Παγκόσμια Ημέρα Μεταναστών: τα τρένα και αεροπλάνα που φύγαν… (και φεύγουν ακόμα)
Κάποια εφιαλτικά νούμερα για το Brain Drain.
του Κωνσταντίνου Ζέρβα, [email protected]*
Το υπέροχο αυτό τραγούδι του Σταύρου Ξαρχάκου σε στίχους Βαγγέλη Γκούφα και Βασίλη Ανδρεόπουλου γράφτηκε το 1965, σε μια εποχή που η Ελλάδα αιμορραγούσε με τα χωριά και τις πόλεις να αδειάζουν από τη μετανάστευση. Πενήντα χρόνια μετά και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μεταναστών, επανερχόμαστε να μελαγχολήσουνε για τη νέα γενιά μετανάστευσης. Σήμερα πλέον λέγεται Brain Drain. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια ακόμη έρευνα της MRB, όπου οι νέοι άνθρωποι δε βλέπουν καμία προοπτική στη χώρα και εάν τους δινόταν η ευκαιρία να φύγουν από την Ελλάδα θα την εγκατέλειπαν σε ποσοστό 34,3%, ενώ στις ηλικίες 18-24 το ποσοστό ανεβαίνει στο ιλιγγιώδες 70,2% και μεταξύ 25-34 στο 49,8%!
Είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο γνωστοί ή παιδιά φίλων με λαμπρές σπουδές κι επιδόσεις στα πανεπιστήμιά μας, να με επισκέπτονται και με αγωνία να ζητούν τη βοήθεια μου για κάποια βοήθεια στην εξεύρεση απασχόλησης. Ακόμη και part time, ακόμη κι «όπου να ΄ναι». Λίγο καιρό μετά, σχεδόν πάντα πλέον, πληροφορούμαι τη μετανάστευσή τους σε κάποιο ευρωπαϊκό προορισμό και τη δύσκολη επαγγελματική τους αποκατάσταση. Η καθημερινότητά τους στην ξενιτιά (όρος που δε χρησιμοποιείται πολύ πια) είναι δύσκολη αλλά τους παρέχει την αξιοπρέπεια της ενασχόλησης και ανταμοιβής με το αντικείμενο της γνώσης, των σπουδών αλλά και της καρδιάς τους.
Η Τράπεζα της Ελλάδας είχε δημοσιεύσει το 2015 μια έκθεση σύμφωνα με την οποία, κατά το διάστημα 2008-2013, 427.000 μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδας εγκατέλειψαν τη χώρα. Από αυτούς σχεδόν 223.000 νέοι, ηλικίας 25-39 ετών έφυγαν από τη χώρα, αναζητώντας εργασία με καλύτερη αμοιβή και προοπτικές στο εξωτερικό. Δηλαδή μόνο στην αρχή της κρίσης έφυγε το 4,5% του πληθυσμού της χώρας, όταν τα μνημόνια, σωρευτικά, στέρησαν από τη χώρα πάνω από 1.000.000 θέσεις εργασίας και η ανεργία από το 4% έφτασε στο 25%.
Είναι πρόβλημα αυτή η μακροχρόνια διαρροή των πιο ικανών και ταλαντούχων μυαλών της χώρας, στους οποίους επένδυσε η πολιτεία και την επένδυση καρπώνονται πλέον άλλα κράτη. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι αποτελεί τιμή για τα ελληνικά πανεπιστήμια η ευρεία αποδοχή των αποφοίτων μας σε ιδρύματα και επιχειρήσεις του εξωτερικού, δυστυχώς όμως αυτή η τάση φυγής θα έχει σημαντικές συνέπειες για τις μελλοντικές δυνατότητες ανάπτυξης στην Ελλάδα.
Το 2011 μετανάστευσαν στην Γερμανία 12.000 Έλληνες απόφοιτοι πολυτεχνικών σχολών. Το ελληνικό κράτος δαπάνησε για την μόρφωσή τους (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση) 102.500 € για τον κάθε ένα. Επομένως μόνο για το 2011 προσφέραμε στην Γερμανία επιστήμονες πολυτεχνικής κατεύθυνσης που κόστισαν στη χώρα 1.230.000.000 €. Φανταστείτε πόσα δισεκατομμύρια ευρώ έχει κοστίσει στη χώρα η μετανάστευση των Ελλήνων επιστημόνων, ειδικά όταν για να «παραχθεί» ένας γιατρός το ελληνικό κράτος δαπανά 147.500 €, το οποίο ανεβαίνει στις 198.500 € για το γιατρό με ειδικότητα. Με δεδομένο ότι το 2012 μόνο στην Γερμανία εργάζονται 6.000 γιατροί με σπουδές στα ελληνικά πανεπιστήμια αντιλαμβάνεστε ότι το δώρο που κάναμε στην Γερμανική οικονομία είναι αξίας 1,2 δισ. ευρώ!
Σε 12,9 δισ. Ευρώ ετησίως υπολογίζεται η συμβολή των Ελλήνων στις χώρες εγκατάστασής τους όσον αφορά στο τοπικό ΑΕΠ. Οι Έλληνες εργαζόμενοι παράλληλα ενισχύουν τα έσοδα των χωρών αυτών κατά 9,1 δισ. ετησίως. Από αυτά, τα 7,9 δισ. αφορούν σε φόρους εισοδήματος και εισφορές ενώ το 1,2 δισ. ευρώ σε έσοδα από ΦΠΑ, σύμφωνα με την έρευνα του Endeavor Greece.
Σύμφωνα με δημοσιεύσεις, η διαρροή υψηλά εκπαιδευμένου επιστημονικού προσωπικού της χώρας είναι αυξητική τα τελευταία χρόνια.
Ενώ η πραγματικότητα στην φυγή των νέων είναι κάτι παραπάνω από ορατή, καραμέλα στο στόμα των κυβερνώντων είναι η φράση «θα αυξήσουμε τις εξαγωγές και θα φέρουμε επενδύσεις». Έχουμε πουλήσει ή εκποιήσει τα ασημικά (ακόμη και τα μπακίρια!) αλλά επενδύσεις μάλλον δεν ήρθαν. Αλλά τις εξαγωγές… του επιστημονικού προσωπικού της χώρας (brain drain, όπως αποκαλείται) και πολιτών μας, σίγουρα τις εκτόξευσαν στα ύψη.
Καλώς θέλουμε ξένες επενδύσεις, αλλά μήπως παράλληλα να δρομολογήσουμε εκείνες τις αλλαγές, ιδιαίτερα προς τους νέους επιστήμονες, που θα ανακόψουν το κύμα φυγής και, γιατί όχι, θα το αντιστρέψουν. Μπορεί σήμερα η φυγή των νέων επιστημόνων, να αποτελεί μια λύση για την απασχόλησή τους, οι καταστρεπτικές συνέπειες της όμως για την οικονομία και την ανάπτυξη, θα φανούν τα επόμενα χρόνια.
Και για να χρησιμοποιήσω τους προφητικούς στίχους του Δ. Σαββόπουλου «…Κι ενώ εδώ θα ζούμε καταρρεύσεις – ο έξω Ελληνισμός θα προχωρεί – και φως και μουσική μιας άλλης σκέψης – στη μείζονα Ελλάδα θα εκραγεί…»
* Ο Κ. Ζέρβας είναι πολιτικός μηχανικός και ανεξάρτητος Δημοτκός Σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης
