της ζήτησης και των αναγκών. Επίσης, στόχο έχει την εξέλιξή του σε πιστοποιητικό οργανισμό που θα κινείται από κάτω προς τα πάνω, καλύπτοντας πραγματικές ανάγκες, παρακάμπτοντας τις χρόνιες πολιτικές αγκυλώσεις.

Προτού προχωρήσει, όμως, σε κάτι τέτοιο, προτεραιότητα είναι να μπορέσουν οι μικρές εναλλακτικές επιχειρήσεις να επιβιώσουν της κρίσης του COVID-19. Η ευαλωτότητα αυτών, είναι μεγάλη λόγω της υποστασιακής τους ιδιαιτερότητας. «Εμείς είμαστε συνεχώς ανοιχτά. Και το χειμώνα. Και στο lockdown ακόμη κι αν δε λειτουργούσαμε τους ξενώνες, η επιχείρηση είχε υποχρεώσεις. Ζώα, κήποι, όλα χρειάζονται περιποίηση. Υπάρχουν έξοδα όλο το χρόνο. Ακόμη και τη νεκρή σεζόν. Είμαστε μικρές επιχειρήσεις και θέλουμε υποστήριξη για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε υπό αυτές τις συνθήκες. Δεν είναι το θέμα μας να πλουτίσουμε, αλλά να επιβιώνουμε αξιοπρεπώς», δηλώνει ο Ν. Φραντζεσκάκης.

Κάποιες χώρες όπως η Ελβετία και η Αυστρία μπόρεσαν να ανταποκριθούν στην πρόκληση, ενισχύοντας τον εσωτερικό τους τουρισμό, ενώ πολλοί ήταν και οι Γερμανοί που τις επισκέφτηκαν οδικώς. Η Ελλάδα, όμως, δε μπορεί να σωθεί μόνο από τον εσωτερικό της τουρισμό, αφού όλο το μοντέλο της φιλοξενίας και των υπηρεσιών που προσφέρει έχει στηθεί γύρω από τον εισερχόμενο τουρισμό και τους επισκέπτες που έρχονται αεροπορικώς. Ακόμη και στην περίπτωση επιδοτήσεων, όπως έγινε στην Κύπρο, ο κίνδυνος καταστροφής εκκρεμεί. «Τώρα περισσότερο από ποτέ χρειάζεται η συμβολή του ΕΟΤ για να συντονίσει την προώθησή του αγροτουρισμού στο εξωτερικό μέσω της επένδυσης σε σύγχρονα μέσα, κάτι που μόνο ο οργανισμός μπορεί στην παρούσα φάση να καλύψει οικονομικά», τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΑΓΕ, ο οποίος δεν προβλέπει την επιστροφή στην κανονικότητα πριν από το καλοκαίρι του 2022.

Με περισσότερες από 1000 εγγεγραμμένες αγροτουριστικές επιχειρήσεις ανά την Ελλάδα και την πληρότητά τους να κινείται φέτος στο 10-15% το θέμα της επιβίωσής τους χρήζει να αντιμετωπιστεί σοβαρά. Το διακύβευμα δεν είναι μόνο οι πολλές θέσεις εργασίας που θα χαθούν, αλλά και η ευκαιρία να κάνει η χώρα στροφή προς ένα μοντέλο τουρισμού οικονομικής και κοινωνικής αειφορίας.