Οι άνθρωποι που έχουν κολλήσει χρησιμοποιώντας «αρχαίους» υπολογιστές με Windows

Καθώς η τεχνολογία προχωράει, κάποιοι άνθρωποι παγιδεύονται χρησιμοποιώντας λογισμικό και συσκευές δεκαετιών. Ακολουθεί μια ματιά στον παράξενο, πεισματάρικο κόσμο των παρωχημένων μηχανημάτων Windows.

“Νωρίτερα φέτος πήγαινα για ένα τσεκ-απ σε ένα γραφείο γιατρού στη Νέα Υόρκη. Καθώς ανέβαινα στον 14ο όροφο, το βλέμμα μου τράβηξε μια οθόνη ενσωματωμένη στο πλάι του ανελκυστήρα. Κοιτάζοντας πίσω μου έβλεπα μια ματιά στην ιστορία της πληροφορικής. Εκεί, σε ένα αστραφτερό νοσοκομείο γεμάτο μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, υπήρχε ένα μήνυμα σφάλματος από ένα λειτουργικό σύστημα που κυκλοφόρησε πριν από σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα. Το ασανσέρ έτρεχε με Windows XP.

Το τρέχον έτος σηματοδοτεί την 50ή επέτειο της Microsoft. Η εταιρεία μπορεί να μην έχει το πολιτιστικό κύρος που είχε όταν εγκαταστάθηκε εκείνο το ασανσέρ στο νοσοκομείο, αλλά μετά από μερικές δεκαετίες που έπαιζαν το παιχνίδι της προϊστορίας η Microsoft βρίσκεται και πάλι στην κορυφή. Ο τεχνολογικός γίγαντας είναι η πρώτη ή η δεύτερη πιο πολύτιμη επιχείρηση στη γη για το μεγαλύτερο μέρος της πενταετίας. Σήμερα, η Microsoft ποντάρει στην τεχνητή νοημοσύνη για να την οδηγήσει στην επόμενη γενιά της πληροφορικής. Αλλά καθώς ρίχνει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε τεχνολογία αιχμής, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μια από τις πιο μόνιμες κληρονομιές της Microsoft μπορεί να είναι τα σημάδια που άφησε στην κοινωνία πριν από πολύ καιρό.

Από το λανσάρισμά της το 1975, η Microsoft έχει διεισδύσει τόσο ολοκληρωτικά στην ψηφιακή υποδομή, ώστε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου μας εξακολουθεί να βασίζεται σε παλαιωμένο, μερικές φορές απαρχαιωμένο λογισμικό και υπολογιστές Windows, που τρέχουν και μαζεύουν σκόνη πολύ καιρό μετά την πρώτη τους εκκίνηση. Για τους ανθρώπους που έχουν κολλήσει να χρησιμοποιούν αυτά τα μηχανήματα, τα φαντάσματα του παρελθόντος των Windows είναι ένα διαρκώς παρόν χαρακτηριστικό της καθημερινής ζωής.” αναφέρει ο Thomas Germain, δημοσιογράφος του BBC.

“Κατά κάποιον τρόπο, τα Windows είναι η απόλυτη υποδομή. Γι’ αυτό ο Bill Gates είναι τόσο πλούσιος”, λέει ο Lee Vinsel, αναπληρωτής καθηγητής στο Virginia Tech των ΗΠΑ, ο οποίος μελετά τη συντήρηση και την επισκευή της παλιάς τεχνολογίας. “Τα συστήματά τους είναι ενσωματωμένα στα πάντα γύρω μας, και το γεγονός ότι έχουμε όλα αυτά τα αρχαία παραδείγματα γύρω μας είναι η ιστορία της συνολικής επιτυχίας της εταιρείας. Αυτό είναι το εκπληκτικό με τη Microsoft. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα Windows ήταν απλώς ο τρόπος με τον οποίο γίνονταν τα πράγματα”.

Ακόμα και αν είστε σκληροπυρηνικός χρήστης της Apple, πιθανότατα αλληλεπιδράτε με συστήματα Windows σε τακτική βάση. Όταν βγάζετε μετρητά, για παράδειγμα, οι πιθανότητες είναι ότι χρησιμοποιείτε έναν υπολογιστή που είναι εντελώς γεροντικός για τα τεχνολογικά δεδομένα. (Η Microsoft αρνήθηκε να σχολιάσει για αυτό το άρθρο.)

«Πολλά ΑΤΜ εξακολουθούν να λειτουργούν με παλαιότερα συστήματα Windows, συμπεριλαμβανομένων των Windows XP και ακόμη και των Windows NT», τα οποία κυκλοφόρησαν το 1993, λέει ο Elvis Montiero, τεχνικός πεδίου ΑΤΜ με έδρα το Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ στις ΗΠΑ. «Η πρόκληση με την αναβάθμιση αυτών των μηχανημάτων έγκειται στο υψηλό κόστος που σχετίζεται με τη συμβατότητα του υλικού, τη συμμόρφωση με τις κανονιστικές διατάξεις και την ανάγκη να ξαναγραφτεί ιδιόκτητο λογισμικό ΑΤΜ», λέει.

Η Microsoft τερμάτισε την επίσημη υποστήριξη των Windows XP το 2014, αλλά ο Montiero λέει ότι πολλά ΑΤΜ εξακολουθούν να βασίζονται σε αυτά τα αρχέγονα συστήματα χάρη στην αξιοπιστία, τη σταθερότητα και την ενσωμάτωσή τους στην τραπεζική υποδομή.

Και υπάρχουν πολλές άλλες εκπληκτικές εφαρμογές παλαιών προϊόντων της Microsoft που κρύβονται στην καθημερινή ζωή. Το 2024, τα Windows βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας διαμάχης στο γερμανικό διαδίκτυο. Ξεκίνησε με μια αγγελία εργασίας για την Deutsche Bahn, τη σιδηροδρομική υπηρεσία της χώρας. Ο ρόλος που προσλαμβανόταν ήταν ένας διαχειριστής συστημάτων πληροφορικής που θα συντηρούσε το σύστημα προβολής της καμπίνας του μηχανοδηγού στα τρένα υψηλής ταχύτητας και στα περιφερειακά τρένα. Το πρόβλημα ήταν τα απαιτούμενα προσόντα: οι υποψήφιοι έπρεπε να έχουν εμπειρία με τα Windows 3.11 και το MS-DOS – συστήματα που κυκλοφόρησαν πριν από 32 και 44 χρόνια αντίστοιχα. Σε ορισμένα μέρη της Γερμανίας, οι μετακινήσεις εξαρτώνται από λειτουργικά συστήματα που είναι παλαιότερα από πολλούς επιβάτες.

Ένας εκπρόσωπος της Deutsche Bahn λέει ότι αυτό είναι αναμενόμενο. «Τα τρένα μας έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και λειτουργούν έως και 30 χρόνια ή και περισσότερο». Η Deutsche Bahn εκσυγχρονίζει τακτικά τα τρένα της, λέει ο εκπρόσωπος, αλλά τα συστήματα που πληρούν τα πρότυπα ασφαλείας και αποδεικνύονται σταθερά διατηρούνται γενικά σε λειτουργία. «Τα Windows 3.11 χρησιμοποιούνται επίσης αποκλειστικά σε ένα μικρό αριθμό τρένων μόνο για τις οθόνες λειτουργίας».

Δεν είναι μόνο η γερμανική διαμετακόμιση, επίσης. Τα τρένα του ελαφρού σιδηροδρόμου Muni Metro του Σαν Φρανσίσκο, για παράδειγμα, δεν ξεκινούν το πρωί μέχρι κάποιος να βάλει μια δισκέτα στον υπολογιστή που φορτώνει το λογισμικό DOS στο σύστημα αυτόματου ελέγχου τρένων (ATCS) του σιδηροδρόμου. Πέρυσι, η Δημοτική Αρχή Μεταφορών του Σαν Φρανσίσκο (SFMTA) ανακοίνωσε τα σχέδιά της να αποσύρει αυτό το σύστημα κατά την επόμενη δεκαετία, αλλά σήμερα οι δισκέτες ζουν. (Η SFMTA δεν ανταποκρίθηκε σε αίτημα για σχολιασμό).

Σε ένα φωτεινό δωμάτιο στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, θα βρείτε δύο από τους μεγαλύτερους εκτυπωτές που έχετε δει ποτέ, ο καθένας συνδεδεμένος με διακομιστές που τρέχουν Windows 2000, ένα λειτουργικό σύστημα που πήρε το όνομά του από τη χρονιά που κυκλοφόρησε. “Τους αποκαλούμε άγκυρες σκαφών”, λέει ο John Watts, ο οποίος χειρίζεται εκτυπώσεις και μετα-επεξεργασία υψηλής ποιότητας για φωτογράφους υψηλής τέχνης. Οι εκτυπωτές είναι LightJets, γιγαντιαία μηχανήματα που χρησιμοποιούν φως, αντί για μελάνι, για να εκτυπώνουν σε φωτογραφικό χαρτί μεγάλου μεγέθους. Ο Watts λέει ότι το αποτέλεσμα είναι μια εικόνα απαράμιλλης ποιότητας.

Οι λίγοι εναπομείναντες LightJets που έχουν σταματήσει προ πολλού να παράγονται, βασίζονται στα λειτουργικά συστήματα Windows που υπήρχαν όταν πουλήθηκαν αυτοί οι εκτυπωτές. “Πριν από λίγο καιρό εξετάσαμε την αναβάθμιση ενός από τους υπολογιστές σε Windows Vista. Μέχρι να προσθέσουμε τα χρήματα που θα χρειαζόμασταν για να αγοράσουμε νέες άδειες χρήσης για όλο το λογισμικό, θα κόστιζε 50.000 ή 60.000 δολάρια [38.000 έως 45.000 λίρες Αγγλίας]”, λέει ο Watts. «Δεν αντέχω τα μηχανήματα Windows», λέει, «αλλά έχω κολλήσει μαζί τους».

Πρόκειται για μια συνηθισμένη δυσχερή κατάσταση με το εξειδικευμένο υλικό. Ο Scott Carlson, ένας ξυλουργός στο Λος Άντζελες, έχει εντρυφήσει στον κόσμο της Microsoft χάρη στις μηχανές CNC, ρομποτικά εργαλεία που κόβουν ή διαμορφώνουν ξύλο και άλλα υλικά με βάση τις οδηγίες του υπολογιστή.

“Η μηχανή εργασίας μας τρέχει σε Windows XP επειδή είναι παλαιότερη. Αυτό το πράγμα είναι ένα τανκ”, λέει ο Carlson, αλλά δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για το λειτουργικό σύστημα. «Στην πραγματικότητα έπρεπε να στείλουμε τον υπολογιστή πίσω για να τον ξαναφτιάξουν εντελώς πριν από μερικά χρόνια, επειδή τα XP παρουσίαζαν όλο και περισσότερα σφάλματα», λέει «Ήταν ουσιαστικά ένα τούβλο».

Για τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν αυτή την παλιά τεχνολογία, η ζωή μπορεί να γίνει κουραστική. Επί τέσσερα χρόνια, ο ψυχίατρος Eric Zabriskie εμφανιζόταν στη δουλειά του στο Υπουργείο Υποθέσεων Βετεράνων των ΗΠΑ (VA) και ξεκινούσε τη μέρα του περιμένοντας να εκκινήσει ένας υπολογιστής. “Έπρεπε να πηγαίνω στην κλινική νωρίς γιατί μερικές φορές χρειαζόταν 15 λεπτά μόνο για να συνδεθώ στον υπολογιστή”, λέει ο Zabriskie. “Μόλις μπεις, προσπαθείς να μην αποσυνδεθείς ποτέ. Κρατιόμουν για να κρατήσω τη ζωή μου. Ήταν βασανιστικά αργό”.

Όσον αφορά τα ετοιμόρροπα συστήματα υπολογιστών που κατοικούν σε μεγαλύτερες εταιρείες και οργανισμούς, ο κύριος ένοχος είναι γενικά η “αναβαλλόμενη συντήρηση”, λέει ο M Scott Ford, προγραμματιστής λογισμικού που ειδικεύεται στην ενημέρωση παλαιών συστημάτων. “Οι οργανισμοί δίνουν όλη τους την προσοχή στην προσθήκη νέων χαρακτηριστικών αντί να επενδύουν αυτούς τους πόρους σε βελτιώσεις [των βασικών στοιχείων] των ήδη υπαρχόντων”, λέει ο Ford, γεγονός που επιτρέπει την εξάρτηση από παλαιότερη τεχνολογία να συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου.

Οι περισσότερες ιατρικές εγκαταστάσεις των VA διαχειρίζονται τα αρχεία υγείας χρησιμοποιώντας μια σειρά εργαλείων που εγκαινίασε η κυβέρνηση των ΗΠΑ το 1997 και ονομάζεται Computerized Patient Record System (CPRS). Αλλά αυτό λειτουργεί πάνω σε ένα ακόμη παλαιότερο σύστημα που ονομάζεται VistA -δεν πρέπει να συγχέεται με το λειτουργικό σύστημα Windows Vista- το οποίο έκανε το ντεμπούτο του το 1985 και αρχικά βασίστηκε στο λειτουργικό σύστημα MS-DOS.

Το VA βρίσκεται τώρα στην τέταρτη προσπάθειά του να αναθεωρήσει αυτό το σύστημα μετά από μια σειρά από αναστολές και εκκινήσεις που χρονολογούνται εδώ και σχεδόν 25 χρόνια. Το τρέχον σχέδιο προβλέπει την αντικατάστασή του με ένα σύστημα αρχείων υγείας που χρησιμοποιείται από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έως το 2031. “Η VA παραμένει σταθερή στη δέσμευσή της να εφαρμόσει ένα εκσυγχρονισμένο, διαλειτουργικό ομοσπονδιακό [ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής υγείας] για τη βελτίωση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης και τον θετικό αντίκτυπο στη φροντίδα των ασθενών”, δηλώνει ο εκπρόσωπος Τύπου της VA Pete Kasperowicz. Λέει ότι το σύστημα είναι ήδη σε λειτουργία σε έξι εγκαταστάσεις του VA και θα αναπτυχθεί σε 19 από τις 170 εγκαταστάσεις μέχρι το 2026.

Ορισμένες φορές, οι κυβερνητικές εγκαταστάσεις, ιδίως οι κυβερνητικές, επιμένουν σε αρχαίο λογισμικό επειδή η απλότητά του καθιστά την ασφάλεια ευκολότερη στη συντήρηση, λέει ο Vinsel. “Όμως εδώ υπάρχουν όλων των ειδών οι ευκαιρίες για αποτυχία, ειδικά όταν έχετε όλο και πιο πολύπλοκα συστήματα συνδεδεμένα στο διαδίκτυο και οι εταιρείες σταματούν να υποστηρίζουν το παλιό λογισμικό. Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο είναι μια τεράστια ανησυχία γύρω από αυτό το θέμα”.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, οι παλιοί υπολογιστές αποτελούν έργο αγάπης. Στις ΗΠΑ, η Dene Grigar, διευθύντρια του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικής Λογοτεχνίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Βανκούβερ, περνάει τις μέρες της σε ένα δωμάτιο γεμάτο παλιούς (και πλήρως λειτουργικούς) υπολογιστές που χρονολογούνται από το 1977. «Μόλις οι άνθρωποι έβαλαν στα χέρια τους υπολογιστές άρχισαν να κάνουν τέχνη», λέει η Grigar, και είναι αφοσιωμένη στη διατήρησή της.

Στις πρώτες μέρες της πληροφορικής, καλλιτέχνες, συγγραφείς και προγράμματα καθόριζαν τι θα σήμαινε η τέχνη και η αφήγηση ιστοριών στον νέο ψηφιακό κόσμο. Τίτλοι όπως το Victory Garden του Stuart Moulthrop ή το afternoon, a story του Michael Joyce ταρακούνησαν τον κόσμο της μυθοπλασίας, αμφισβητώντας τον ίδιο τον ορισμό της λογοτεχνίας, καθώς τοποθετούσαν τις αφηγήσεις τους με συνδέσμους, οι οποίοι επέτρεπαν ένα είδος στυλ μη γραμμικής γραφής τύπου choose-your-own-adventure που έθετε νέα προηγούμενα για την ψηφιακή εποχή, λέει η Grigar. Αλλά δεν ενδιαφέρεται μόνο για τα πρώιμα, πειραματικά ηλεκτρονικά βιβλία. Το εργαστήριό της συλλέγει τα πάντα, από βιντεοπαιχνίδια μέχρι zines του Instagram.

“Χρησιμοποιώ ένα ακρωνύμιο για να εξηγήσω τι κάνει αυτό το πράγμα να ξεχωρίζει: Πίτα. Είναι συμμετοχικό, διαδραστικό και βιωματικό”, λέει ο Grigar. “Δεν μπορείτε να το βγάλετε από τον υπολογιστή και να το εκτυπώσετε ή να το κρεμάσετε σε έναν τοίχο”. Οι εξομοιωτές σας επιτρέπουν να τρέξετε κάποιο παλιό λογισμικό σε νέα μηχανήματα, αλλά ο Grigar λέει ότι σημαντικά χαρακτηριστικά αυτών των έργων συχνά χάνονται κατά τη διαδικασία. “Απλώς δεν είναι η ίδια εμπειρία”.

Το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Λογοτεχνίας της Grigar διατηρεί 61 υπολογιστές για την παρουσίαση των εκατοντάδων ηλεκτρονικών έργων και των χιλιάδων αρχείων της συλλογής, τα οποία διατηρεί σε άψογη κατάσταση. Πολλοί από τους υπολογιστές μοιάζουν σαν να αγοράστηκαν χθες, με ελάχιστο από το κιτρίνισμα των πλαστικών περιπτώσεων που θα περίμενε κανείς από την εποχή των μπεζ ηλεκτρονικών συσκευών.

Το μόνο πράγμα που λείπει από τη συλλογή της Grigar είναι ένας υπολογιστής που διαβάζει δισκέτες πέντε και τετάρτων ιντσών, λέει η ίδια. Παρά την πανταχού παρουσία τους, τα μηχανήματα είναι εκπληκτικά δύσκολο να βρεθούν. “Ψάχνω στο eBay, στο Craigslist, έχω φίλους που ψάχνουν για μένα, τίποτα. Ψάχνω εδώ και έξι χρόνια”, λέει. Αν έχετε έναν από αυτούς τους παλιούς υπολογιστές που βρίσκεται τριγύρω και λειτουργεί ακόμα, η Grigar θα ήθελε να σας ακούσει.

Πηγή: BBC