Όσκαρ: Δύο γυναίκες υποψήφιες (για πρώτη φορά) στην κατηγορία Καλύτερης Σκηνοθεσίας
Πού οφείλεται η συστηματική απουσία γυναικείων υποψηφιοτήτων στη συγκεκριμένη κατηγορία.
Όπως είναι ήδη γνωστό, στα φετινά Όσκαρ, ανάμεσα στους υποψηφίους για το χρυσό αγαλματίδιο στην κατηγορία Καλύτερης Σκηνοθεσίας, βρίσκονται και δύο γυναίκες σκηνοθέτριες, τρία χρόνια μετά από την τελευταία συμμετοχή γυναίκας σκηνοθέτη στην αντίστοιχη κατηγορία -με την Greta Gerwig για το Lady Bird (Όσκαρ 2018). Είναι μάλιστα η πρώτη φορά που συμμετέχουν δύο σκηνοθέτριες (και όχι μία) σε αυτή την κατηγορία.
Πρόκειται για την Κινεζικής καταγωγής σκηνοθέτρια Chloé Zhao (Nomadland) και την Αγγλίδα Emerald Fennell (Promising Young Woman), με την Zhao να είναι, επίσης, η πρώτη μη λευκή γυναίκα υποψήφια για αυτό το βραβείο και η πρώτη με 4 υποψηφιότητες, σε ένα χρόνο, για την ίδια ταινία (Μοντάζ, Διασκευασμένο Σενάριο, Σκηνοθεσία, Ταινία). Στις Χρυσές Σφαίρες κέρδισε ήδη το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας και Καλύτερης Ταινίας στην κατηγορία Δράμα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Με την ταινία Young Promising Woman, η Emerald Fennell κάνει τo σκηνοθετικό της ντεμπούτο, ύστερα από εμφανίσεις της σε αρκετές πετυχημένες ταινίες και σειρές ως ηθοποιός αλλά και ως showrunner. Η σκηνοθέτρια είναι, επίσης, προτεινόμενη για το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου και για την Καλύτερη Ταινία, ενώ στις Χρυσές Σφαίρες δεν απέσπασε κάποιο βραβείο παρά τις υποψηφιότητες.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Παρακάτω, κάνουμε μια αναδρομή στις λιγοστές υποψηφιότητες Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας για γυναίκες σκηνοθέτριες.
Η πρώτη υποψηφιότητα για γυναίκα σκηνοθέτη συμβαίνει το 1976, 47 χρόνια μετά από την πρώτη απονομή (1929), με την Lina Wermüller και το Seven Beauties. Ακολουθεί η Jane Campion το 1994 με το The Piano και η Sofia Coppola με το Lost in Translation το 2004. Το αξιοσημείωτο είναι ότι, ανάμεσα σε αυτές τις υποψηφιότητες μεσολαβούν αρκετά χρόνια, γεγονός που επισημαίνει ότι η γυναικεία παρουσία σε αυτή την κατηγορία είναι ανύπαρκτη. Η ιστορία γράφεται το 2010, όταν για πρώτη φορά -και τη μοναδική μέχρι σήμερα- κερδίζει το Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας η Kathryn Bigelow με μια πολεμική ταινία, το The Hurt Locker, μεταξύ των James Cameron, Quentin Tarantino, Lee Daniels και Jeison Reitman.
Άνιση μεταχείριση μεταξύ ανδρών και γυναικών σκηνοθετών;
Από το 2010 και για τα επόμενα επτά χρόνια, είναι χαρακτηριστική η απουσία γυναικείων υποψηφιοτήτων στη συγκεκριμένη κατηγορία.
Το εύλογο ερώτημα που υπάρχει είναι: «Υπήρχαν ταινίες από σκηνοθέτριες εκείνες τις χρονιές, και αν ναι, άξιζαν να είναι προτεινόμενες;»
Η απάντηση είναι «ναι»! Ο ανταγωνισμός αδιαμφισβήτητα είναι μεγάλος, και κανείς δεν αναιρεί το γεγονός ότι υπάρχουν εξαιρετικές ταινίες από εξαιρετικούς άντρες σκηνοθέτες, μερικοί από τους οποίους είχαν επίσης αποκλειστεί από αυτή την κατηγορία -άδικα-.
Αυτό αποτυπώνεται και στα νούμερα: Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Annenberg, «οι γυναίκες σκηνοθέτησαν μόλις το 4% των κορυφαίων 1200 ταινιών από το 2007 μέχρι το 2018, και από αυτές μόνο το 17,4% είχε την ευκαιρία να κάνει κι άλλη ταινία πέρα από την πρώτη. Αντιθέτως, το 45,7% των ανδρών που έκανε μια πετυχημένη ταινία την τελευταία δεκαετία, είχε την ευκαιρία να σκηνοθετήσει κι άλλες πέρα από την πρώτη».
Και στην περσινή διοργάνωση, αποκλείστηκαν αρκετές, αξιόλογες ταινίες από αυτή την κατηγορία, όπως: το Little Women της Greta Gerwig, The Farewell της Lulu Wang, Portrait of a Lady on Fire της Céline Sciamma, Honey Boy της Alma Har’el κ.α. Το 2019 εξαιρούνται, για παράδειγμα, οι ταινίες: Leave No Trace της Debra Granik και You Were Never Really Here της Lynne Ramsay.
Τα προηγούμενα δέκα χρόνια, από το 2011 μέχρι το 2017, απουσιάζουν ταινίες και σκηνοθέτριες όπως: η Lisa Cholodenko για το The Kids Are All Right (έτος παραγωγής: 2010), η Lynne Ramsay για το We Need to Talk About Kevin (έτος παραγωγής: 2011), η Kathryn Bigelow για το Zero Dark Thirty (έτος παραγωγής: 2012), η Ava DuVernay για το Selma (2014), ταινίες που θεωρήθηκαν ότι θα μπορούσαν ή θα έπρεπε να έχουν τουλάχιστον μια υποψηφιότητα για τη σκηνοθετική τους προσέγγιση.
Σε ένα παλιότερο άρθρο του Hollywood Reporter, γίνεται η εξής παρατήρηση: «Το γεγονός ότι μια γυναίκα δεν έχει προταθεί για το Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας εδώ και εφτά χρόνια, συμβαδίζει με τα συστημικά προβλήματα ισότητας των φύλων που έχει το Χόλυγουντ, όχι μόνο όσον αφορά την εκπροσώπηση των βραβείων, αλλά και τις ευκαιρίες για τις γυναίκες σκηνοθέτριες» (Lorena O’Neil, 2017).
Κάποιοι λόγοι στους οποίους μπορεί να οφείλεται αυτό το γεγονός είναι ότι:
- «Μόνο τα 526 ενεργά μέλη του τμήματος των σκηνοθετών επιλέγουν τις υποψηφιότητες για τη Σκηνοθεσία, και αυτή η ομάδα απαρτίζεται περισσότερο από άντρες: μόνο το 20% είναι γυναίκες, ανά Ακαδημία».
- «Την τελευταία δεκαετία, τα Όσκαρ και οι Χρυσές Σφαίρες συγχρονίζονται στο 66% όταν πρόκειται για τις υποψηφιότητες Σκηνοθεσίας. Μια εξαίρεση αποτέλεσε η Gerwig, όταν απουσίαζε συγκεκριμένα από τη λίστα των σκηνοθετών στις Χρυσές Σφαίρες με το Lady Bird, αλλά μετέπειτα πήρε μια υποψηφιότητα στα Όσκαρ».
- «Πέρα από την Ακαδημία, πολλοί κριτικοί είναι αυτοί που δείχνουν προτίμηση κυρίως στις ταινίες από άντρες σκηνοθέτες, και μάλιστα σε ταινίες που έχουν «αντρικά» θέματα ή εστιάζουν σε αντρικούς χαρακτήρες».
Συνοψίζοντας, αυτή τη χρονιά τα Όσκαρ δείχνουν ένα άλλο πρόσωπο, πιο ριζοσπαστικό, και επειδή περιλαμβάνουν δύο σκηνοθέτριες στην αντίστοιχη κατηγορία, αλλά και επειδή δίνουν την ευκαιρία σε δύο διαφορετικών ειδών έργα να βραβευθούν, με γυναικείους χαρακτήρες-και όχι αντρικούς- στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Σε αυτό ίσως βοήθησε και η κατάσταση με την πανδημία και την αναβολή μεγάλων κινηματογραφικών παραγωγών, αφήνοντας χώρο στις πιο «μικρές» και ανεξάρτητες παραγωγές.
Όπως και να έχει, τα φετινά βραβεία Όσκαρ θα είναι διαφορετικά από κάθε άποψη και ειδικότερα από τη στιγμή που 70 γυναίκες έλαβαν 76 υποψηφιότητες για τα 93α Βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, μία επίδοση ρεκόρ στο θεσμό.
