Η σκιά της Συρίας καλύπτει την Ειδομένη

Του Δρ Κόνορ Κέννυ (Conor Kenny), μέλους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ειδομένη

«Πριν ακόμα τον δω, μπορούσα να ακούσω τις κραυγές του να έρχονται προς το μέρος μας έξω από τη σκηνή της αυτοσχέδιας κλινικής. Τέσσερις νέοι άντρες τον μετέφεραν σε μια σκούρα ισοθερμική κουβέρτα. Είχε δάκρυα στα μάτια, ούρλιαζε και σφάδαζε. Τον βάλαμε αμέσως στην εξεταστική κλίνη. Ήταν προφανές ότι ήταν επείγον περιστατικό.

Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι επρόκειτο για χειρουργικό πρόβλημα, όπως πέτρα στα νεφρά ή διάτρηση κάπου στο έντερο, επειδή έδειχνε να υποφέρει τόσο πολύ. Ωστόσο, όταν εξετάσαμε την αναπνευστική οδό του, έγινε φανερό ότι προσπαθούσε να καταπιεί τη γλώσσα του, κρατώντας ταυτόχρονα την αναπνοή του. Τα επίπεδα οξυγόνου του άρχισαν να πέφτουν. Οι φίλοι του τον έπιασαν από τα χέρια και τα πόδια για να σταματήσει να κλωτσάει και να χτυπιέται.  Ήταν αδύνατον να τον ηρεμήσουμε.

Αντιθέτως, ταραζόταν όλο και περισσότερο, ουρλιάζοντας ακατάληπτα. Τότε οι φίλοι του μάς εξήγησαν ότι ο Χάμζα, 22 ετών*, μόλις είχε μάθει ότι η αδελφή του σκοτώθηκε σε αεροπορική επιδρομή στη Συρία. Ήταν τέτοια η συντριβή του που τώρα προσπαθούσε να κάνει κακό στον εαυτό του.

Όταν πρωτοέφτασα εδώ στην Ειδομένη, μπορεί και να είχα σοκαριστεί από το περιστατικό αυτό. Ή τουλάχιστον θα είχα εκπλαγεί. Τώρα όμως όχι.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην Ειδομένη φροντίζαμε κάποιον ασθενή με έντονη σωματική αντίδραση στους βομβαρδισμούς στη Συρία. Πάρτε για παράδειγμα την 68χρονη γυναίκα από το Χαλέπι, που συχνά τη φέρνουν στην κλινική μας με λιποθυμικά επεισόδια έπειτα από τον θάνατο ενός μέλους της οικογένειάς της στους βομβαρδισμούς στα τέλη Απριλίου. Δεν έχουμε βρει καμία ιατρική αιτία για τα επεισόδια αυτά.

Αντίστοιχα, ένα επτάχρονο αγόρι που εξακολουθεί να έχει ακράτεια ούρων τέσσερις μήνες αφότου είδε τον πατέρα του να πέφτει νεκρός από τα πυρά ενός ελεύθερου σκοπευτή είναι επίσης «ιατρικά υγιές». Κανονίζουμε συνάντηση με τους ψυχολόγους της ομάδας μας και παράλληλα προσπαθούμε να βρούμε ρούχα και πάνες. Ωστόσο, είναι σαφές ότι εδώ υπάρχει ένα σημαντικό ζήτημα. Ως γιατροί που εργαζόμαστε στην αυτοσχέδια κλινική της Ειδομένης, ασχολούμαστε όλο και περισσότερο με τις ψυχολογικές επιπτώσεις των βομβαρδισμών στη Συρία. Όπως είναι φυσικό, οι άνθρωποι δεν μπορούν έτσι απλά να αφήσουν πίσω τους τις εμπειρίες αυτές καθώς φεύγουν για να σωθούν. Δεν είναι εύκολο να ξεφύγουν από τα βιώματά τους. Τους ακολουθούν, σαν σκιά.

Οι άνθρωποι που περιθάλπουμε έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από την εμπόλεμη ζώνη, όπου ο βομβαρδισμός αμάχων και νοσοκομείων είναι συχνό φαινόμενο τώρα, όπως φάνηκε με συγκλονιστικό τρόπο την Μεγάλη Εβδομάδα στο Χαλέπι που βομβαρδίστηκε νοσοκομείο που υποστηρίζουμε οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.

Μπορεί να έχουν διαφύγει τον πόλεμο, αλλά είναι αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις εδώ στην Ειδομένη, έναν αυτοσχέδιο καταυλισμό που φιλοξενεί σε ακατάλληλες συνθήκες περισσότερους από 10.000 ανθρώπους. Ανθρώπους που ζουν με συνεχή φόβο. Φόβο για το άγνωστο. Φόβο ότι θα λάβουν τα χειρότερα νέα από την πατρίδα, ότι η επόμενη βόμβα στη Συρία θα σκοτώσει κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο. Φόβο ότι θα τους στείλουν πίσω.

Η δυστυχία και η απελπισία εδώ είναι ολοφάνερες. Για τον Χάμζα, χρειάστηκε να δώσουμε ηρεμιστικά. Μια ακραία αντιμετώπιση, που χρησιμοποιήθηκε ως έσχατη λύση. Δεν είχαμε άλλη επιλογή καθώς ήταν βέβαιο ότι θα προξενούσε σωματική βλάβη στον εαυτό του. Τον κρατήσαμε στην κλινική για παρακολούθηση και ακούσαμε την ιστορία του προτού τον παραπέμψουμε σε έναν από τους ψυχολόγους μας.

Ελπίζω να τα πάει καλά. Για να είμαι ειλικρινής όμως, δεν ξέρω τι θα του συμβεί καθώς περνάει ο καιρός. Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί σε αυτόν, αλλά ούτε και στον καθένα που είναι εγκλωβισμένος στην Ειδομένη. Φαίνεται ότι είναι παγιδευμένοι σε μια ουδέτερη ζώνη. Όπως μου είπε ένας ασθενής, «Πεθαίνουμε εδώ, όπως ακριβώς και στη Συρία. Αλλά εδώ ο θάνατος είναι πιο αργός».

*Το όνομα και η ηλικία του ασθενούς δεν είναι τα πραγματικά

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων στη Θεσσαλονίκη για τα 25 χρόνια του Ελληνικού Τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, υπάρχει ξεχωριστή ενότητα στην έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Ταξίδι προς την ελπίδα», η οποία αφιερώνεται στην προσφυγική κρίση που άφησε το έντονο στίγμα της τον τελευταίο χρόνο και στη Μεσόγειο. Μέσα από την παρουσίαση φωτογραφιών και μαρτυριών προσφύγων, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μας θυμίζουν ότι η ανάγκη των ανθρώπων για προστασία δεν μπορεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με φράχτες και σύνορα. Ανοιχτά με ελεύθερη είσοδο μέχρι την Κυριακή 15/5, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης. Περισσότερες πληροφορίες www.msf.gr