Πες μου γιατί σκουριάζουν τα κάγκελα!

Έχοντας μπει στο φθινόπωρο και πλησιάζοντας προς την περίοδο του χειμώνα, οι περισσότεροι από εμάς, αφιερώνουμε λίγο χρόνο για κάποια τυπική «συντήρηση» σε κατασκευές και σημεία του σπιτιού μας, που οι καιρικές συνθήκες σε συνδυασμό με την πάροδο του χρόνου, προκαλούν φθορά. Κάτι από τα πλέον συνηθισμένα είναι η ανεπιθύμητη σκουριά στα κάγκελα και γενικότερα στις σιδερένιες και μεταλλικές επιφάνειες. Πώς προκαλείται όμως αυτό και κυρίως, πώς σχετίζεται το επιστημονικό υπόβαθρο των θετικών επιστημών με κάτι τέτοιο…;

Στα μαθήματα της Φυσικής και της Χημείας, ήδη από τα σχολικά χρόνια, γίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα στις φυσικές και χημικές ιδιότητες των ουσιών. Η οπτική της Φυσικής εστιάζει στη συμπεριφορά ενός υλικού με βάση μόνο τις δικές του ιδιότητες. Οι χημικές ιδιότητες όμως αναφέρονται στη συμπεριφορά που θα εμφανίσει ένα στοιχείο όταν αλληλεπιδράσει με άλλα.

Δεν είναι ακόμη όμως εύκολα αντιληπτό το πώς συνδυάζονται αυτές οι πληροφορίες με τον τίτλο του κειμένου, σωστά;

Τα κάγκελα ή οι όμοιές τους επιφάνειες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: αποτελούνται από κράματα μετάλλων, κατά κύριο λόγο σιδήρου. Ο σίδηρος των επιφανειών αυτών καλείται να «αλληλεπιδράσει» με στοιχεία όπως το οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα, αλλά και με το νερό λόγω της υγρασίας του περιβάλλοντος. Το οξυγόνο προκαλεί οξείδωση, ενώ η παρουσία νερού επισπεύδει τη διαδικασία αυτή.

Γιατί παρ’ ολ’ αυτά δεν οξειδώνονται όλες οι επιφάνειες με τον ίδιο ρυθμό; Σε αυτό δεν παίζει μόνο ρόλο το προφανές, δηλαδή η ποιότητα του οποιουδήποτε υλικού. Το πόσο γρήγορα θα προχωρήσει η «σκουριά» στο εσωτερικό θα επηρεαστεί από το μέγεθος και το πάχος του αντικειμένου, ενώ το γενικότερο φαινόμενο θα καθοριστεί και από άλλες παραμέτρους, όπως για παράδειγμα η τοποθεσία. Ένα σιδερένιο αντικείμενο σε παραθαλάσσιο χώρο, θα οξειδωθεί πολύ γρηγορότερα. Ο λόγος είναι η παρουσία στοιχείων όπως το νάτριο, λόγω της θάλασσας, τα οποία θα επιταχύνουν την εμφάνιση της σκουριάς.

Αφού λοιπόν η σκουριά οφείλεται στην οξειδωτική ιδιότητα κάποιων υλικών, θα υπάρχουν και κάποια που φέρονται αντίστροφα σε αυτό…; Φυσικά! Ο κασσίτερος, ο ψευδάργυρος, κάποια επιχρίσματα μετάλλων, ακόμη και κάποια χρώματα, είναι αρκούντως ανθεκτικά στην οξείδωση. Συνήθως μάλιστα, προτιμούνται και για περίβλημα των σιδερένιων και λοιπών επιφανειών.