Ποια είναι η ιστορία πίσω από το φαινόμενο των memes;

Η λέξη «μιμίδιο» μπορεί να σας φέρνει στο μυαλό αστείες εικόνες με επικάλυψη κειμένου, αλλά η έννοια έχει μια πολύ πλουσιότερη ιστορία από ό,τι πολλοί πιστεύουν. Από τις ακαδημαϊκές του ρίζες μέχρι να γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος της κουλτούρας του διαδικτύου, τα μιμίδια έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, μοιραζόμαστε ιδέες και επεξεργαζόμαστε τον κόσμο γύρω μας.

Οι ρίζες της θεωρίας των memes

Πριν από τα χαμστεράκια, τις σκηνές από τις ταινίες  και τις γκρινιάρες γάτες, ο όρος «μιμίδιο» επινοήθηκε από τον εξελικτικό βιολόγο Ρίτσαρντ Ντόκινς στο βιβλίο του «Το εγωιστικό γονίδιο» που εκδόθηκε το 1976. Ο Ντόκινς χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο διαδίδονται οι πολιτισμικές πληροφορίες, συγκρίνοντάς τον με τον τρόπο με τον οποίο τα γονίδια μεταδίδουν τις βιολογικές πληροφορίες. O Ντάουκινς υποστήριξε ότι πολιτισμικά στοιχεία όπως τα τζινγκλ και τα σλόγκαν μπορούν να διαδοθούν και να προσαρμοστούν στην κοινωνία.

Η αυγή των ιντερνετικών μιμιδίων

Στα πρώτα χρόνια του Διαδικτύου, τη δεκαετία του 1990, εμφανίστηκαν τα πρώτα ψηφιακά μιμίδια. Ένα από τα πρώτα ήταν το «Dancing Baby», ένα τρισδιάστατο animation με ένα μωρό που χόρευε τσα-τσα, το οποίο έγινε viral το 1996. Ίσως έχετε δει αναπαραστάσεις του Dancing Baby τα τελευταία χρόνια στο TikTok. Από πολλές απόψεις, αυτό έθεσε τα πρότυπα για ό,τι θα ακολουθούσε: ένα περιεχόμενο που ήταν ταυτόχρονα ιδιόμορφο και διασκεδαστικό, ιδανικό για κοινή χρήση στις πρώτες κοινωνικές πλατφόρμες.

Η εξέλιξη των μορφών των μιμιδίων Τα μιμίδια έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές στη μορφή και τη λειτουργία τους από τα πρώτα τους βήματα, και αντικατοπτρίζουν το πολιτιστικό και τεχνολογικό τοπίο της εποχής της.

Αρχές της δεκαετίας του 2000: Μιμίδια στα φόρουμ

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα φόρουμ ήταν από τα κύρια κανάλια μέσω των οποίων επικοινωνούσαμε μέσω μιμιδίων. Αυτή η περίοδος έδωσε αφορμή για τη δημιουργία μερικών από τα πιο εμβληματικά μιμίδια που εξακολουθούν να είναι αναγνωρίσιμα μέχρι σήμερα.

«LOLcats»: Αυτή ήταν η αρχή της μορφής macro εικόνων — εικόνες σε συνδυασμό με τολμηρές λεζάντες. Τα LOLcats, με γάτες και «χαριτωμένα» ορθογραφικά λάθη (όπως «I Can Has Cheezburger?»), έγιναν δημοφιλή, ανοίγοντας το δρόμο για τη δομή «εικόνα + κείμενο» των μιμιδίων, η οποία παραμένει ουσιαστική για την κουλτούρα των μιμιδίων.

«Rickrolling»: Το Rickrolling συνίστατο στο να ξεγελάς τους ανθρώπους να παρακολουθήσουν το μουσικό βίντεο του Rick Astley Never Gonna Give You Up με το πρόσχημα ενός άσχετου συνδέσμου – αυτό ονομάζεται bait and switch media. Συνδύαζε την έκπληξη με τη νοσταλγία και γρήγορα έγινε σήμα κατατεθέν του χιούμορ στο διαδίκτυο, δείχνοντας πώς τα μιμίδια μπορούσαν να επεκταθούν πέρα από τις εικόνες.

Η εποχή των social media: Η Δεκαετία του 2010

Η άνοδος των κοινωνικών μέσων στη δεκαετία του 2010 δημιούργησε νέες πλατφόρμες για την κοινή χρήση μιμιδίων, επιτρέποντας στα μιμίδια να εξαπλωθούν με πρωτοφανή ταχύτητα και εμβέλεια. Εδώ, τα μιμίδια άρχισαν να αντικατοπτρίζουν πιο λεπτές πολιτισμικές εκφάνσεις, καθώς διαμορφώνονταν από τις αναδυόμενες διαδικτυακές συμπεριφορές και κοινωνικές τάσεις.

«Success Kid»: Μια φωτογραφία ενός μικρού παιδιού με σφιγμένη γροθιά, που συμβολίζει μια μικρή αλλά θριαμβευτική νίκη, αυτό το μιμίδιο έγινε συνώνυμο των μικρών, καθημερινών νικών. Η καθολική απήχηση του Success Kid επέτρεψε τη χρήση του σε μια σειρά από σενάρια, αντανακλώντας την επιθυμία των ανθρώπων να γιορτάσουν τις καθημερινές νίκες με τις οποίες μπορούν να ταυτιστούν.

«Distracted Boyfriend» (Αποσπασμένος φίλος): Ίσως θυμάστε αυτά τα τρία εικονίδια από την εικόνα ενός άνδρα που κοιτάζει μια άλλη γυναίκα ενώ η φίλη του τον κοιτάζει με αποδοκιμασία, η οποία έγινε αμέσως κλασική. Οι άνθρωποι τη χρησιμοποίησαν για να απεικονίσουν επιλογές, περισπασμούς και διάφορες συγκρούσεις με έναν τρόπο που τους ήταν οικείος, οδηγώντας σε χιλιάδες παραλλαγές που ανέδειξαν κοινές εμπειρίες της ζωής.

«This Is Fine»: Η εικόνα ενός σκύλου καρτούν που κάθεται ήρεμα σε ένα δωμάτιο που καίγεται, λέγοντας «This is fine» (Όλα είναι εντάξει), έγινε μια ευρέως χρησιμοποιούμενη μεταφορά για την αντιμετώπιση του χάους. Απέδωσε μια αίσθηση ειρωνείας και ανθεκτικότητας, καθιστώντας την ιδιαίτερα σχετική σε περιόδους κρίσης, όταν οι άνθρωποι χρειάζονταν έναν τρόπο να γελάσουν σε δύσκολες καταστάσεις.

Πώς οι διάφορες πλατφόρμες διαμόρφωσαν την κουλτούρα των μιμιδίων

Καθώς οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων εμφανίστηκαν και εξελίχθηκαν, άρχισαν να επηρεάζουν την κουλτούρα των μιμιδίων με διαφορετικούς τρόπους, με κάθε πλατφόρμα να συνεισφέρει τα δικά της χαρακτηριστικά στο οικοσύστημα των μιμιδίων και να αλλάζει τον τρόπο.

Twitter Το Twitter γρήγορα έγινε ένας σημαντικός κόμβος για την κουλτούρα των meme, επιτρέποντας στους χρήστες να αλληλεπιδρούν με τις τάσεις, τα τρέχοντα γεγονότα και την ποπ κουλτούρα σε πραγματικό χρόνο. Μία από τις βασικές συνεισφορές του Twitter ήταν η διάδοση των GIF αντίδρασης — σύντομα, επαναλαμβανόμενα animations που αποτύπωναν συγκεκριμένα συναισθήματα ή αντιδράσεις. Τα GIF έγιναν ένας εύκολος τρόπος για τους χρήστες να μεταδώσουν χιούμορ και ενσυναίσθηση χωρίς λόγια, προσθέτοντας μια οπτική διάσταση στην ψηφιακή επικοινωνία που δεν υπήρχε προηγουμένως σε τέτοια κλίμακα.

Επιπλέον, η φύση του Twitter ως μέσου ενημέρωσης το έκανε το ιδανικό περιβάλλον για μίμς που ανταποκρίνονται σε επίκαιρα θέματα και ειδήσεις. Τα μίμς στο Twitter συχνά αντανακλούν τρέχοντα γεγονότα και δημοφιλή θέματα, με αστεία και σχόλια να εμφανίζονται αμέσως μόλις κάτι τραβήξει την προσοχή του κοινού. Η ταχεία εναλλαγή περιεχομένου στο Twitter έχει επίσης συμβάλει στη μείωση της διάρκειας ζωής των μιμιδίων. Μιμίδια που θα μπορούσαν να παραμείνουν δημοφιλή για εβδομάδες στα πρώτα χρόνια του Διαδικτύου, τώρα συχνά εμφανίζονται και εξαφανίζονται σε λίγες μέρες ή ακόμα και ώρες.

TikTok

Το TikTok εισήγαγε ένα νέο επίπεδο στην κουλτούρα των meme, δίνοντας έμφαση σε βίντεο, ήχο και περιεχόμενο με τρόπο που καμία άλλη πλατφόρμα δεν είχε κάνει μέχρι τότε. Μία από τις μεγαλύτερες επιρροές του TikTok ήταν η δημιουργία ηχητικών meme, όπου οι χρήστες μπορούν να επαναχρησιμοποιήσουν δημοφιλείς ήχους βασισμένους σε υπάρχουσες ιδέες. Αυτά τα ηχητικά αποσπάσματα έχουν καταστεί κεντρικά στην κουλτούρα των meme του TikTok.

Η έμφαση του TikTok στο περιεχόμενο που δημιουργείται από τους χρήστες έχει οδηγήσει σε μια εξαιρετικά παραστατική κουλτούρα meme, όπου οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να συμμετέχουν ενεργά στη δημιουργία meme μέσω αναπαραστάσεων, remixes και ντουέτων. Αυτή η συμμετοχική φύση έχει κάνει τα meme στο TikTok πολύ πιο διαδραστικά, με τους χρήστες να δημιουργούν συχνά meme όχι μόνο για να τα παρακολουθούν, αλλά και για να τα αναπαράγουν και να τα αναπτύσσουν, καθιστώντας την πλατφόρμα έναν μοναδικό, κοινοτικό χώρο για χιούμορ και έκφραση.

Ο αντίκτυπος στη σύγχρονη επικοινωνία Τα μιμίδια έχουν μετατραπεί από ένα ελαφρύ μέσο διασκέδασης σε βασικά συστατικά της ψηφιακής επικοινωνίας. Διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εκφράζουν τα συναισθήματα, τις ιδέες και ακόμη και την ταυτότητά τους.

Στις καθημερινές συνομιλίες, τα μιμίδια λειτουργούν ως συντομογραφία για σύνθετα συναισθήματα, χρησιμεύοντας ως μια οπτική γλώσσα που συχνά μεταφέρει συναισθήματα που είναι δύσκολο να εκφραστούν με λόγια. Αυτό έχει διευκολύνει τους ανθρώπους να μοιράζονται τις εμπειρίες και το χιούμορ τους με έναν τρόπο που είναι καθολικά κατανοητός, επιτρέποντας στα μιμίδια να δημιουργήσουν μια κοινή πολιτιστική γλώσσα που υπερβαίνει τις γενιές και τα υπόβαθρα. Μέσω των αναφορών στα μιμίδια, οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν γρήγορα με άλλους που κατανοούν τα ίδια οπτικά ερεθίσματα, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και ηλικιών.

Αυτός ο ρόλος στην έκφραση συναισθημάτων έχει κάνει τα μιμίδια ισχυρά εργαλεία για τη δημιουργία δεσμών, ειδικά σε περιόδους παγκόσμιας ή κοινωνικής αναταραχής. Δείτε ολόκληρη τη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σχετικά με την παραγωγή μιμιδίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid.

Στον τομέα των επιχειρήσεων και του μάρκετινγκ Με την εκτίναξη της δημοτικότητας των μιμιδίων, οι επιχειρήσεις άρχισαν να αναγνωρίζουν το μάρκετινγκ δυναμικό της κουλτούρας των μιμιδίων. Οι μάρκες χρησιμοποιούν πλέον καμπάνιες βασισμένες σε μιμίδια για να δημιουργήσουν περιεχόμενο με το οποίο το κοινό τους μπορεί να ταυτιστεί και να αλληλεπιδράσει, ειδικά στις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων. Με την υιοθέτηση των μιμιδίων, οι μάρκες μπορούν να επικοινωνούν με έναν ανάλαφρο, συχνά αυτογνωστικό τρόπο, δείχνοντας ότι είναι σε αρμονία με τις τρέχουσες τάσεις.

Αυτή η προσέγγιση έχει επίσης οδηγήσει τις μάρκες να δημιουργήσουν μοναδικές διαδικτυακές προσωπικότητες μέσω λογαριασμών κοινωνικών μέσων που ασχολούνται τακτικά με την κουλτούρα των μιμιδίων, όπως οι Duolingo και Ryanair. Η αξία των μιμιδίων στο ψηφιακό μάρκετινγκ έχει οδηγήσει ακόμη και στην εμφάνιση νέων θέσεων εργασίας, όπως η θέση του «Meme Manager». Αυτές οι θέσεις αντικατοπτρίζουν πόσο κεντρική θέση έχουν αποκτήσει τα μιμίδια στις σύγχρονες στρατηγικές των μαρκών.

Πηγή: learningpeople