Πρωτοβουλία για το παιδί: Μία στέγη για όσους την έχουν ανάγκη

Χιλιάδες παιδιά καθημερινά κακοποιούνται λεκτικά και σωματικά από το οικογενειακό και όχι μόνο περιβάλλον τους. Σπάνια, όμως, “μπλεκόμαστε” στο τι συμβαίνει στο σπίτι του γείτονα, του φίλου, του συγγενή μας. Μ’ αυτό τον τρόπο γινόμαστε συνένοχοι καθώς γνωρίζουμε ή έχουμε υποψίες για περιστατικά βίας και προτιμούμε να σιωπάσουμε, αντί να αναφέρουμε όσα ξέρουμε σε κάποιον, που μπορεί να προσφέρει βοήθεια.

Κακοποίηση παιδιών, διαλυμένες και δυσλειτουργικές οικογένειες, περιστατικά βίας, μόνιμα ψυχολογικά τραύματα. Μ’ αυτές τις καταστάσεις πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι, όσοι εργάζονται στην “Πρωτοβουλία για το Παιδί”. Μία πολύ πρωτοπόρα δομή για την εποχή της, καθώς η “Πρωτοβουλία” δημιούργησε την πρώτη δομή φιλοξενίας στη χώρα. Βασικό έργο τους είναι η παροχή βοήθειας στο θύμα και η δίωξη του θύτη.

Μία “Πρωτοβουλία” με μακρά ιστορία, που ξυπνάει μνήμες σε πολλούς. Πόσω μάλλον, σε εκείνους που έζησαν από κοντά την υπόθεση Άλεξ. Μία ιστορία, που αποτέλεσε τη γενεσιουργό αιτία της ίδρυσης του Συλλόγου και της ευκαιρίας να σωθούν πολλά παιδιά, από τις άσχημες συνθήκες που ζούσαν.

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/photos/a.366747550115000/2609833195806413/

Όπως αναφέρει ο κ. Τέλης Σιδηρόπουλος, πρόεδρος της Πρωτοβουλίας: “Η ιδέα ωρίμασε το 2006, κατά την υπόθεση Άλεξ. Αποτιμώντας την εκ των υστέρων, ήταν μία υπόθεση ακραίου bullying, σε μία εποχή που δεν ξέραμε τον όρο, από μία ομάδα παραβατικών ανηλίκων, που όλοι προέρχονταν από ένα δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον, που ενδημούσε βία και κακοποίηση.

Η συνήθης εξέλιξη τέτοιων παιδιών που προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες είναι να αναπτύσσονται αισθήματα θυμού και οργής, μία αντικοινωνική συμπεριφορά και τα παιδιά αυτά οδηγούνται, για να αποκτήσουν μία οντότητα, στη σύμπτυξη κάποιων παραβατικών ή μικροπαραραβατικών ομάδων. Αν δεν παρέμβει κάποιος στη ζωή τους, στη καλύτερη περίπτωση θα οδηγηθούν σε ιδρύματα προστασίας, στη χειρότερη στο κοινωνικό περιθώριο.

Μία ομάδα στην πόλη, που εκπροσωπούσε κάποιους συλλόγους/οργανισμούς υποστήριξε τότε την μητέρα του Άλεξ. Έτσι καταλήξαμε πως η κινητοποίηση που είχε γίνει στην πόλη και η ομάδα που είχε δημιουργηθεί ήταν κρίμα να πάει στράφι. Πριν διαλυθεί, ένας μικρός της πυρήνας από εθελοντές αποφάσισε να προχωρήσει σε μία θεσμική οργάνωση, να δημιουργηθεί ένα σωματείο, του οποίου ο βασικός σκοπός θα ήταν η φροντίδα και η προστασία κακότυχων παιδιών, που μεγαλώνουν με ενδοοικογενειακή βία και στη συνέχεια να μετατρέπονται οι ίδιοι σε θύτες. Έτσι κάναμε τον σύλλογο το 2008.”

Η τοπική κοινωνία, στον απόηχο της υπόθεσης Άλεξ, που συγκλόνισε όλη την Ελλάδα, αγκάλιασε την προσπάθεια. Στην πρώτη φάση της ίδρυσης έγιναν κάποιες εκδηλώσεις και υπήρχε πάνδημη συμμετοχή.

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/posts/2453544411435293

“Για δύο χρόνια προχωρούσαμε σε αχαρτογράφητα νερά, μέχρι να βρούμε τα βήματα μας. Έπειτα, ίσως από ένστικτό, ίσως συμπωματικά, δημιουργήσαμε την πρώτη δομή, η οποία είχε χαρακτηριστικά ενημέρωσης-πρόληψης αλλά και το Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας, το οποίο ιδρύθηκε το 2010.

Ο στόχος του Κέντρου εξ΄ αρχής ήταν να παρεμβληθεί ανάμεσα στην δυσλειτουργική οικογένεια και στο σωφρονιστικό ίδρυμα προστασίας. Να μπει και να αποτρέψει την μοιραία πορεία του παιδιού, εντάσσοντας παιδιά, που υπέστησαν κακομεταχείριση, στο Κέντρο Ημερήσια Φροντίδας.

Εκεί προσφέρονται υπηρεσίες, που θα έπρεπε να έχει παρέχει η οικογένεια. Η λογική της λειτουργίας του είναι ότι βοηθάμε το παιδί, το οποίο θέλουμε να το κρατήσουμε στην οικογένεια. Η σπουδαιότερη δουλειά που κάνει το Κέντρο είναι η ψυχοκοινωνική υποστήριξη και παράλληλα ασχολούμαστε με την οικογένεια, προσπαθούμε να βρούμε στο στενό ή στο ευρύτερο περιβάλλον της, τουλάχιστον ένα πρόσωπο για να μπορούμε να συνεννοηθούμε. Οι οικογένειες αυτές αποτελούνται από άτομα που είναι εθισμένοι στις ουσίες, στα ναρκωτικά, στο αλκοόλ ή έχουν κάποια ψυχική νόσο ή γενικά βρίσκονται σε μία πρωτοφανή αδυναμία να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.”

“Στην αρχή υπήρχε μία δυσπιστία, γιατί υπήρχε φόβος να μην στιγματιστούν τα παιδιά. Σιγά σιγά, όμως, άρχισε μία εισροή προς το κέντρο και έτσι σπάσαμε αυτή τη συνωμοσία σιωπής και αποκτήσαμε την εμπιστοσύνη της κοινότητας επειδή ήμασταν πολύ διακριτικοί και εχέμυθοι απέναντι στο καταγγέλλοντα και αναφέροντα του περιστατικού.

Έτσι, άρχισε να γιγαντώνεται η λειτουργία του Κέντρου και από την άλλη πλευρά άρχισαν να έρχονται πιο βαριά περιστατικά, πολλά από τα οποία έπρεπε να απομακρυνθούν άμεσα από το οικογενειακό περιβάλλον. Τότε κατέστη επιτακτική ανάγκη, για να βρούμε θέσεις να τοποθετηθούν, να κάνουμε μία δομή μακράς φιλοξενίας. Μία δομή, δηλαδή, που τα παιδιά θα είναι στα δικά μας χέρια και θα τα μεγαλώσουμε. Πράγματι, το 2012 κάναμε το Σπίτι της Βεργίνας, στο οποίο φιλοξενούνται παιδιά, των οποίων οι γονείς έχουν χάσει την επιμέλεια και δόθηκε σε εμάς. Το Σπίτι είναι μία δομή φιλοξενίας οικογενειακού χαρακτήρα.” αναφέρει ο κ. Σιδηρόπουλος.

Οι άλλες δύο δομές της Πρωτοβουλίας είναι η Στέγη Ημιαυτόνομης Διαβίωσης Νέων και το Κέντρο Θεραπείας Τραύματος.

“Έχει παρατηρηθεί πως στις δομές κλειστής φιλοξενίας, όταν το παιδί ενηλικιώνεται, με τις σημερινές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, ανοίγει την πόρτα και βγαίνει σε έναν “ωκεανό”, που μπορεί να τον πνίξει. Για να γίνει μία ομαλή μετάβαση στην αγορά εργασίας και στην ενσωμάτωση στη κοινωνία, χρειάζεται ένας χρόνος προσαρμογής. Γι΄αυτό δημιουργήθηκε η Στέγη, η οποία φιλοξενεί παιδιά μας ή άλλα που προέρχονται από δομές μακράς φιλοξενίας, για να τους δοθεί εργασιακός προσανατολισμός και να αξιοποιηθούν οι ιδιαίτερες κλίσεις τους.

Από την άλλη το Κέντρο Θεραπείας Τραύματος κάνει αυτό που τελικά είναι η πεμπτουσία της δουλειάς μας. Ουσιαστικά προσπαθούμε να ασχοληθούμε με το τραύμα, που έχει υποστεί το παιδί και να το θεραπεύσουμε αν είναι δυνατόν. Επίσης, εκεί υπάρχουν άλλοι δύο τομείς, το Κέντρο Αναφοράς, στο οποίο κάποιος μπορεί να αναφέρει περιστατικά και το Συμβουλευτικό Κέντρο, που είναι ανοιχτό για όλους, αν θελήσουν να ζητήσουν ψυχολογική βοήθεια.”

Πως γίνεται επιβεβαίωση αν κάποιο από τα αναφερθέντα περιστατικά ισχύει;

Υπάρχουν κάποια πρωτόκολλα, που ακολουθούνται και υπάρχει και η εμπειρία. Οι κοινωνικοί λειτουργοί προσεγγίζουν το περιστατικό και προσπαθούν να συγκεντρώσουν όσα περισσότερα στοιχεία για το παιδί και την οικογένεια. Ύστερα, προσπαθούνε να προσεγγίσουνε την οικογένεια. Αν η καταγγελία είναι αόριστη και γενική είναι ανάλογη και η προσέγγιση. Αν είναι ρητή, γίνεται αμέσως αναφορά στην εισαγγελική αρχή.

Η προσπάθεια μας, συνήθως, είναι να προσεγγίσουμε την οικογένεια, έτσι ώστε να εντάξουμε το παιδί στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας. Οι οικογένειες πολλές φορές δέχονται την ένταξη του παιδιού, επειδή υπολογίζουν κάποιες ωφέλειες, που μπορεί να αποκομίσουν ή επειδή νομίζουν πως θα απαλλαγούν από το “πρόβλημα” παιδί για αρκετές ώρες. Ή συχνά εσφαλμένα πιστεύουν πως εμείς είμαστε ένα κέντρο δημιουργικής απασχόλησης και δεν πρόκειται να φτάσουμε στον πυρήνα του προβλήματος.

Για τις αναφορές που είναι αόριστες ή είναι απλά υποψίες, μιλάμε με το παιδί  και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μία σχέση εμπιστοσύνης. Αυτή η σχέση χτίζεται σε 6-8 μήνες και μετά το παιδί θα σου τα πει όλα. Υπάρχουν ειδικοί τρόποι για να αποσπάσεις την αλήθεια. Όταν οι υποψίες γίνουν βεβαιότητα, τότε περνάμε σε μία δικανική συνέντευξη και γίνεται μία έκθεση προς την εισαγγελική αρχή. Εμείς συνεχίζουμε με την περίθαλψη.

Η συνήθης κακοποίηση παιδιών είναι από συντρόφους μητέρας με την γνώση της ή εν αγνοία της. Η πιο τρομερή υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης, που αντιμετωπίσαμε, ήταν η κακοποίηση δύο αγοριών από πολλούς συντρόφους της μητέρας έναντι χρηματικών ανταλλαγμάτων, παρουσία της μητέρας και με συμμετοχή της. Οι ποινές ήταν βαρύτατες. Γι’ αυτό λέμε ότι η ίαση του τραύματος δεν είναι πάντα εφικτή. Προσπαθούμε, πρώτον να μην επαναλάβουν αυτά που έζησαν και δεύτερον να μπορέσουν να κερδίσουν την ζωή τους στοιχειωδώς.

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/posts/2439203529536048

Υπάρχει κάποια χρηματοδότηση, για να μπορεί η “Πρωτοβουλία” να συνεχίζει την προσφορά της;

Στην Ελλάδα το τοπίο της παιδικής προστασίας είναι χαοτικό. Το κράτος αναγνωρίζει πως μόνο του δεν μπορεί να καλύψει όλο το φάσμα και χρησιμοποιεί συμπληρωματικά τις οργανώσεις της κοινωνίας, τις οποίες πιστοποιεί κάθε 4 χρόνια ως προς την ικανότητα και τις προϋποθέσεις. Έναντι αυτού παρέχει μία κρατική επιχορήγηση, που καλύπτει ένα μικρό μέρος των αναγκών.

Πέρα, όμως, απ’ αυτό ζούμε με το άγχος της επόμενης μέρας. Η διαφορά μας με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα είναι τρομακτική. Έχουμε δικτυωθεί με κάποιες δομές παιδικής προστασίας στο Μόναχο και έτσι γνωρίζουμε πως οι άνθρωποι εκεί ξυπνούν το πρωί με το μέλημα να εκπονήσουν το πρόγραμμα, ενώ εμείς ξυπνάμε με την αγωνία πως θα βγάλουμε την μέρα. 

Ευτυχώς τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε ενταχθεί σε ένα συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα και έτσι μπορέσαμε να εξασφαλίσουμε την μισθοδοσία τριών εργαζόμενων, έτσι ώστε να έχουμε μία επαρκή επιστημονική ομάδα.

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/photos/a.366747550115000/3388035457986179/

Αυξήθηκαν οι αναφορές για περιστατικά μέσα στη καραντίνα;

Ναι αυξήθηκαν. Τα παιδιά έρχονται σε εμάς αρκετές ώρες της ημέρας. Ακόμα και αν συμβεί κάτι δυσάρεστο στο σπίτι, ξέρουν πως την επόμενη μέρα θα έρθουν σε εμάς. Αν χαθεί αυτή η βαλβίδα εκτόνωσης, όπως συνέβη λόγω του lockdown, τα παιδιά αυτά θα χρειαστεί να περάσουν πολλές ώρες μέσα στο σπίτι μαζί με τους δυσλειτουργικούς και βίαιους γονείς τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη αύξηση των επεισοδίων, λόγω “συγχρωτισμού” οικογενειακού χαρακτήρα, καθώς έχει αυξηθεί η χρήση αλκοόλ και η χρήση ουσιών.

Έτσι αναπτύσσεται μία τάση φυγής, ειδικά των παιδιών στην εφηβεία. Γι’ αυτό θα πάει να βρει την ομάδα του, από την οποία προσπαθούμε να τον απομακρύνουμε, γιατί δεν είναι καλή. Μπορεί να είναι μία ομάδα μικροπαραβατικών ανηλίκων.

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/photos/a.366747550115000/2352535331536202/

Έχουμε χάσει παιδιά, επειδή δεν είχαμε την εποπτεία τους, εν μέσω lockdown. Αυτή τη στιγμή, ο έλεγχος ασκείται από μακριά μέσω τηλεκπαίδευσης, αλλά αυτό δεν είναι επαρκές.

Αυτό που έχουμε παρατηρήσει και έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις είναι η παραβατικότητα των ανηλίκων, όπου βλέπουμε μία γεωμετρική πρόοδο στον αριθμό των ανηλίκων, που οδηγούνται στην παραβατικότητα και ενσωματώνονται σε παραβατικές ομάδες. Οι οποίες χρησιμοποιούνται από ενήλικες για διακίνηση, που εμπλέκονται σε δίκτυο παιδικής πορνείας και το όριο της ηλικίας των παιδιών, που εμπλέκονται ολοένα και μικραίνει.”

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/photos/a.366747550115000/2352535158202886/

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/photos/a.366747550115000/2352534961536239/

https://www.facebook.com/ProtovouliaGiaToPaidi/photos/a.366747550115000/2329112477211821/