Oι αδελφοί Γκονκούρ, το ομώνυμο λογοτεχνικό βραβείο & η Ελλάδα
Η σημαντική χρονιά για το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.
Οι αδελφοί Γκονκούρ, Edmond και Jules είναι γνωστοί ως οι εμπνευστές του φερώνυμου, περίφημου γαλλικού λογοτεχνικού βραβείου που εξακολουθεί να απονέμεται κάθε χρόνο από το 1903.
Υπήρξαν βιβλιόφιλοι, μανιώδεις συλλέκτες έργων τέχνης, λογοτέχνες του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, πρόδρομοι του νατουραλιστικού μυθιστορήματος που αργότερα καθιερώθηκε από τον Εμίλ Ζολά, και δημιουργοί του όρου της “έντεχνης γραφής”.
Αποτέλεσαν εμβληματικό συγγραφικό δίδυμο, καθιερώθηκαν με το συλλογικό τους όνομα Juledmond, λόγω της έντονης αμοιβαίας αγάπης τους και της νοσηρής ευαισθησίας τους, αλλά δεν διαβάστηκαν όσο τους άξιζε.
Έγραψαν μαζί έξι μυθιστορήματα, καθώς και ιστορικές μελέτες για τη Γαλλία. Θα αναφερθούμε εδώ στο μοναδικό μυθιστόρημά τους που μεταφράστηκε στα ελληνικά, Η Ζερμινί Λασερτέ (1865), και είναι εμπνευσμένο από τη διπλή ζωή της υπηρέτριάς τους, το οποίο θεωρείται, σύμφωνα με τον Ζολά, το πρώτο έργο που εισήγαγε τον λαό στο μυθιστόρημα και απετέλεσε ορόσημο για τη γαλλική λογοτεχνία.
Ωστόσο, το πιο γνωστό και σημαντικό έργο τους είναι το Ημερολόγιο ή Απομνημονεύματα της λογοτεχνικής ζωής που γράφτηκε μεταξύ 1851 και 1896 και ολοκληρώθηκε από τον Εντμόντ, μετά τον θάνατο του αδελφού του (1870). Περιλαμβάνει σημαντικές μαρτυρίες για τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ήθη του 19ου αιώνα, αλλά επειδή θεωρήθηκε άσεμνο, εκδόθηκε, στην πλήρη του μορφή, το 1956.
Στο τέλος της ζωής του, ο Εντμόντ Ντε Γκονκούρ κληροδότησε όλη την οικογενειακή περιουσία στην, υπό ίδρυση, Ακαδημία Γκονκούρ. Στη διαθήκη του, το 1874, προέβλεπε τη δημιουργία αυτής της Ακαδημίας, αποτελούμενης από δέκα μέλη, μεταξύ των οποίων ο Εμίλ Ζολά, ο Αλφόνς Ντοντέ, ο Φλωμπέρ, και άλλοι. Παρά τη δυσκολία εκτέλεσης της διαθήκης του Εντμόντ Ντε Γκονκούρ, οι παραπάνω Ακαδημαϊκοί συγκεντρώθηκαν το 1903, θέσπισαν το λογοτεχνικό βραβείο Γκονκούρ με το χρηματικό έπαθλο των 5000 φράγκων και αποφάσισαν να απονείμουν το βραβείο στο «καλύτερο μυθιστόρημα».
Σήμερα ο συγγραφέας που βραβεύεται λαμβάνει μια επιταγή με το συμβολικό ποσό των 10 ευρώ αλλά εξασφαλίζει σημαντική προβολή του έργου του στο ευρύ κοινό και μετάφρασή του σε πολλές γλώσσες. Σύμφωνα με τη διαθήκη του Εντμόντ, τα μέλη της Ακαδημίας Γκονκούρ παραμένουν δέκα και είναι γνωστοί συγγραφείς και Ακαδημαϊκοί. Τα σημερινά μέλη είναι οι Πιερ Ασουλίν, Ντιντιέ Ντεκουάν, Φρανσουάζ Σαντερναγκόρ, Πωλ Κονστάν, Φιλίπ Κλοντέλ, Βιρζινί Ντεπάντ, Πατρίκ Ραμπώ, Ταχάρ Μπεν Ζελούν, Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ, και ο Γάλλος δημοσιογράφος, ειδικός στον χώρο του βιβλίου, Μπερνάρ Πιβό.
Το λογοτεχνικό βραβείο Γκονκούρ απονέμεται αποκλειστικά σε μυθιστόρημα του τρέχοντος έτος. Κατά τον Σεπτέμβριο, σταδιακά ανακοινώνονται βραχείες λίστες επιλεγμένων έργων – δεκαπέντε, οκτώ και, τελικά, τέσσερα έργα – και η απονομή του βραβείου πραγματοποιείται περί τις αρχές Νοεμβρίου.
Εκτός από το κύριο λογοτεχνικό βραβείο που αναφέρθηκε, η Ακαδημία απονέμει και άλλες κατηγορίες βραβείων όπως το Γκονκούρ για μαθητές Λυκείου, το Γκονκούρ ποίησης, νουβέλας, βιογραφίας, πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα και συντονίζει τα βραβεία Γκονκούρ-Εξωτερικού.
Το 2019 είναι έτος ορόσημο για τον θεσμό της Ακαδημίας Γκονκούρ επειδή γιορτάζει τα 100 χρόνια από τη βράβευση του Μαρσέλ Προυστ. Αλλά και για το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης η χρονιά αυτή είναι σημαντική επειδή επισφράγισε τη συνεργασία του με την Ακαδημία Γκονκούρ, η οποία αποδέχθηκε το αίτημα του Ινστιτούτου να ενταχθεί στο σύνολο των χωρών που συμμετέχουν στις «Επιλογές Βραβείου Γκονκούρ σε χώρες του Εξωτερικού».
Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Γαλλίας στην Ελλάδα και το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας, θα συντονίσει 5 κριτικές επιτροπές φοιτητών των τμημάτων Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. και του Ε.Κ.Π.Α, του τμήματος Ξένων Γλωσσών, Mετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, του Ελληνογαλλικού Σχολείου Θεσσαλονίκης και του Ελληνογαλλικού Λυκείου “Eugène Delacroix”. Οι πέντε αυτές επιτροπές θα εργαστούν με βάση την τελική επιλογή των τεσσάρων έργων που προκρίθηκαν από την Ακαδημία Γκονκούρ, και θα απονείμουν, παρουσία μελών της Ακαδημίας Γκονκούρ, κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, το «Βραβείο Γκονκούρ Ελλάδας».
