Πες μου γιατί υπάρχει έρημος!

Ακούγοντας έρημος οι περισσότεροι φέρνουμε στο μυαλό μας μια μεγάλη έκταση καλυμμένη με άμμο και πολλή ζέστη. Στην πραγματικότητα, η εικόνα αυτή σωστή μόνο εν μέρει.

Για να χαρακτηριστεί μία εδαφική περιοχή ως έρημος πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων ξηρό κλίμα και ακραίες τιμές θερμοκρασιών.

Το δε όνομα προκύπτει από το εύλογο συμπέρασμα ότι τέτοιες περιοχές δεν είναι κατοικημένες ούτε και κατοικήσιμες.

Οι περιοχές που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία αποτελούν περίπου το 1/3 του πλανήτη μας, και λανθασμένα επικρατεί η αντίληψη ότι πρόκειται μόνο για θερμές περιοχές, καθώς η μεγαλύτερη έρημος είναι η Ανταρκτική. Στις θερμές ερήμους συναντά κανείς λοιπόν άμμο, αλλά υπάρχουν ομοίως και ψυχρές έρημοι με πολύ πάγο.

Ο ξηρός αέρας που επικρατεί σε αυτές τις περιοχές λόγω του αντίστοιχου κλίματος, είναι η αιτία που δεν μπορούν να διατηρηθούν ανεκτά επίπεδα ζέστης ή/και κρύου, με τη θερμοκρασία να πέφτει αρκετά κάτω από τους 0 ή αντίστοιχα να εκτοξεύεται πάνω από τους 40 βαθμούς.

Όσο πιο ξηρός αέρας τόσο λιγότερα ποσά υγρασίας μπορεί να μεταφέρει, μην μπορώντας έτσι να εμποδίσει διόλου την ηλιοφάνεια την ημέρα, αλλά ούτε και να συγκρατήσει θερμότητα τη νύχτα. Οι κατακρημνίσεις μάλιστα, παραμένουν ετησίως σε πολύ χαμηλά επίπεδα ενώ ελάχιστο είναι και το νερό που θα φτάσει στο έδαφος, συγκριτικά με το νερό της βροχής και του χιονιού.

Οι κλιματικές αλλαγές σε συνδυασμό με την ανθρώπινη παρέμβαση σίγουρα έχουν συντελέσει σε αυτό που καλείται ερημοποίηση, δηλαδή τη σταδιακή μετατροπή μιας έκτασης σε έρημο. Ωστόσο, μπορούμε να εστιάσουμε και στα φυσικά αίτια:

Το νερό ακολουθεί μία κυκλική διαδρομή. Αφού πέσει με διάφορες μορφές (βροχή, χιόνι, υδρατμοί) στο έδαφος, εξατμίζεται σιγά σιγά, για να ανέβει και πάλι ψηλά σχηματίζοντας σύννεφα και κάνοντας πάλι την ίδια διαδρομή από την αρχή.

Στις περιοχές που έχουν ήδη τις προδιαγραφές και παρουσιάζεται έντονα ξηρό κλίμα, οι αέριες μάζες είναι ξηρότερες απ’ ότι σε άλλες περιοχές, με αποτέλεσμα η εξάτμιση του νερού που έχει πέσει τριγύρω να λαμβάνει χώρα, χωρίς παράλληλα αυτό να εξισορροπείται με τη δημιουργία υδρατμών λόγω υγρασίας.

Η έκταση μιας ερήμου φτάνει τις εκατοντάδες ή ακόμη και εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (!), και ενώ δεν προσφέρουν συνθήκες ικανές για διαβίωση, παρουσιάζουν ενδιαφέρον όσον αφορά τα μεταλλεύματα που μπορούν να δημιουργήσουν αλλά τη φυσική διατήρηση που λόγω ξηρότητας μπορούν να τους παρέχουν.