Πες μου γιατί ο σεισμός προκαλεί τσουνάμι
Κατά πόσο ξέρουμε τι είναι το τσουνάμι και πώς δημιουργείται;
Μιας που τις μέρες των γιορτών επανήλθε στην επικαιρότητα το θέμα των σεισμών με κάποιες μικρές δονήσεις που αναστάτωσαν διάφορες περιοχές της Ελλάδας, συχνά επανέρχονται στο προσκήνιο μεγάλοι σεισμοί που έμειναν στην ιστορία για το μέγεθος των καταστροφών και θανάτων που προκάλεσαν.
Μία από τις χειρότερες και πιο επικίνδυνες επιπτώσεις που έχει τύχει να επιφέρει ένας μεγάλος σεισμός σε παραθαλάσσιες περιοχές, είναι η πρόκληση ενός τσουνάμι. Η λέξη γνωστή μάλλον στους περισσότερους από εμάς, κατά πόσο ξέρουμε όμως τι όντως είναι;
Το όνομα προέρχεται από ιαπωνικές λέξεις που στα ελληνικά θα σήμαιναν κύμα και λιμάνι. Κάποιοι παραλληλίζουν το φαινόμενο του τσουνάμι με την παλίρροια, ωστόσο δεν υπάρχει καμία τέτοια συσχέτιση ανάμεσα στα δύο φαινόμενα, αφού η παλίρροια έχει να κάνει με τις βαρυτικές επιδράσεις της Σελήνης και του Ήλιου, ενώ το τσουνάμι είναι ένα σεισμικής προέλευσης κύμα. Κάθε σεισμός βέβαια, δε συνεπάγεται και τη γέννηση ενός τέτοιου φαινομένου, καθώς απαιτείται το επίκεντρο να βρίσκεται σε υποθαλάσσιο χώρο και η ένταση του σεισμού να είναι μεγάλη και με διάρκεια.
Πρόκειται για κύματα μεγάλης ποσότητας νερού, που ταξιδεύουν με πολύ μεγάλες ταχύτητες. Το μήκος κύματος (δηλαδή η απόσταση ανάμεσα σε δύο κορυφές ή δύο βυθίσματα του κύματος) μπορεί να είναι μέχρι και εκατοντάδες χιλιόμετρα. Όταν ένα τσουνάμι λαμβάνει χώρα σε ανοιχτή θάλασσα, δεν είναι εύκολα αντιληπτό. Προφανώς, δε συμβαίνει το ίδιο όμως όταν συμβεί κοντά σε παράκτιο χώρο.
Το ύψος των κυμάτων σε ένα τσουνάμι μπορεί να είναι επίσης από κάποια εκατοστά μέχρι και δεκάδες μέτρα, ενώ επί της ουσίας, αυτή η μεγάλη και απότομη μετακίνηση ποσοτήτων νερού μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε υποθαλάσσια αναστάτωση, όπως για παράδειγμα και την πτώση ενός ουράνιου αντικειμένου στο νερό. Οι σεισμοί ωστόσο, παραμένουν η κυριότερη πηγή προέλευσής τους.
Όταν τα κύματα του τσουνάμι πλησιάζουν στην ακτή, δηλαδή οδεύουν σε όλο και μικρότερα βάθη, το μήκος κύματός τους και η ταχύτητά τους μειώνεται. Όμως αναπόφευκτα μεγαλώνει πολύ το ύψος τους. Επίσης, με την περιοδικότητα του φαινομένου να είναι μέχρι και ολόκληρη ώρα, η ορμή ενός τσουνάμι αρκεί για να προκαλέσει εισβολή πλημμύρας σε μεγάλη έκταση.
Το σημαντικότερο είναι ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος αντίδρασης ή πρόβλεψης του φαινομένου, καθώς μετά τη σεισμική δόνηση και το νερό που αποτραβιέται συνήθως μέσα στη θάλασσα, μεσολαβούν μόλις 2 με 3 λεπτά για να πλησιάσει το τσουνάμι στην ακτή. Επίσης, μετά το πρώτο μεγάλο κύμα , μπορεί να ακολουθήσουν και επόμενα ίδιας ή και μεγαλύτερης έντασης.
Το μεγαλύτερο τσουνάμι στην ιστορία συνέβη το 1883 στην Ινδονησία, με το ύψος των κυμάτων να φτάνει τα 30-40 μέτρα. Ακολούθησε ένα ακόμη το 2004, ενώ το 2011 υπήρξε αντίστοιχο φαινόμενο και στην Ιαπωνία μετά τον μεγάλο σεισμό των 9 Ρίχτερ.
