Η παχυσαρκία αναπτύσσεται ταχύτερα στην ύπαιθρο

Η επιδημία της παχυσαρκίας, που επιδεινώνεται συνεχώς κατά τα τελευταία 30 χρόνια, οφείλεται ολοένα περισσότερο στα παραπανίσια κιλά που παίρνουν οι πληθυσμοί στην ύπαιθρο παρά στις πόλεις.

Αυτό είναι το απρόσμενο συμπέρασμα μιας νέας διεθνούς μελέτης, που έρχεται να αμφισβητήσει την κυρίαρχη αντίληψη πως η παχυσαρκία συνδέεται κατά βάση με τον τρόπο ζωής στην πόλη και την αστικοποίηση, επειδή κυρίως στα αστικά κέντρα είναι ευκολότερη η πρόσβαση σε άφθονη -και συχνά ανθυγιεινή- τροφή.

Καθώς τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται σε πολλές χώρες και παράλληλα ολοένα περισσότεροι άνθρωποι ζουν στις μεγάλες πόλεις όλου του κόσμου, είχε έως τώρα επικρατήσει -και μεταξύ των επιστημόνων- η άποψη ότι ο αστικός τρόπος ζωής είναι ο κατ’ εξοχήν «ένοχος» για την παχυσαρκία.

Από την άλλη, η ύπαιθρος αντιμετωπιζόταν έως τώρα ως το μέρος όπου οι άνθρωποι τρώνε κυρίως τη δική τους γεωργική παραγωγή, καταναλώνοντας λιγότερα επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα (αλμυρά, γλυκά, λιπαρά κ.α.) σε σχέση με τους κατοίκους των πόλεων.

Επιπλέον, οι πόλεις με τις καλύτερες μεταφορές τους και τις ποικίλες ευκαιρίες για καθιστική ψυχαγωγία ευνοούν την καθιστική ζωή και την έλλειψη σωματικής άσκησης, ενώ από την άλλη οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών κάνουν πιο απαιτητικές χειρωνακτικές εργασίες, που υποτίθεται αποτελούν «αντίδοτο» στα παραπανίσια κιλά.

Όμως οι μελέτες μέχρι σήμερα πάνω στη διαφορά πόλεων-υπαίθρου ήσαν μικρές και βραχύχρονες. Η νέα ολοκληρωμένη μελέτη, η πιο μεγάλη και μακρόχρονη του είδους της, κατέληξε στο αντίθετο συμπέρασμα: ότι περισσότερο ευθύνεται η ύπαιθρος παρά η πόλη για την παχυσαρκία, κάτι που -εφόσον επιβεβαιωθεί και από μελλοντικές έρευνες- αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις από άποψη των πολιτικών δημόσιας υγείας.

Οι περισσότεροι από 1.000 ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλής τον καθηγητή Majid Ezzati της Ιατρικής Σχολής του Imperial College του Λονδίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, ανέλυσαν 2.009 έρευνες που αφορούσαν συνολικά πάνω από 112 εκατομμύρια ενηλίκους, καταγράφοντας τις διαχρονικές αλλαγές στο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) σε 200 χώρες μεταξύ 1985-2017. Μεταξύ 1985 -2017 ο ΔΜΣ αυξήθηκε παγκοσμίως κατά μέσο όρο κατά 2 βαθμίδες (κιλά ανά τετράγωνο του ύψους σε μέτρα) στις γυναίκες και κατά 2,2 στους άνδρες.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε αυτό το χρονικό διάστημα ο μέσος άνθρωπος πάχυνε κατά πέντε έως έξι κιλά. Διαπιστώθηκε ότι πάνω από το 55% αυτής της παγκόσμιας αύξησης του ΔΜΣ (βασικού δείκτη παχυσαρκίας) από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 μέχρι σήμερα προέρχεται από τους πληθυσμούς της υπαίθρου. Σε μερικές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αυτό το ποσοστό ξεπερνά ακόμη και το 80%. Ο ΔΜΣ αυξάνεται στις αγροτικές περιοχές της υπαίθρου με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό από ό,τι στις πόλεις. Μεταξύ 1985-2017, σύμφωνα με τη μελέτη, ο μέσος ΔΜΣ στις περιοχές της υπαίθρου παγκοσμίως αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 2,1 (κιλά ανά τετράγωνο του ύψους) και στα δύο φύλα, ενώ στις πόλεις η αντίστοιχη αύξηση ήταν 1,3 για τις γυναίκες και 1,6 για τους άνδρες αντίστοιχα.

Εν μέρει αυτό οφείλεται στο ότι πλέον η σύγχρονη ανθυγιεινή διατροφή έχει επεκταθεί και στην ύπαιθρο, ενώ η μηχανική γεωργία, η συχνότερη χρήση οχημάτων χάρη στα καλύτερα πλέον μεταφορικά δίκτυα και γενικότερα η αναβάθμιση των υποδομών έχουν σταδιακά κάνει τη ζωή της υπαίθρου πιο όμοια με εκείνη των πόλεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζονται υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνθρωποι στις αγροτικές περιοχές του μεγαλύτερου μέρους της Γης, με κύριες εξαιρέσεις την υποσαχάρια Αφρική, όπου οι γυναίκες παχαίνουν ταχύτερα στις πόλεις. Αυτές οι τάσεις έχουν ως συνέπεια εντυπωσιακές αλλαγές στη γεωγραφία της παχυσαρκίας κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες.

Ενώ στη δεκαετία του ’80 οι άνδρες και γυναίκες των πόλεων σε πάνω από το 75% τωβν χωρών είχαν μεγαλύτερο ΔΜΣ από ότι οι άνθρωποι της υπαίθρου, σήμερα η «ψαλίδα» ανάμεσα στον αστικό και στον αγροτικό ΔΜΣ σε πολλές χώρες έχει κλείσει ή και αντιστραφεί.

Οι ερευνητές βρήκαν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις χώρες υψηλού, μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος. Στις πιο πλούσιες ο ΔΜΣ είναι γενικά υψηλότερος στις αγροτικές περιοχές από το 1985 μέχρι σήμερα, ιδίως στις γυναίκες.

«Τα ευρήματα της νέας μεγάλης παγκόσμιας μελέτης ανατρέπουν τις ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις ότι οι ολοένα περισσότεροι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις, αποτελούν την κύρια αιτία για την άνοδο της παχυσαρκίας διεθνώς. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να ξανασκεφτούμε πώς θα βρούμε τρόπους για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα παγκόσμιας υγείας», δήλωσε ο Ezzati. «Ο δημόσιος διάλογος για θέματα δημόσιας υγείας τείνει να εστιάσει περισσότερο στις αρνητικές πλευρές της διαβίωσης στις πόλεις.

Στην πραγματικότητα όμως οι πόλεις παρέχουν πάμπολλες ευκαιρίες καλύτερης διατροφής, σωματικής άσκησης και ψυχαγωγίας και γενικά βελτίωσης της υγείας, πράγμα που είναι δυσκολότερο να βρει κανείς στην ύπαιθρο», πρόσθεσε.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ