Ποια είναι τελικά η κατάλληλη ηλικία για να αποκτήσει smartphone ένα παιδί;

Πρόκειται σίγουρα για σύγχρονο δίλημμα: Θα πρέπει να δώσετε στο παιδί σας smartphone ή καλύτερα να μείνει μακριά από συσκευές όσο το δυνατόν περισσότερο;

Ως γονιός, πιθανόν θεωρείτε κιόλας τα smartphone ως ένα είδος κουτιού Πανδώρας που είναι ικανό να απελευθερώνει όλα τα κακά του κόσμου στη ζωή του παιδιού σας. Μην άγχεστε όμως διότι μέχρι και οι διάσημοι έρχονται αντιμέτωποι με το ίδιο ζήτημα: 

Η Madonna για παράδειγμα είπε ότι μετάνιωσε που έδωσε στα μεγαλύτερα παιδιά της τηλέφωνα στα 13 τους χρόνια και πως δεν θα το έκανε ξανά.

Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης πιθανό να έχετε μόνοι σας ένα τηλέφωνο που θεωρείτε απαραίτητο εργαλείο στην καθημερινή ζωή – το χρησιμοποιείτε για αποστολή και λήψη email, ηλεκτρονικές αγορές, βιντεοκλήσεις ή διατήρηση/ αποθήκευση φωτογραφιών.

Υπάρχουν ακόμα πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των smartphone και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά και τους εφήβους.

Πάντως, η υπάρχουσα έρευνα παρέχει ορισμένα μόνο στοιχεία σχετικά με τους βασικούς κινδύνους και τα οφέλη τους.

Οι περισσότερες έρευνες μέχρι στιγμής επικεντρώνονται σε εφήβους και όχι σε μικρότερες ηλικιακές ομάδες – και τα στοιχεία που προκύπτουν δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν συγκεκριμένες αναπτυξιακές φάσεις κατά τις οποίες τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τις αρνητικές επιπτώσεις.

Επιπλέον, οι ειδικοί συμφωνούν ως προς αρκετούς βασικούς παράγοντες που πρέπει να λάβετε υπόψη όταν αποφασίζετε ότι το παιδί σας είναι έτοιμο για χρήση smartphone.

Στοιχεία από την Ofcom, τη ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών του Ηνωμένου Βασιλείου, δείχνουν ότι η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι κάτοχοι smartphone έως την ηλικία των 11 ετών, με την ιδιοκτησία να αυξάνεται από 44% στην ηλικία των 9 ετών, σε 91% στην ηλικία των 11 ετών.

Στις ΗΠΑ το 37% των γονιών παιδιών ηλικίας 9 έως 11 ετών λέει ότι το παιδί του έχει το δικό του smartphone. 

Και σε ευρωπαϊκή μελέτη που έγινε σε 19 χώρες, το 80% των παιδιών ηλικίας εννέα έως 16 ετών ανέφερε ότι χρησιμοποιεί το smartphone για σύνδεση στο διαδίκτυο καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά.

«Μέχρι να φτάσουμε στην εφηβεία, πάνω από το 90% των παιδιών έχει τηλέφωνο», λέει η Candice Odgers, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.

Ευρωπαϊκή έκθεση για τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας μεταξύ παιδιών από τη γέννηση έως τα οκτώ έτη διαπίστωσε ότι αυτή η ηλικιακή ομάδα είχε «περιορισμένη ή καθόλου αντιληπτική ικανότητα για τους διαδικτυακούς κινδύνους». Από την άλλη, για τις αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης smartphone και των κοινωνικών εφαρμογών σε μεγαλύτερα παιδιά δεν υπάρχουν τα αδιάσειστα στοιχεία.

Η Odgers ανέλυσε μελέτες για τη σχέση μεταξύ της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας και της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων, καθώς και άλλες μελέτες μεγάλης κλίμακας. Δεν βρήκε σταθερή σχέση μεταξύ της χρήσης της τεχνολογίας, των εφήβων και της ευημερίας τους.

«Η πλειοψηφία των μελετών δεν βρίσκει καμία σχέση μεταξύ της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της ψυχικής υγείας», λέει η Odgers.

Στις μελέτες που βρέθηκε συσχέτιση, τα μεγέθη των επιπτώσεων –τόσο θετικά όσο και αρνητικά– ήταν μικρά.

Μια άλλη ανασκόπηση (από την Amy Orben, πειραματική ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, στο Ηνωμένο Βασίλειο) βρίσκει επίσης τα στοιχεία ασαφή. 

Αν και υπήρχε μια μικρή αρνητική συσχέτιση, κατά μέσο όρο, σε όλες τις μελέτες που συμπεριλήφθηκαν, η Orben συμπέρανε ότι ήταν αδύνατο να γνωρίζουμε εάν η τεχνολογία προκαλούσε τη μείωση στην ευημερία ή το αντίστροφο – ή εάν άλλοι παράγοντες επηρέαζαν και τα δύο.

Μεγάλο μέρος της έρευνας σε αυτόν τον τομέα δεν είναι αρκετά υψηλής ποιότητας ώστε να υπάρξουν ουσιαστικά αποτελέσματα, σημειώνει.

Φυσικά, αυτά τα αποτελέσματα είναι μέσοι όροι. 

«Υπάρχει μεγάλη ποικιλία βιβλιογραφικά γύρω από τον αντίκτυπο [στην ευημερία]», λέει η Orben.

«Το μόνο άτομο που μπορεί πραγματικά να το κρίνει αυτό είναι συχνά οι άνθρωποι που βρίσκονται πιο κοντά (στα παιδιά)», προσθέτει.

Πρακτικά, κάτι τέτοιο σημαίνει ότι ανεξάρτητα από το τι λένε τα ευρύτερα στοιχεία, μπορεί να υπάρχουν παιδιά που δυσκολεύονται εξαιτίας της χρήσης κοινωνικών μέσων ή ορισμένων εφαρμογών – και είναι σημαντικό οι γονείς να προσφέρουν υποστήριξη.

Από την άλλη πλευρά, για μερικούς νέους, ένα τηλέφωνο μπορεί να αποτελέσει σανίδα σωτηρίας. Είναι για κάποιους μια νέα μορφή πρόσβασης και κοινωνικής δικτύωσης ή ένα μέρος αναζήτησης απαντήσεων σε πιεστικές ερωτήσεις σχετικά με την υγεία.

«Φανταστείτε ότι είστε έφηβος που ανησυχεί για την εφηβεία, ή για το ότι η σεξουαλικότητά σας δεν είναι ίδια με των φίλων σας. Ή ακόμη και για την κλιματική αλλαγή», λέει η Σόνια Λίβινγκστον, καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας στο London School of Economics και συν-συγγραφέας του βιβλίου “Parenting for a Digital Future”.

Ως επί το πλείστον, όμως, όταν χρησιμοποιούν το τηλέφωνό τους για επικοινωνία, τα παιδιά μιλούν με φίλους και συγγενείς.

Στην πραγματικότητα, ενώ τα smartphone συχνά θεωρείται πως ευθύνονται που τα παιδιά περνούν λιγότερο χρόνο εκεί έξω, μια μελέτη στη Δανία σε παιδιά 11 έως 15 ετών βρήκε ότι:

Tα τηλέφωνα δίνουν πραγματικά στα παιδιά ανεξάρτητη κινητικότητα αυξάνοντας την αίσθηση ασφάλειας των γονέων και βοηθώντας στην πλοήγηση σε άγνωστο περιβάλλον.

Τα παιδιά είπαν ότι τα τηλέφωνα ενίσχυαν την εμπειρία τους έξω ακούγοντας μουσική και διατηρώντας επαφή με γονείς και φίλους.

Φυσικά, η δυνατότητα του να είσαι σε σχεδόν συνεχή επικοινωνία με συνομηλίκους δεν έρχεται χωρίς κίνδυνο.

Σε ένα paper που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, η Orben και οι συνεργάτες της βρήκαν “παράθυρα αναπτυξιακής ευαισθησίας” – όπου η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με μια μεταγενέστερη περίοδο χαμηλότερης ικανοποίησης από τη ζωή – σε συγκεκριμένες ηλικίες κατά την εφηβεία.

Αναλύοντας δεδομένα από περισσότερους από 17.000 συμμετέχοντες ηλικίας μεταξύ 10 και 21 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η υψηλότερη χρήση των social media στις ηλικίες 11 έως 13 για τα κορίτσια και 14 έως 15 για τα αγόρια, προέβλεπε χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή ένα χρόνο αργότερα. Το αντίστροφο ίσχυε επίσης: η χαμηλότερη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε αυτή την ηλικία προέβλεπε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή το επόμενο έτος.

Αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα κορίτσια τείνουν να περνούν την εφηβεία νωρίτερα από τα αγόρια, λένε οι ερευνητές, αν και δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να λένε ότι αυτή είναι η αιτία της διαφοράς στο χρόνο.

Οι γονείς θα πρέπει να τα λαμβάνουν αυτά υπόψη αλλά αξίζει να γνωρίζουν ότι οι αναπτυξιακές αλλαγές θα μπορούσαν να κάνουν τα παιδιά πιο ευαίσθητα στην αρνητική πλευρά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Κατά τη διάρκεια των εφηβικών ετών, για παράδειγμα, ο εγκέφαλος αλλάζει μαζικά και αυτό μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ενεργούν και αισθάνονται οι νέοι – συμπεριλαμβανομένου του να γίνονται πιο ευαίσθητοι στις κοινωνικές σχέσεις και το στάτους.

«Το να είστε έφηβοι είναι πραγματικά μια σημαντική περίοδος ανάπτυξης», λέει η Orben. «Επηρεάζεστε πολύ περισσότερο από τους συνομηλίκους σας, ενδιαφέρεστε πολύ περισσότερο για το τι σκέφτονται οι άλλοι για εσάς. Ένα κουμπί μπορεί να είναι πιο αγχωτικό σε συγκεκριμένες στιγμές”.

Εκτός από την ηλικία, άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά και τους εφήβους – αλλά οι ερευνητές μόλις που αρχίζουν να διερευνούν αυτές τις ατομικές διαφορές. “Αυτός είναι πραγματικά ένας βασικός τομέας έρευνας τώρα”, λέει η Orben.

«Θα υπάρξουν άνθρωποι που επηρεάζονται περισσότερο αρνητικά ή θετικά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι ζουν διαφορετικές ζωές, έχουν εξελιχθεί σε διαφορετικά σημεία, μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρέπει πραγματικά να ξεχωρίσουμε αυτά τα πράγματα», σημειώνει.

Αν και η έρευνα μπορεί να δώσει τροφή για σκέψη στις οικογένειες, δεν μπορεί να δώσει απάντηση στο ερώτημα «πότε» πρέπει να δοθεί ένα smartphone στο παιδί.

Το βασικό ερώτημα που πρέπει τελικά να θέσουν οι γονείς, σύμφωνα με την Odgers, είναι: 

«Τι ταιριάζει στο παιδί και την οικογένεια»;

Για πολλούς γονείς, η αγορά ενός τηλεφώνου για το παιδί είναι μια πρακτική απόφαση. «Σε πολλές περιπτώσεις, οι γονείς είναι αυτοί που θέλουν τα μικρότερα παιδιά να έχουν τηλέφωνα για να μπορούν να διατηρούν επαφή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, να μπορούν να συντονίζουν πράγματα», λέει η Odgers.

Μπορεί επίσης να θεωρείται ορόσημο στο δρόμο προς την ενηλικίωση. «Νομίζω ότι στα παιδιά δίνει μια αίσθηση ανεξαρτησίας και ευθύνης», λέει η Anja Stevic, ερευνήτρια στο τμήμα επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, στην Αυστρία.

«Αυτό που πρέπει σίγουρα να λάβουν υπόψη οι γονείς είναι το εξής: 

Είναι τα παιδιά τους σε στάδιο κατά το οποίο είναι αρκετά υπεύθυνα για να έχουν δική τους συσκευή»;

Πηγή: ΒΒC