Όττο Γκρος: Ο πρώτος ορκισμένος εχθρός της Πατριαρχίας

Ο Όττο Γκρος γεννημένος το 1877 στην Αυστρία ήταν ένας πολύ ιδιαίτερος ψυχαναλυτής που κρίθηκε αυστηρά τόσο για τις αναρχικές καταβολές του, όσο και για τις αμφιλεγόμενες μεθόδους του στην θεραπεία ψυχικών νοσημάτων.

Στην καρδιά της ψυχαναλυτικής του θεωρίας φιγουράρει η αντίληψη της ατομικής ελευθερίας μέσω ενός οράματος της ζωής χωρίς απολυταρχισμό και με κάθε μορφή σεξουαλικής απελευθέρωσης. Απεχθανόταν και θεωρούσε ανήθικο να καταπιέζονται οι ανθρώπινες επιθυμίες, συμπεριλαμβανομένης της επιθυμίας κάποιου να δολοφονήσει!

Αυτό που προκαλούσε αντιδράσεις ήταν ότι δεν είναι λίγες οι φορές που προέτρεπε ασθενείς του ακόμη και στην αυτοχειρία, εάν αυτή θα ηρεμούσε την ψυχή τους. Οι ασθενείς του εκλαμβάνονταν ως καταπιεσμένες ψυχές από την άνοδο και επικράτηση των ιδεών του Δυτικού πολιτισμού και αυτός ήταν ο κατάλληλος οδηγός προς την απελευθέρωσή τους. Οι θεραπευτικές του μέθοδοι συμπεριλάμβαναν πάντα κάθε είδους σεξουαλική επαφή με τους ασθενείς κάτι που ήταν αδιανόητο για τον ίδιο να μην συμβαίνει.

Για τον Γκρος υπήρχε μόνο το δικαίωμα ανατροπής της εξουσίας. Ως παράδειγμα παίρνει την εξουσία του πατέρα και προτρέπει στην πάταξή της, ενώ καταδίκαζε κάθε μορφής εξουσία πάνω στις γυναίκες, με τα μητριαρχικά δικαιώματα να είναι τα μόνα που υποστηρίζει και αναγνωρίζει. Εύλογα, οι αναφορές αυτές, αλλά και η σεξουαλική απελευθέρωση που θεωρούσε δεδομένο να απολαμβάνεται από κάθε γυναίκα, τον τοποθετούν στο κάδρο των πρωτοφεμινιστών της εποχής του, τον πρώτο ορκισμένο εχθρό της Πατριαρχίας.

Αν και μαθητευόμενος του Σίγκμουντ Φρόιντ, ήταν πολύ συχνές οι συγκρούσεις τους σχετικά με τη σεξουαλική απελευθέρωση, μιας και ο Φρόιντ υποστήριζε την καταπίεση των ενστίκτων ως θετική συνέπεια στην πολιτισμική πρόοδο. Πριν τον Καρλ Γιούνγκ, σημαντικό ψυχαναλυτή, πιστευόταν ότι ο Γκρος θα κληρονομήσει τον Φρόιντ στον ψυχαναλυτικό τομέα, ωστόσο με τον καιρό γινόταν όλο και πιο ασταθής και εμμονικός, ενώ μέχρι το 1912 μπαινόβγαινε σε ψυχιατρικά ιδρύματα για να αποφύγει τη φυλάκιση για ηθική αυτουργία σε φόνους μέσω των μεθόδων του.

Το αλλόκοτο του χαρακτήρα του ήταν εμφανές και στα συνέδρια ψυχανάλυσης τα οποία οργάνωνε αφού συμβούλευε τα υποκείμενα του να κάνουν πράξη τις σεξουαλικές τους φαντασιώσεις συχνά συμμετέχοντας και ο ίδιος σε αυτές ως μια μορφή οργίων, μαζί με την γυναίκα του.

Ήταν μια προσπάθειά του να αναβιώσει τον παγανιστικό μυστικισμό με την ελευθερία επίδοσης σε ποικίλα σεξουαλικά τεχνάσματα. Ο Γκρος τότε, καθώς πειραματιζόταν με όλα αυτά που θα περιλάμβαναν στη ψυχαναλυτική του θεωρία, ανακάλυψε το κατάλληλο μέρος που θα μπορούσε να εκφραστεί και να μυήσει και άλλους στην «περίεργη» αυτή φιλοσοφία. Αυτό το μέρος ήταν η Ascona στην Ελβετία και πιο συγκεκριμένα το Monte Veritas, όπου μετακομίζει το 1905 και γρήγορα ξεχωρίζει ανάμεσα στα μέλη της ουτοπικής αυτής κοινότητας αναρχικών της εποχής.

Σύμφωνα με αυτή τη κοινότητα ο λόφος αυτός θεωρείται ιερό έδαφος για αποκρυφιστικές τελετές που μετρούσαν αιώνες στον χρόνο καθώς η περιοχή είχε ερείπια αρχαίων τελετουργικών σημείων και πιστευόταν από τα μέλη πως οι αλήθειες φανερώνονται μόνο στις κορυφές των βουνών και με την επιστροφή του σώματος στη φύση.

Στην διάρκεια της διαμονής του στην Ascona γίνεται όλο και πιο πολιτικός, με τις συναναστροφές του εκεί να βοηθούν αυτή την κατάσταση. Εκθέτει με κάθε τρόπο τις αναρχικές του απόψεις και μάλιστα ο Γιουνγκ έχει γράψει σχετικά με αυτές ότι «σχεδίαζε να ιδρύσει ένα ελεύθερο κολλέγιο για να επιτεθεί στον δυτικό πολιτισμό, στις εμμονές της εσωτερικής αλλά και εξωτερικής εξουσίας, στους κοινωνικούς δεσμούς που αυτές επέβαλαν, στις στρεβλώσεις μιας παρασιτικής κοινωνίας , στην οποία ο καθένας ήταν αναγκασμένος να ζει εξαρτημένος από τον καθένα για να επιβιώσει».

Παράλληλα με την ψυχική του αστάθεια και το περιθωριακό του lifestyle ήταν και εθισμένος στα ναρκωτικά κυρίως μορφίνη και ηρωίνη, τα οποία υποστήριζε και ο δάσκαλος του, ο Φρόιντ. Ωστόσο, ο εθισμός αυτός το 1908, θα τον οδηγήσει στο ψυχιατρείο Burghölizi της Ζυρίχης, όπου τέθηκε υπό την φροντίδα του Καρλ Γιουνγκ, ο οποίος τον διέγνωσε με σχιζοφρένια.

Κατά την διάρκεια της θεραπείας, ο Γιουνγκ ανέφερει ότι ο Γκρος του άλλαξε όλη την κοσμοθεωρία όσο συναναστρέφονταν για τις θεραπείες του. Αυτό τον οδήγησε σε μια αναπόφευκτη επίσκεψη στην Ascona, όπου και υιοθέτησε τις ιδέες του Γκρος, στρεφόμενος προς την παγανιστική ηλιολατρία και την ηλιακή μυθολογία. Ένας ακόμα, από τους πολλούς, που βρέθηκαν κάτω από την υπνωτιστική γοητεία και πειθώ του Γκρος ήταν ο γνωστός λογοτέχνης Έρμαν Έσσε.

Η πολυτάραχη και μποέμ ζωή του Γκρος τελειώνει το 1920, σε ηλικία 43 ετών. Βρέθηκε νεκρός στον δρόμο από πνευμονία, υποσιτισμένος και παγωμένος, μετά από οκτώ χρόνια που μπαινόβγαινε σε άσυλα για να αντιμετωπίσει το σοβαρό θέμα εθισμού στα ναρκωτικά.

Προφητικός θα έλεγε κανείς, τουλάχιστον στο πώς οραματιζόταν τον ίδιο του τον θάνατο, είχε μοιραστεί, όσο βρισκόταν στην Ελβετία τις εξής σκέψεις: « Όταν λοιπόν τελειώσω το έργο μου, ας έρθει ό,τι έρθει. Για την ακρίβεια, θα ήθελα να ζήσω μέχρι τα σαράντα πέντε μου χρόνια και μετά να πέσω κάτω… κατά προτίμηση συμμετέχοντας σε μια αναρχική δολοφονία… Αυτός θα ήταν ο πιο όμορφος τρόπος».

*Στην ταινία Μία επικίνδυνη μέθοδος του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ εμφανίζονται και οι τρεις σπουδαίοι ψυχαναλυτές, Φρόιντ, Γιουνγκ και Γκρος σε μία ιστορία έρωτα και πάθους, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα.