Νέες τάσεις στον τρόπο που κατοικούμε

Λέξεις: Βαρβάτου Κορίνα, φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής

«Τί είναι λοιπόν η κατοικία και ποιους ρόλους ασκεί στην καθημερινή μας ζωή; Είναι, ίσως, ένας εναλλάκτης ιδιωτικού και δημόσιου βίου και συνηθειών, ένα δοχείο μνήμης και αναφορών, ένα πεδίο χωρικής εκπαίδευσης, αλλά και ένα πεδίο εφαρμογής των αλλαγών που επιφέρει ο έξω κόσμος;» Κωτσιόπουλος Αναστάσιος, στο «Κατοικία: σχεδιάζω, κατασκευάζω, σκέπτομαι: κείμενα για τη διδασκαλία και το σχεδιασμό της κατοικίας», Σάσα Λαδά, University Studio Press, 2015

Τα τελευταία χρόνια το θέμα της κατοίκησης επανέρχεται δυναμικά στην επικαιρότητα σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η οικονομική και ανθρωπιστική κρίση. Η οικονομική κρίση που άφησε πολλούς χωρίς στέγη και οδήγησε άλλους σε αναγκαστική συγκατοίκηση με γονείς ή ακόμη και παππούδες. Άφησε, επίσης, και ένα μεγάλο κτιριακό απόθεμα χωρίς χρήση. Και ενώ αυτά τα δύο θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συνδυαστικά και το ένα να εξυπηρετηθεί από το άλλο, αυτό δεν γίνεται. Δεν υπάρχει ο τρόπος; Η μήπως η διάθεση να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο κατοικούμε;

Στους κόλπους των αρχιτεκτονικών σχολών η επανάχρηση εγκαταλελειμμένων κελυφών με στόχο τη στέγαση της κατοικίας αποτελεί συχνό θέμα εργαστηρίων. Τις τελευταίες δεκαετίες μια τακτική που επανέρχεται στο προσκήνιο είναι αυτή της συλλογικής κατοίκησης. Η συλλογική δομή κατοίκησηςπροωθεί τις συλλογικές διαδικασίες και την κοινωνική επαφή διατηρώντας παράλληλα τον προσωπικό χώρο και την ιδιωτικότητα. Η ιδέα της συλλογικής κατοίκησης – σε διεθνή ορολογία co(llaborative)-housing– ξεκίνησε στη Δανία στα μέσα της δεκαετίας του ΄20 και αμέσως υιοθετήθηκε από τις χώρες του Βορρά και την Αμερική αργότερα. Αντίθετα, η μεσόγειος, πιο συντηρητική σε τέτοιες πρακτικές, μόλις τα τελευταία χρόνια φαίνεται να ανακαλύπτει τα οφέλη του co-housing.

Στην Ελλάδα έχουμε αναπτύξει μία ιδιαίτερα στενή σχέση με την κατοικία μας. Ακόμη περισσότερο τις προηγούμενες δεκαετίες, το όνειρο του μεσοαστού Έλληνα ήταν να αποκτήσει ένα-τουλάχιστον- άνετο και μοντέρνο σπίτι «για να έχει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του» και για να «αφήσει κάτι στα παιδιά του». Ακόμη και αν τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα δεν είναι εξωφρενικά για τα επίπεδα της Ευρώπης εκείνο που μας χαρακτηρίζει είναι άλλο. Η αδιαφορία μας για το κοινό, το συλλογικόκαι δυστυχώς δεν μπορούμε να την κρύψουμε. Μια βόλτα στην πόλη, στη γειτονιά μας, ακόμη ακόμηκαι στην ίδια μας την πολυκατοικία θα μας πείσει για το πόσο αδιάφοροι είμαστε για τους δημόσιους χώρους και τις συλλογικές διαδικασίες. Και πολλές φορές, δεν είμαστε μόνο αδιάφοροι, αλλά και καταστροφικοί.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, εν όψει οικονομικής κρίσης και αφού οι πολιτικές ηγεσίες έρχονται και παρέρχονται χωρίς να λύνουν το πρόβλημα, διακρίνεται μία τάση για συνεργασία και για ανάπτυξη συλλογικών διαδικασιών. Συχνά, συνδέουμε τέτοιου είδους προσπάθειες με αριστερίζουσες ομάδες και αρνούμαστε να δούμε τα πλεονεκτήματα τους. Ίσως, γιατί η πρώτη σκέψη όταν ακούμε για συλλογική κατοίκηση είναι το κοινόβιο και οι κομμουνιστικές κοινωνίες. Ωστόσο, αυτό είναι μια λανθασμένη άποψη. Η συλλογική κατοίκηση , όταν γίνεται οργανωμένα και σχεδιασμένα, μπορεί να δημιουργήσει ένα ευχάριστο, φιλόξενο και ασφαλές περιβάλλον διαβίωσης. Δεν αρκεί, όμως, μόνο ο σχεδιασμός. Πρέπει να υπάρχει και η διάθεση να ζήσεις σε μία τέτοια δομή. Η πρόθεση να περιορίσεις τον προσωπικό σου χώρο στον απαραίτητο για τις ανάγκες σου. Η διάθεση να συνεργαστείς, να κουβεντιάσεις, να μοιραστείς.

Στόχος του ερωτηματολογίου που ακολουθεί είναι να αποτυπώσει τη σχέση που έχουμε με την κατοικία μας και να καταγράψει τη διάθεση μας – αν αυτή υπάρχει- να ζήσουμε σε έναν νέο τύπο κατοικίας που θα συνδυάζει το συλλογικό με το ατομικό, τόσο στην κατοικία όσο και στην εργασία. Δεν θα σου πάρει πάνω από 5 λεπτά για να με βοηθήσεις να καταλάβω τι ζητάς από το χώρο τον οποίο θα νιώσεις σπίτι σου. Η γνώμη σου μετράει.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ: https://goo.gl/forms/XNqJJxbfuOFmkinE3