Ο «ύπουλος» εθισμός στον τζόγο – Πόσο επικίνδυνα είναι τα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια;

Όταν ακούμε για τζόγο, μας έρχονται στο μυαλό εικόνες από φωτισμένα καζίνα, με λοταρίες, κουλοχέρηδες, άφθονο αλκοόλ, καπνό, ζάρια, άσσους και παπάδες πάνω στην πράσινη τσόχα.

Ένας από τους πιο επικίνδυνους εθισμούς, αυτός του τζόγου, πυροδοτείται από παντού γύρω μας. Ο παραδοσιακός τρόπος παιξίματος των τυχερών παιχνιδιών, με τα καζίνα πολυτελείας ή τις κρυφές λέσχες στα καφενεία, σίγουρα δεν έχει εξασθενίσει, αλλά δεν αποτελεί πλέον τον κυρίαρχο τρόπο ενασχόλησης με τον τζόγο. Σήμερα, πολλοί θα πάρουν ένα ξυστό όταν το δούνε μπροστά τους στο ταμείο ενός περιπτέρου, θα αγοράσουν για πλάκα μερικά λαχεία ή θα παίξουν μικροποσά σε στοιχηματικές εταιρείες.

Οι ευκαιρίες για τζόγο έχουν πολλαπλασιαστεί, με την καθημερινότητα που περιστρέφεται γύρω από το διαδίκτυο να κάνει τα τυχερά παιχνίδια πιο άμεσα και προσβάσιμα από ποτέ. Ειδικότερα, για τις νεότερες γενιές, κολλημένες ολημερίς στα κινητά τους, τα online οι εφαρμογές με φρουτάκια και στοιχήματα – από το ποδόσφαιρο ως τη Eurovision – έχουν γίνει η αγαπημένη τους ενασχόληση στον ελεύθερο τους χρόνο. Με μερικά clicks στο κινητό, φαινομενικά αθώα παιχνίδια, τα οποία είναι πολύ προσεκτικά φτιαγμένα για να εμφανίζονται ελκυστικά στο ανθρώπινο μάτι, μπορούν να οδηγήσουν, αργά αλλά σταθερά, σε έναν από τους πιο επικίνδυνους εθισμούς.

Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), το 2023 οι Έλληνες το σύνολο των πονταρισμάτων (Total Gaming Revenue TGR) ανήλθε σε 36 δισ. ευρώ, έναντι 29 δισ. ευρώ το 2022, μια αύξηση της τάξης του 23%, αν και το τελικό ποσό δεν είναι ενδεικτικό γιατί ενσωματώνει κέρδη και bonus των παικτών που επανεπενδύονται. Αντίστοιχα, τα ακαθάριστα έσοδα ( Gross Gaming Revenue GGR) που είναι και τα πραγματικά έσοδα των παρόχων μετά την αφαίρεση των κερδών των νικητών, διαμορφώθηκαν στα 2,59 δισ. ευρώ το 2023 από 2,34 δισ. ευρώ το 2022, αυξημένα κατά 11%.

Ο εθισμός στον τζόγο δεν είναι σαν τους άλλους. Δεν έχει τα ίδια εμφανή συμπτώματα, όπως το αλκοόλ και το κάπνισμα. Οι επιπτώσεις του ωστόσο, μπορεί να αποβούν το ίδιο – αν όχι παραπάνω – μοιραίες με κάθε άλλου είδους εξάρτηση. Από μερικά μικροποσά, ο τζόγος μπορεί να στοιχίσει ολόκληρες περιουσίες, μέχρι και το ίδιο σου το αυτοκίνητο και το σπίτι. Η κατάσταση μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει φανερή, πόσο μάλλον διαχειρίσιμη, λόγω των ποικίλλων διαθέσιμων επιλογών που υπάρχουν ηλεκτρονικά. Μάλιστα, οι μελέτες δείχνουν ότι ο τζόγος και οι ναρκωτικές ουσίες δρουν με παρόμοιο τρόπο στο κέντρο επιβράβευσης του εγκεφάλου, κάνοντας το πρόβλημα να ξεφεύγει από τον έλεγχο.

Η Μαρία Δανιήλ, ψυχολόγος με ειδίκευση σε διαταραχές εξάρτησης, αναλύει στην Parallaxi τα χαρακτηριστικά του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια: 

«Η διαταραχή στα τυχερά παιχνίδια περιλαμβάνει από τον εθισμό στα παιχνίδια που παίζονται στο καζίνο, όπως τα φρουτάκια, μέχρι και το ξυστό που θα μπορούμε να βρούμε και στο σούπερ μάρκετ. Στην αρχή, όταν κάποιος ξεκινά την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, συνήθως έχει τον έλεγχο της κατάστασης και το κάνει για να περάσει ευχάριστα την ώρα του, με στόχο να κερδίσει μικροποσά. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που το έχουν ως συνήθεια το Σαββατοκύριακο να παίζουν ξυστό όλοι μαζί. Μετά, ξεκινάει μία συχνότερη ενασχόληση που βγαίνει εκτός ελέγχου, με επιπτώσεις στον οικονομικό τομέα, με μεγάλα ποσά που χάνονται συνήθως καθημερινά, αλλά επηρεάζει και τις σχέσεις με φίλους και οικογένεια. Αρχίζουν τα ψέματα από το εθισμένο άτομο καθώς και αρχίζει να ζητά δανεικά για να καλύψει τα χρέη. Η οικογένεια επίσης, ξεκινά τις ερωτήσεις ως προς το πού ήταν το εθισμένο άτομο, αλλά και για τα χρήματα που λείπουν από τους λογαριασμούς. Οι άνδρες τείνουν να είναι η κοινωνική ομάδα πιο επιρρεπείς  στον συγκεκριμένο εθισμό, στους οποίους βλέπουμε την έναρξή του σε νεαρές ηλικίες και την κορύφωση, με την κατάσταση να βγαίνει εκτός ελέγχου, κυρίως στη μέση ηλικία.  

Στον εθισμό στον τζόγο υπάρχει συνήθως νοσηρότητα με άλλες διαταραχές, όπως κατάθλιψη, άγχος και διαταραχές προσωπικότητας. Το γεγονός ότι συνυφαίνονται, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του εθισμού, καθώς αποτελεί έναν τρόπο αντιμετώπισης του αρνητικού συναισθήματος. Δεν μπορούν να εκφράσουν και να διαχειριστούν το δυσλειτουργικό συναίσθημα, οπότε στρέφονται στην πρόσκαιρη ανταμοιβή που θα τους δώσει το να κερδίσουν αρχικά κάποιο μικροποσό και στη συνέχεια φυσικά, μεγαλύτερα ποσά. Τις περισσότερες φορές δηλαδή, ο συγκεκριμένος εθισμός, πηγάζει από κάτι διαφορετικό που αφορά τον βαθύτερο ψυχισμό του ατόμου».

Η κ. Δανιήλ, αναλύει την επιρροή του διαδικτύου και των online εφαρμογών στον εθισμό στον τζόγο και κυρίως στις νεότερες ηλικίες: 

«Το διαδίκτυο έχει κάνει τα τυχερά παιχνίδια προσβάσιμα σε όλους, 24 ώρες το 24ωρο. Μπορεί κάποιος να μπει σε μία ιστοσελίδα για να διαβάσει ειδήσεις και να βρει μπροστά του διαφήμιση για φρουτάκια. Τα γραφικά των διαφημίσεων αυτών, όπως και των online εφαρμογών των τυχερών παιχνιδιών είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να ελκύουν τον κόσμο και να γίνεται μία “πλύση εγκεφάλου”. Μπορούν να ελκύσουν μέχρι και παιδιά γυμνασίου και λυκείου. Ξεκινώντας από νεαρή ηλικία, ο εθισμός στον τζόγο μπορεί να καταλήξει καταστροφικός στο μέλλον, χάνοντας μεγάλα ποσά ακόμα και μέσω του διαδικτύου, χωρίς να έχει υπάρξει η επαφή του ατόμου με το καζίνο.

Οι σχετικές διαδικτυακές διαφημίσεις την ικανότητα να “τραβήξουν” ακόμα και κόσμο που δεν είχαν νωρίτερα την προδιάθεση να παίξουν τυχερά παιχνίδια και δεν ήθελαν να τα δοκιμάσουν. Αν φυσικά υπάρχει η προδιάθεση, μέσα από μία απλή διαφήμιση στο διαδίκτυο, μπορεί πολύ εύκολα να εκδηλωθεί. Από την άμεση πρόσβαση που προσφέρει ο online τζόγος, αυτός που παίζει, δεν καταλαβαίνει πόσο εύκολα μπορεί να ξοδέψει μεγάλα χρηματικά ποσά. Βάζοντας πολύ απλά τα στοιχεία της κάρτας του στην εφαρμογή, φεύγουν χρήματα από τον λογαριασμό, ακόμα και μικροποσά, με πολύ εύκολο τρόπο, χάνοντας πολύ ευκολότερα τον έλεγχο». 

«Υπάρχει αύξηση σε όλες τις διαταραχές εξάρτησης τα τελευταία χρόνια», καταλήγει η κ. Δανιήλ: 

«Δυστυχώς, όπως και στις υπόλοιπες διαταραχές εξάρτησης, έτσι και στον τζόγο, υπάρχει σημαντική αύξηση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, κάτι που αποτελεί μείζον πρόβλημα. Στις νεότερες ηλικίες, ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια συνδυάζεται σχεδόν πάντοτε και με διαταραχή εξάρτησης από το διαδίκτυο. 

Στα ανήλικα άτομα πρέπει να υπάρχει γονικός έλεγχος για τις ιστοσελίδες που επισκέπτονται καθημερινά, καθώς και με την ώρα που περνούν online, για να αποφευχθεί η επαφή τους με στοιχηματικά site. Ένας τέτοιος έλεγχος μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από φίλτρα που “μπλοκάρουν” σχετικές ιστοσελίδες. Για όσους πιστεύουν ότι είναι επιρρεπείς και κινδυνεύουν με την εξάρτηση από τυχερά παιχνίδια, χρειάζεται να λάβει υποστήριξη από κάποιον ειδικό, είτε ομαδική θεραπεία, είτε ατομική, για να αναγνωριστεί το πρόβλημα από νωρίς και να προληφθεί στα πρώτα στάδια. Τέλος, υπάρχουν και οι ομάδες των Ανώνυμων Τζογαδόρων, οι οποίες είναι δωρεάν και προσφέρουν σημαντική υποστήριξη».