Οι έξι ταινίες που μας υπενθυμίζουν το νόημα της δημοσιογραφίας

Όταν η δημοσιογραφία συναντά τον κινηματογράφο, αυτό σημαίνει, τις περισσότερες φορές: δυνατές, σύνθετες ιστορίες που αποζητούν να λύσουν ένα γρίφο, με τη συνδρομή, όμως, μιας ολόκληρης κινηματογραφικής ομάδας. Διλήμματα, δαιδαλώδεις καταστάσεις, επιπτώσεις, και εν τέλει, η υπηρέτηση της αλήθειας με κάθε κόστος. Tι γίνεται όταν οι δημοσιογράφοι-πρωταγωνιστές αποφασίζουν να φτάσουν μια υπόθεση μέχρι το τέλος; 

Παρακάτω ακολουθούν έξι αξιόλογες ταινίες δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος, που απαιτούν, βέβαια, λίγη παραπάνω συγκέντρωση και υπομονή.

(Η κατάταξη των ταινιών είναι τυχαία)

1. Ace in the Hole (1951) του Billy Wilder

Έναν χρόνο μετά από το θάνατο του αείμνηστου ηθοποιού Kirk Douglas, ενός από τους μεγαλύτερους αστέρες της Χρυσής Εποχής του Χόλυγουντ, θυμόμαστε μια εκρηκτική του ερμηνεία στην ταινία του Billy Wilder, Ace in the Hole, στην οποία υποδύεται έναν διεφθαρμένο και ανελέητο δημοσιογράφο, τον Chuck Tatum. Χαλαρά βασισμένη σε δύο πραγματικά γεγονότα, ένα του 1925 και ένα του 1949, η ταινία αφηγείται την προσπάθεια του Chuck να ορθοποδήσει, μετά από τις αλλεπάλληλες απολύσεις του από μεγάλες δημοσιογραφικές ομάδες. Η αγένεια του, όμως, και η ροπή του προς το αλκοόλ, δεν του αφήνουν πολλά περιθώρια. Όταν του δίνεται η ευκαιρία να δουλέψει σε ένα μικρό γραφείο στο Νέο Μεξικό, γίνεται -ο πρώτος- μάρτυρας μιας ιδιαίτερα δύσκολης και επικίνδυνης κατάστασης, καθώς ένας άνδρας έχει εγκλωβιστεί σε μια υπόγεια σπηλιά. Εκμεταλλευόμενος το μέγεθος της ιστορίας που προκύπτει, τραβάει την κατάσταση στα άκρα, ενώ αποκαλύπτεται, ταυτόχρονα, το σαθρό σύστημα του τύπου της εποχής και η σχεδόν εξωφρενική και γελοία αντιμετώπιση του θέματος από τη μάζα.

Η ταινία δεν απέσπασε, αρχικά, θετικές κριτικές, ούτε σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία, αν σκεφτεί κανείς ότι η αμέσως προηγούμενη του σκηνοθέτη ήταν το Sunset Boulevard.  Παρόλα αυτά, είχε προταθεί για το Όσκαρ Καλύτερου Σεναρίου, ενώ με τα χρόνια, άρχισε να βρίσκει ένθερμους υποστηρικτές, καθώς πρόκειται για ένα σκοτεινό, αλληγορικό φιλμ-νουάρ, αρκετά επίκαιρο, που θέτει ερωτήματα ζωτικής σημασίας.

2. All the President’s Men (1976) του Alan J. Pakula

Το All the President’s Men, παραγωγής 1976, βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο δύο δημοσιογράφων της Washinghton Post, των Bob Woodward και Carl Bernstein, οι οποίοι ανακάλυψαν το σκάνδαλο Watergate που ξέσπασε το 1972 στις ΉΠΑ. Διαρρήκτες εισβάλλουν στα γραφεία της Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατών και κλέβουν απόρρητα έγγραφα. Μετά από ενδελεχή έρευνα, αποδεικνύεται ότι αυτοί οι διαρρήκτες συνδέονται με τον Αμερικανό Πρόεδρο Nixon, στην προσπάθεια του να συγκαλύψει πολιτικά εγκλήματα.

Οι δύο πρωταγωνιστές, υποδυόμενοι από τον Robert Redford (Woodward) και Dustin Hoffman (Bernstein), ξεκινούν μια απρόσμενη συνεργασία, καθώς πρόκειται για τον νεότερο και τον παλιότερο στη δουλειά, τα πηγαίνουν, όμως, καλά και ξετυλίγουν σιγά-σιγά το κουβάρι της υπόθεσης. Οι δύο δημοσιογράφοι υποστηρίζουν με κάθε τρόπο το λειτούργημα τους, με βασικό γνώμονα την αποκάλυψη της αλήθειας. Η ταινία περιέχει αρκετές πληροφορίες, ονόματα και αναφορές που χρήζουν μιας παραπάνω γνώσης για το θέμα, αλλά δεν παύει να αποτελεί μια από τις πιο δυνατές δημοσιογραφικές ιστορίες εκτός και εντός της μεγάλης οθόνης.

Η ταινία προτάθηκε για 8 Όσκαρ και κέρδισε τα 4, όπως αυτό του Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου για τον William Goldman, και του Καλύτερου Β’ Ανδρικού Ρόλου για τον Jason Robards. Για τον σκηνοθέτη, Alan J. Pakula, αυτή είναι η δεύτερη ταινία του που σχετίζεται με το χώρο της δημοσιογραφίας και της πολιτικής, ενώ η πρώτη είναι: The Parallax View (1974).

3. The Post (2017) του Steven Spielberg

Meryl Streep, Tom Hanks, Steven Spielberg. Θα έλεγε κανείς ότι αυτός ο κινηματογραφικός συνδυασμός μοιάζει ακαταμάχητος, εγγυημένη επιτυχία. Πράγματι, η ταινία αφηγείται μια παλιά μεν, συναρπαστική δε ιστορία, πραγματική, σαν αυτή του All the President’s Men, αλλά από μια πιο σύγχρονη και ανανεωτική οπτική. ΉΠΑ, 1971: Τα «Έγγραφα του Πενταγώνου» πέφτουν στα χέρια των δημοσιογράφων, αποκαλύπτοντας άλλες πτυχές της ανάμειξης των ΉΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ. Θα δημοσιεύσουν αυτά τα έγγραφα οι εφημερίδες ή θα αποσιωπήσουν για να προστατεύσουν τα πολιτικά συμφέροντα, τις φιλίες και τη νομική τους υπόσταση;

Η New York Times παίρνει τα ηνία αποκαλύπτοντας πρώτη το θέμα, αλλά το δικαστήριο εμποδίζει περαιτέρω δημοσιεύσεις. Το βάρος (σεναριακά) πέφτει στην εφημερίδα Washington Post και συγκεκριμένα, στην ιδιοκτήτρια και εκδότρια, Katharine Graham (Meryl Streep), καθώς μέσα από τις δικές της αποφάσεις θα κριθεί το μέλλον της εφημερίδας, αλλά και η ίδια η προσωπικότητα της. Ο Ben Bradlee (Tom Hanks) είναι ο διευθυντής της εταιρείας, συνδετικός κρίκος μεταξύ της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, λόγω των φιλικών σχέσεων που διατηρεί με κάποιους πολιτικούς. Όταν όμως έρχεται αυτή η κρίσιμη ώρα, που όλοι πρέπει να αποφασίσουν για το κοινό καλό, η αλήθεια θα λάμψει -όπως πρέπει-.

Μια ιστορική-πολιτική ταινία, προτεινόμενη για δύο Όσκαρ (Καλύτερη Ταινία και Καλύτερη Ηθοποιός) και έξι Χρυσές Σφαίρες, που αναβιώνει τα γεγονότα εκείνης της εποχής και φέρνει κοντά (κινηματογραφικά) για πρώτη φορά αυτό το τρίδυμο.

4. Zodiac (2007) του David Fincher

Ένα πολύ γνωστό αμερικάνικο θρίλερ, παραγωγής 2007 και σε σκηνοθεσία του David Fincher. Το Zodiac βασίζεται -και αυτό- σε μια πραγματική ιστορία και συγκεκριμένα, στο ομώνυμο βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα Robert Graysmith. Ο Zodiac ήταν ένας κατά συρροή δολοφόνος, που ενεργούσε τις δεκαετίες του ’60 με ’70, στην περιοχή της Καλιφόρνια. Ο ίδιος γνωστοποιούσε τα εγκλήματα του στα ΜΜΕ, υπό το ψευδώνυμο Zodiac, στέλνοντας κρυπτογραφημένα μηνύματα. Στην ταινία, ο δολοφόνος στέλνει μερικές από αυτές τις επιστολές σε διάφορες εφημερίδες, ενώ στη San Francisco Chronicle ο αστυνομικός συντάκτης Paul Avery (Robert Downey Jr.) και ο πολιτικός γελοιογράφος Robert Graysmith (Jake Gyllenhaal), δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την υπόθεση και ξεκινούν μια έρευνα. Ο Graysmith, ωστόσο, επικεντρώνεται ακόμα περισσότερο στην επίλυση της ιστορίας, σε σημείο να χάσει τη δουλειά του και την οικογένεια του (όπως απεικονίζεται στην ταινία), αλλά συμβάλλοντας σημαντικά στην έρευνα, ιδίως μετά το βιβλίο του.

Η ταινία απέσπασε γενικά θετικές κριτικές, που εστίασαν στην ακρίβεια των γεγονότων και στην αναλυτική μελέτη των χαρακτήρων, με το βασικό «αρνητικό» στοιχείο να είναι η διάρκεια της (2 ώρες και 37 λεπτά). Παρόλα αυτά, είναι ένα συναρπαστικό αστυνομικό-δημοσιογραφικό θρίλερ, που αξίζει να μπει στη λίστα σας!

5. The Bang Bang Club (2010) του Steven Silver

Άλλη μια ιστορία που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και συγκεκριμένα, στη ζωή τεσσάρων φωτογράφων που ζουν και εργάζονται στη Νότια Αφρική, σε μια περίοδο αρκετά έκρυθμη και σκληρή, τη λεγόμενη «Απαρτχάιντ». Απαρτχάιντ σημαίνει διαχωρισμός και εννοεί την επίσημη εκείνη κρατική πολιτική των Λευκών, που διαχώριζε αυστηρά τους ανθρώπους με βάση τη φυλή και το χρώμα. Η πολιτική αυτή ξεκίνησε από τη Νότια Αφρική το 1948 και διήρκεσε μέχρι το 1991, ενώ ο όρος χρησιμοποιείται και σήμερα με την γενικότερη έννοια του φυλετικού διαχωρισμού.

Η ταινία δεν ασχολείται με το ιστορικό ή το πολιτικό υπόβαθρο αυτής της εποχής, αλλά επικεντρώνεται σε αυτούς τους τέσσερις φωτορεπόρτερ, που διακινδυνεύουν καθημερινά τη ζωή τους για παράτολμες, βίαιες, απάνθρωπες, αλλά σοκαριστικά αληθινές εικόνες. Ο νεαρός και φιλόδοξος Greg Marinovich (Ryan Philippe) συναντά τα υπόλοιπα τρία μέλη της ομάδας αρκετά αργότερα, αλλά σύντομα γίνονται αχώριστοι, παίρνοντας το όνομα “The Bang Bang Club”. Η ιστορία είναι μια μεταφορά από το ομώνυμο βιβλίο (2000) των δύο επιζώντων φωτογράφων της ομάδας, Greg Marinovich και João Silva, με τα άλλα δύο μέλη να είναι ο Kevin Carter και ο Ken Oosterbroek.

Μια καναδέζικη-νοτιοαφρικανική παραγωγή, με ανάμεικτες κριτικές, που απεικονίζει, ωστόσο, αληθινές εικόνες και γεγονότα, με αποκορύφωμα τα δύο αυτά κλικ που χάρισαν στον Greg Marinovich και Kevin Carter το βραβείο Pulitzer.

6. Spotlight (2015) του Tom McCarthy

«Αν χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό για να αναθρέψεις ένα παιδί, χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό και για να το κακοποιήσεις», είναι μια φράση από την ταινία, την οποία εκφράζει ο δικηγόρος υπεράσπισης των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης από ιερείς της Καθολικής Εκκλησίας στη Βοστώνη, Mitchell Garabedian (Stanley Tucci), υπονοώντας ότι πολλοί γνώριζαν για το σκάνδαλο με τα κακοποιημένα παιδιά, αλλά το συγκάλυπταν. Ακόμα μια αληθινή ιστορία, η πιο συγκλονιστική ίσως, στην οποία έριξε φως η ομάδα “Spotlight” της εφημερίδας The Boston Globe, χαρίζοντας της το 2003 το βραβείο Pulitzer. Το σενάριο υπογράφει ο σκηνοθέτης Tom McCarthy μαζί με τον Josh Singer. Στην ταινία, η δημοσιογραφική ομάδα απαρτίζεται από ένα πολύ δυνατό καστ: Mark Ruffalo, Michael Keaton, Rachel McAdams και John Slattery. Η περίσσεια θέληση του καθενός ξεχωριστά, το πείσμα, η αξιοπρέπεια και η επιμονή να ξεθάψουν στοιχεία για αυτό το σκάνδαλο και να μπορέσουν να το δημοσιοποιήσουν εμπεριστατωμένα, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά των ηρώων, με στόχο την αποκάλυψη της αλήθειας και τη δικαίωση, έστω και αρκετά χρόνια αργότερα, των θυμάτων.

Η ταινία βρήκε πολύ καλή ανταπόκριση από κοινό και κριτικούς, κυρίως για τις ερμηνείες, αλλά και για την αναπαράσταση των γεγονότων. Κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου.

Καλή θέαση!