Ψηφιακή Εποχή

Την τελευταία χρονιά κυκλοφόρησαν πολύ αξιόλογα βιβλία από τις Εκδόσεις Τόπος (Πανδημία COVID-19 και σύγχρονες απειλές για τη δημόσια υγεία, Φασιστικός Ιός, Ο Αμερικάνος, Κι οι τέσσερις ήταν απαίσιοι κ.α.). Σήμερα συζητάμε για το “Ψηφιακή Εποχή” του Γιάννη Τόλιου. Ένα αναγκαίο ανάγνωσμα, σύγχρονο και απαραίτητο για όσους είναι αποφασισμένοι η νέα εποχή να τους βρει ένα βήμα μπροστά. Οι αλλαγές σε οικονομία, κοινωνία, πολιτική είναι ραγδαίες κι αυτό το δοκίμιο δίνει απαντήσεις και ανοίγει τους ορίζοντες του αναγνώστη. Δίχως υπερβολή για μένα είναι το ελληνικό “Η Εποχή του Κατασκοπευτικού Καπιταλισμού” της Σοσάνα Ζούμποφ.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έφερε μία νέα “βιομηχανική επανάσταση”. Το κυρίαρχο σύστημα ενσωμάτωσε τους πυλώνες αυτής της ακμής και το παιχνίδι άλλαξε κανόνες. Όπως γράφεται εύστοχα στην περιγραφή του έχουμε μία “μαγνητική τομογραφία” του σύγχρονου καπιταλισμού. Αυτό που συνέβη κατά κόρον την τελευταία δεκαετία και φυσικά βρίσκεται σε εξέλιξη είναι η “εξόρυξη” δεδομένων (Βig Data) των χρηστών του Internet. Επομένως όπως γίνεται κατανοητό το κεντρικό φόντο ανάλυσης είναι ο κυβερνοχώρος-κυβερνοασφάλεια (cyberspace-cybersecurity). Αυτό κατάλαβε νωρίς ο Βλάντιμιρ Πούτιν κι εξασφάλισε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα τουλάχιστον σε πρώτη φάση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.

Αυτός ο συσχετισμός αποτελεί σήμερα τη ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας οικονομίας. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, ακόμα ακόμα η βιοτεχνολογία (γονιδιωματική) μας έχουν απασχολήσει σε προηγούμενα κείμενά μας. Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου γράφει το “Άνθρωποι και Ρομπότ”, ο Χαράρι στο “Homo Deus” επισημαίνει τους κινδύνους και τα όρια. Ένα άλλο θεμελιώδες κεφάλαιο που έχει ανοίξει αφορά τα Crypto (κρυπτονομίσματα), ένα νέο μέσο συναλλαγών που θεωρώ πως τεχνηέντως θα ακροβατεί και θα εξυπηρετεί ως μοχλός πίεσης των “μεγάλων” (GAFAM κι όχι μόνο) προς το σύστημα των τραπεζών. Έμμεση επιβεβαίωση πως μία ανάρτηση του Έλον Μασκ είναι ικανή να ρίξει το Bitcoin.

Ο καθηγητής συσχετίζει την πραγματικότητα ακόμα και με τον κινηματογράφο (βλέπε Κιούμπρικ) και την επιστημονική φαντασία. Η έρευνα του είναι πολύ υψηλού επιπέδου. Ένα κεφάλαιο που πρέπει να κρατήσουμε επίσης είναι αυτό των “ψηφιακών καθαριστών” ή χαμάληδων-κωπηλατών που αποφασίζουν τι πρέπει να παραμείνει στον “αέρα”. Σημαντικός σε όλα τα επίπεδα γίνεται σήμερα ο τομέας της Έρευνας και της Ανάπτυξης (RnD). Στην πατρίδα μας δυστυχώς δυσκολευόμαστε να το αντιληφθούμε. Δουλεύουμε μάλιστα προς την αντίθετη κατεύθυνση και η αποχώρηση των νέων μας για το εξωτερικό είναι αναπόφευκτη.

Διαμορφώνεται επίσης ένας νέος χάρτης αγοράς. Αρκετές θέσεις εργασίας χάνονται και δημιουργούνται νέες που απαιτούν μεγαλύτερη εξειδίκευση και εξοικείωση με τα νέα μέσα. Τα συνδικάτα έχουν ατονήσει κι οι διεκδικήσεις έχουν υποχωρήσει συνολικά κάπου χαμένες σε απογοητεύσεις και ματαιώσεις. Κι από εκεί στην τηλεργασία και στο βάθος  η Μeta-εποχή … Το αρνητικό είναι πως κάποιοι άνθρωποι που είναι στο “μεταίχμιο της ιστορίας” βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανεργία. Συνολικά ο κόσμος οδηγείται σε πόλωση, οι ανισότητες εντείνονται και υπάρχει μεγάλος προβληματισμός σχετικά με το μέλλον.

Από την αναφορά δε λείπει η κι η παιδεία που αφορά τη νεολαία. Μπορεί η απευθείας επαφή και επικοινωνία να αντισταθμιστεί από την τηλεκπαίδευση που εδραιώθηκε μέσα στην πανδημία; Κάθε παιδαγωγός πρέπει να προσπαθεί να εμφυσήσει τις ορθές αρχές στους μαθητές του. Μπορεί επίσης ο Πολιτισμός να γίνει από απόσταση (βλέπε σινεμά, θέατρο, μουσικές σκηνές); Ποια είναι η θέση του Τόλιου για τις πολύκροτες υποθέσεις Άσανζ και Σνόουντεν; Ποιο είναι το μέλλον για Ηνωμένες Πολιτείες και την αναδυόμενη δύναμη της Κίνας;

Όλα αυτά τα ενδιαφέρονται ζητήματα κι ακόμα περισσότερα θα έλεγα που τα αφήνω σε εσάς να ανακαλύψετε, καθώς και τον αντίκτυπό τους στην πολιτική που επηρεάζει άμεσα τις ζωές των ανθρώπων εξετάζονται σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που θεωρώ πως πρώτα απ΄όλους πρέπει να διαβάσουν οι νέοι μας, ώστε να προσανατολιστούν ξανά τόσο στο κομμάτι των καθημερινών επιλογών τους, όσο και στο κομμάτι της κατεύθυνσης που θα επιλέξουν σχετικά με τις σπουδές και την επαγγελματική τους αποκατάσταση.