Έφηβοι εθισμένοι στα social media – Πώς βάζουν «φρένο» οι γονείς;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μεγαλώσει σε αλάνες, παίζοντας μήλα και κρυφτό, με τα παιδιά της γειτονιάς. Ο βαρύς επιτραπέζιος υπολογιστής βρισκόταν σε ένα δωμάτιο του σπιτιού, έβγαζε δυνατό ήχο καθώς άνοιγε, με την ώρα που περνούσαμε σε αυτόν να είναι μετρημένος και εμείς να τον μοιράζουμε μεταξύ στο να ακούσουμε μουσική, να αλλάζουμε φόντο στην επιφάνεια εργασίας, να παίζουμε φλιπεράκι και να κατεβάζουμε φωτογραφίες με την ελπίδα να μην «κολλήσει» το ίντερνετ.

Σήμερα, τα παιδιά “γεννιούνται” με τα κινητά και τα iPad “στο χέρι” και με τον κόσμο των social media να γίνεται όλο και πιο δελεαστικός και εθιστικός.

Πώς όμως μπορεί να ελεγχθεί αυτή η εξάρτηση στα social media, ειδικά σε τέτοιες ηλικίες που χαρακτηρίζονται από αντιδραστική συμπεριφορά; Πώς το αντιμετωπίζουν οι γονείς και η οικογένεια; Ποιοι είναι οι φόβοι και τα άγχη τους για τον κόσμο του διαδικτύου και της χρήσης του από τα παιδιά τους;

Τα στατιστικά στοιχεία για  τον εφηβικό εθισμό στα social media 

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Focus Bari το 2021, το 85% των παιδιών, από 5 έως 12 ετών, και το 94% των παιδιών, από 10 έως 12 ετών, χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Στις ηλικίες 16 -24, η χρήση του διαδικτύου βρίσκεται στο 100%, ενώ οι έφηβοι συνδέονται σε αυτό, τουλάχιστον 6 ώρες την ημέρα. Επιπλέον, τουλάχιστον εννέα στα δέκα παιδιά, 5-12 ετών, εκτιμάται ότι είναι πλέον online.

Σύμφωνα με την «Πανελλήνια Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων-μαθητών», η οποία υλοποιείται από το 1998 και κάθε τέσσερα χρόνια στην Ελλάδα, από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), στην προσπάθεια να σκιαγραφηθεί το προφίλ του εφηβικού εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έγινε πανελλήνια έρευνα σε σε περίπου 6.250 μαθητές 11,5, 13,5 και 15,5 ετών. Μεταξύ άλλων, τα στοιχεία για το 2022 έδειξαν ότι ένας στους 7 εφήβους (το 13%) έκανε προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Για να προσδιοριστεί η «προβληματική χρήση», οι έφηβοι απάντησαν σε ερωτήσεις όπως εάν ένιωθαν ότι ήθελαν να περάσουν ολοένα και περισσότερο χρόνο χρησιμοποιώντας τα social media, αν τα χρησιμοποιούσαν για να «ξεφύγουν» από αρνητικά συναισθήματα ή εάν παραμέλησαν άλλες δραστηριότητές τους γιατί ήταν συνδεδεμένοι σε αυτά.

Πηγή: Unsplash

Η προβληματική αυτή χρήση ήταν σε σημαντικά μεγαλύτερα ποσοστά: στα κορίτσια (16%), συγκριτικά με τα αγόρια (9%) και στους 13χρονους (16%) και τους 15χρονους (16%, μαθητές της Α Λυκείου), συγκριτικά με τους 11χρονους (6%).

Αναφορικά με τους γονείς, σύμφωνα με μελέτη της Kaspersky (2022), οι περισσότεροι από αυτούς ανησυχούν για την ψηφιακή συμπεριφορά των παιδιών τους και θέλουν να την παρακολουθούν και να τη διαχειρίζονται. Σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες γονείς (48%) χρησιμοποιούν εφαρμογές γονικού ελέγχου και το 45% ελέγχει τακτικά το ιστορικό των παιδιών στο Διαδίκτυο. Επιπλέον, το 51% των γονέων αναφέρει ότι τα παιδιά τους χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές υπό την επίβλεψη είτε του ενός γονέα (42%) είτε ενός μέλους της οικογένειας (9%).

Η πλειονότητα των γονέων επιδιώκει να ελέγξει τα βίντεο που παρακολουθούν τα παιδιά (60%), τους ιστοτόπους που επισκέπτονται (56%) και τα παιχνίδια που παίζουν (52%). Επιπλέον, το 49% των ερωτηθέντων θέλει να περιορίσει τον χρόνο που περνούν τα παιδιά στο διαδίκτυο και τις συσκευές τους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τέλος, το 90% των γονέων συζήτησαν με τα παιδιά τους τους κανόνες της διαδικτυακής συμπεριφοράς και της ψηφιακής δεοντολογίας.

Οι προφυλάξεις και οι περιορισμοί – ή η έλλειψη αυτών – από τις εταιρείες των social media για αυτές τις εκτεθειμένες ηλικίες και εφήβων, είναι αυτές που θα έπρεπε να μας προβληματίζουν. Το Αμερικανικό Κογκρέσο ψήφισε έναν νόμο το 1998 με την ονομασία Children’s Online Privacy Protection Act. Σκοπός του ήταν να εμποδίσει τις εταιρείες να συλλέγουν και να διαδίδουν δεδομένα για παιδιά κάτω των 13 ετών. Έτσι, οι προγραμματιστές το χρησιμοποίησαν ως βασική ηλικία για να επιτρέψουν στα παιδιά να δημιουργήσουν λογαριασμούς, ιδίως για υπηρεσίες με διαφημιστικό στοιχείο. Πλέον όμως, αυτό φαίνεται να μην επαρκεί, αφού με ένα “κλικ” ο καθένας μπορεί να δηλώσει ότι είναι 13 ή ακόμα 18 ετών και άνω.

Η Ελένη, μητέρα δύο έφηβων κοριτσιών, 15 και 17 ετών, εκτιμά ότι της είναι δύσκολο να επιβλέψει τους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά σε αυτές τις ηλικίες, καθώς τα παιδιά είναι αρκετά αντιδραστικά: 

«Τα κορίτσια έχουν Facebook, Instagram, Tik Tok και BeReal. Το ιδανικό για μένα θα ήταν να μην περνούσαν καθόλου χρόνο στα social media, αλλά προφανώς αυτό στις μέρες μας δεν είναι εφικτό, οπότε θα το περιόριζα στην μία ώρα την ημέρα. Ωστόσο, τα παιδιά καταναλώνουν τουλάχιστον 3 με 4 ώρες την ημέρα στο κινητό. Τον χειμώνα με σχολεία, φροντιστήρια, δραστηριότητες και διάβασμα, είναι περιορισμένος ο χρόνος τους, σε αντίθεση όμως με το καλοκαίρι που η μόνη τους ασχολία είναι τα social media.

Αν μου δώσουν πρόσβαση σε κάτι, θα είναι το Messenger, που δεν το χρησιμοποιούν τόσο πολύ, όσο τις υπόλοιπες εφαρμογές. Το Instagram και το Tik Tok δεν μπορώ να τα ελέγξω, ούτε ως προς τα μηνύματα, ούτε ως προς το περιεχόμενο. Φυσικά βλέπω τις δημοσιεύσεις τους, αλλά μηνύματα δεν μπορώ να δω. Τα κορίτσια δεν ήξεραν ότι είχα Tik Tok, μέχρι που πάτησα like σε κάτι που ανεβάσανε και μου είπαν με ύφος “Έχεις και Tik Tok;”. Και ως προς τις τεχνολογικές γνώσεις που έχω είναι δύσκολο μερικές φορές, γιατί δεν ξέρω να διαχειρίζομαι τα μέσα όπως η νέα γενιά.

Ίσως θα έπρεπε από όταν τα είχαν κατεβάσει στην αρχή, που ήταν πιο μικρές, να έχω θέσει αυστηρότερα όρια αλλά πιστεύω ότι στις ηλικίες που είναι τώρα πάλι θα αντιδρούσαν σε αυτόν τον “έλεγχο”. Όταν προσπαθώ να πω “Φτάνει”, γιατί το κινητό έχει γίνει “ένα με το χέρι”, υπάρχει γκρίνια από την πλευρά τους. Πλέον το αφήνουν, μόνο όταν μένει από μπαταρία».

«Ένα σαφές όριο που έχω θέσει και προσπαθώ, όσο γίνεται, να τηρείται, είναι να μην υπάρχει το κινητό την ώρα που κάνουν την μελέτη τους για το σχολείο», εξηγεί χαρακτηριστικά:

«Στις ώρες μελέτης τους, προσπαθώ τα κινητά να μην είναι στο δωμάτιο στο οποίο διαβάζουν. Όμως ξέρω ότι ακόμα και τις φορές που τα έχουν στο δωμάτιο, διαβάζουν, τους έχω εμπιστοσύνη πάνω σε αυτό. Απλά είναι πολύ εύκολο να σου αποσπάσει την προσοχή το κινητό, ακόμα και με τις ειδοποιήσεις που έρχονται από τα social media. Ο καθένας θα ήθελε να το ανοίξει αν ακούσει ότι του ήρθε ειδοποίηση, πόσο μάλλον τα παιδιά, που έχουν το μυαλό τους εκεί. Έχει τύχει να έρθει ειδοποίηση για το Be Real ενώ είχαμε το κινητό της μεγάλης κόρης μου, στο σαλόνι και αυτή διάβαζε στο δωμάτιό της. Όταν τελείωσε και είδε την ειδοποίηση, μας “την είπε” γιατί δεν την φωνάξαμε να έρθει για να ανεβάσει φωτογραφία.

«Τους κινδύνους που υπάρχουν στα social media, τους υπενθυμίζω κάθε μέρα και στις δύο», λέει η Ελένη: 

«Δεν έχει τύχει να δω κάτι περίεργο και αν συμβεί κάτι, έχουν το θάρρος και την άνεση και μου το λένε μόνες τους. Τους έχουμε πει ότι αν αντιληφθούν κάτι ύποπτο ή περίεργο, ή νιώθουν ότι θέλουν τη βοήθειά μας, να μας μιλήσουν κατευθείαν. Όσον αφορά τους κινδύνους, τους υπενθυμίζω κάθε μέρα. Ο φόβος υπάρχει για όλους, όχι μόνο όσον αφορά τους ξένους. Και για τους φίλους τους ακόμα, τους συμμαθητές τους. Ο κάθε γονιός έχει τους ίδιους φόβους, δεν έχει να κάνει με τα παιδιά προσωπικά, αλλά με αυτά που συμβαίνουν στην επικαιρότητα καθημερινά. Τα παιδιά έχουν πραγματικά εθιστεί στα κινητά και αυτό επηρεάζει και τον ποιοτικό χρόνο που περνάμε σαν οικογένεια. Ακόμα και όταν καθόμαστε όλοι μαζί στο σαλόνι ή βγούμε για έναν καφέ, τα κορίτσια θα είναι με το κινητό».

Η Κυριακή είναι 24 χρονών και επιβλέπει το Instagram του 12χρονου αδερφού της, Ανδρέα, ο οποίος δημιούργησε τον λογαριασμό του, τον τελευταίο χρόνο. 

«Αν αναλογιστεί κανείς ότι το παιδί είναι στο σχολείο 7 ώρες και τις υπόλοιπες ελεύθερες ώρες του έχει εξωσχολικές δραστηριότητες, φροντιστήρια και μελέτη, θεωρώ ότι μία ώρα είναι υπέρ αρκετή στα social media. Από εκεί και πέρα, κατά τη διάρκεια της ημέρας, νομίζω ότι περνάει συνολικά γύρω στις 3 ώρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Ο όρος για να ανοίξει λογαριασμό στα social media, ήταν να έχω τους κωδικούς και να τον επιβλέπω. Είναι τελείως κατανοητό από τους γονείς μας, ότι το παιδί δεν θέλει μερικά πράγματα να τα βλέπουν και νιώθει πιο άνετα με το να τα μοιράζεται με εμένα. Το να είμαι εγώ ο μεσάζοντας και να φιλτράρω το ποιες πληροφορίες θα φτάσουν στους γονείς μας, ήταν η λύση που ικανοποιούσε και τις δύο πλευρές. Φυσικά, δεν έχω τον ρόλο του γονιού, αλλά μέχρι εκεί που μου το επιτρέπει η θέση μου “επεμβαίνω” και στη συνέχεια επικοινωνώ το πρόβλημα με τους γονείς μας. Μπορώ και εγώ με αυτόν τον τρόπο να κρατάω την εχεμύθεια του παιδιού, χωρίς να μοιράζομαι τα μυστικά του, αλλά από την άλλη και οι γονείς μας να γνωρίζουν τα απαραίτητα για να ανατροφή του».

«Υπήρξε η αρχική συζήτηση για τους κινδύνους του διαδικτύου και των social media, πριν ανοίξουμε τον λογαριασμό, αλλά τέτοιου είδους συζητήσεις δεν σταματούν να γίνονται», εξηγεί η Κυριακή: 

«Συνέχεια μπορεί να τύχουν περιστατικά, όπου θα χρειαστεί να του υπενθυμίσουμε κάποια πράγματα για την χρήση των social media. Ξαναλέμε για τους κινδύνους ή για τυχόν “λάθη” που μπορεί να κάνει, από το να μην δέχεται αιτήματα και να μιλάει σε αγνώστους και να μην μοιράζεται πολύ προσωπικές πληροφορίες. Είναι κάτι πολύ απλό για κάποιον ενήλικα να καταλάβει, ειδικά για εμάς που είμαστε μια γενιά που μεγαλώσαμε με το διαδίκτυο. Ωστόσο, το παιδί εκείνη τη στιγμή μπορεί να δει ότι έχει για παράδειγμα πολλούς “κοινούς” με κάποιον και να τον ακολουθήσει πίσω».

Η Κυριακή αφηγείται δύο περιστατικά στα οποία χρειάστηκε να επέμβει άμεσα:

«Ένα παιδί από το σχολείο του Ανδρέα, ανέβασε στο Instagram κάτι προσβλητικό, για τον ίδιο και για έναν συμμαθητή τους. Ο ίδιος ο αδερφός μου, μου ζήτησε βοήθεια και κατέληξα να μιλάω εγώ με το παιδί, από τον λογαριασμό του Ανδρέα, για να του εξηγήσω ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό και παρά τις διαφωνίες που μπορεί να έχουν, το να τον εκθέτει δημόσια σε μία πλατφόρμα, δεν είναι η λύση. Η αλήθεια είναι ότι δεν κρατήθηκα και δεν μίλησα κόσμια και είναι κάτι που μετανιώνω, γιατί έπρεπε να λάβω υπόψη μου ότι μιλούσα με ένα παιδί. Από τη στιγμή που είδα ότι ξεκίνησε να με βρίζει, ενώ γνώριζε ότι μιλάει με ενήλικα, του είπα ότι θα χρειαστεί να απευθυνθώ στους γονείς του.

Το δεύτερο περιστατικό αφορούσε συνομιλία που είχε ο Ανδρέας με ένα άλλο άτομο, που τον πίεζε να κάνει πράγματα, με τα οποία δεν ένιωθε άνετα. Κατάλαβα απευθείας ότι δεν ήξερε πώς να αποφύγει την κατάσταση και ίσως ντρεπόταν να πει “όχι”. Του μίλησα απευθείας, προτείνοντάς του, εάν νιώθει άβολα, να μιλήσω εγώ εκ μέρους του για να διαχειριστώ την κατάσταση και να μην εξελιχθεί περαιτέρω. Τα δύο περιστατικά που χρειάστηκε να επέμβω, τα επικοινώνησα με τους γονείς μας, χωρίς να χρειαστεί να μάθει κάτι το παιδί και να νιώσει άσχημα. Όφειλαν να γνωρίζουν, για να επικοινωνούν καλύτερα κάποια πράγματα μαζί του και να βλέπουν μήπως κάτι επηρεάζει την ψυχολογία του. Με αυτήν την επικοινωνία, ο ένας βοηθάει τον άλλον».

«Εννοείται ότι υπάρχει φόβος αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και άγχος από την πλευρά μου, να μην γίνω παρεμβατική και επηρεάσω την κοινωνική ζωή του παιδιού», εξηγεί η Κυριακή: 

«Υπάρχει φόβος, γιατί όλοι γνωρίζουμε τι συμβαίνει την σήμερον ημέρα στα social media. Ο μεγαλύτερος φόβος είναι ότι κάποιος άγνωστος θα μιλήσει στο παιδί, προσπαθώντας να του αποσπάσει πληροφορίες για να έρθει σε επαφή μαζί του και να πιθανώς να τον βλάψει. Επίσης, έχουν ενταθεί και έχουν πάρει μεγάλες διαστάσεις τα περιστατικά εκφοβισμού και bullying, στα παιδιά αυτής της ηλικίας. Προσπαθώντας να φανούν “κουλ” στα social media, επηρεάζεται άμεσα και η καθημερινότητά τους στο σχολείο. Αυτό δημιουργεί και ένα επιπλέον άγχος στο άτομο που επιβλέπει τα κοινωνικά μέσα του. Δεν θα ήθελα να είμαι παρεμβατική, σε σημείο που να του προκαλέσω πρόβλημα στην κοινωνική του ζωή και να τον κοροϊδεύουν τα παιδιά στο σχολείο».

Η Δήμητρα είναι 27 ετών και επιβλέπει τα social media της 13χρονης ανιψιάς της και συγκεκριμένα, το Facebook και το Instagram. «Άνοιξε το προφίλ της στο Instagram, υπό τον όρο να έχω τους κωδικούς της έτσι ώστε να υπάρχει μία επίβλεψη», εξηγεί χαρακτηριστικά: 

«Πιστεύω ότι κανονικά θα πρέπει τα παιδιά στην ηλικία της να περνάνε μία ώρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά στην πραγματικότητα νομίζω ότι περνούν 2 ώρες, αν όχι περισσότερο. Παρά το γεγονός ότι έχω τους κωδικούς της, η ίδια γνωρίζει ότι έχει την ελευθερία να μιλάει με τους φίλους της όπως θέλει και ότι δεν θα την λογοκρίνω, ούτε θα μπω να δω από περιέργεια τις συνομιλίες της, ειδικά με τους φίλους της, εκτός αν υποπτευθώ κάτι περίεργο. 

Είχαμε κάνει αρκετές συζητήσεις για τους κινδύνους στα social media και μάλιστα της είχα πάρει και ένα βιβλίο το οποίο περιέγραφε πώς ακριβώς λειτουργούν και αυτά που πρέπει να προσέχει. Της εξήγησα ότι ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση στα προσωπικά της στοιχεία, οπότε καλό είναι να μην τα δημοσιεύει. Ακόμα και από ένα στόρι στο Instagram, που μπορεί να έχει κοινοποιήσει το μαγαζί που βγήκε για καφέ, μπορεί οποιοσδήποτε να την εντοπίσει και να έρθει να την βρει. Είχαμε επίσης μιλήσει και για τον κίνδυνου του εθισμού και για το τι σημαίνει αν κάποιος δημοσιεύσει φωτογραφίες της χωρίς την θέλησή της. Της έχω εξηγήσει ότι σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, δεν είναι δικό της λάθος και το πρώτο πράγμα που οφείλει να κάνει είναι να μιλήσει σε κάποιον από την οικογένεια για την βοηθήσει και ότι κανένας δεν θα την επικρίνει».

Η Δήμητρα εξηγεί ότι πρόσφατα συνέβη ένα περιστατικό με ένα ψεύτικο προφίλ στο Instagram, το οποίο δημιούργησε ένα επιπλέον άγχος και φόβο στην ίδια αλλά και στην οικογένεια: 

«Εννοείται ότι υπάρχει φόβος με τα social media και αυτό που φοβάμαι περισσότερο είναι μην εντοπίσει την μικρή κάποιος άγνωστος και την ακολουθήσει και στην πραγματική ζωή. Αυτός ο φόβος έχει προέλθει κυρίως μετά από ένα περιστατικό που έγινε πρόσφατα, κατά το οποίο ένας ψεύτικος λογαριασμός στο Instagram, παρίστανε ότι είναι κορίτσι στην ηλικία της και της έστελνε μηνύματα. Η μικρή κατάλαβε αμέσως ότι κάτι δεν πάει καλά. Η αλήθεια είναι ότι κατά τύχη βρήκα και εγώ τα μηνύματα. Ήταν αρκετά φειδωλή στις απαντήσεις της αλλά δεν υποπτεύθηκε ότι πίσω από το προφίλ κρύβεται κάποιος άλλος, που δεν είναι στην ηλικία της και προσπαθεί να κάνει fishing, κάτι το οποίο εγώ κατάλαβα απευθείας από τον τρόπο που μιλούσε αλλά και από αυτά που έλεγε, καθώς ζητούσε στοιχεία της, όπως σε ποιο σχολείο πηγαίνει. Έστειλα απευθείας μήνυμα στο ψεύτικο προφίλ ότι θα κινηθούμε νομικά αν συνεχίσει και κατευθείαν διέγραψε τον λογαριασμό και εξαφανίστηκε. Από εκεί και πέρα εννοείται ότι ενημέρωσα τους γονείς της και έκανα ξανά συζήτηση με το παιδί για να της εξηγήσω και πάλι μερικά πράγματα, έτσι ώστε να κατανοήσει την κατάσταση και την επόμενη φορά που μπορεί να συμβεί κάτι παρόμοιο, να έρθει να μας το πει απευθείας». 

Η Ψυχολόγος και Συστημική/ Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Δέσποινα Δριβάκου, αναλύει τον εθισμό των εφήβων στα κοινωνικά δίκτυα, τους πιθανούς κινδύνους και τις επιπτώσεις του: 

«Ο εθισμός στο διαδίκτυο αναφέρεται στην υπερβολική, επαναλαμβανόμενη χρήση του και αποτελεί μια σοβαρή ανησυχία για πολλούς έφηβους και γονείς. Είναι δυνατόν να «κολλήσει» κάποιος στα social media, καθώς πολλές πλατφόρμες σχεδιάζονται με τρόπο που ενθαρρύνει τη συνεχή χρήση τους.  Η συνεχής παρουσία σε κοινωνικά δίκτυα, video games και άλλες διαδικτυακές δραστηριότητες μπορούν να επηρεάσουν την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη. Οι έντονες διαδικτυακές δραστηριότητες μπορούν να οδηγήσουν σε εθιστική συμπεριφορά, επηρεάζοντας αρνητικά την καθημερινή λειτουργία, τις κοινωνικές σχέσεις και την ψυχική υγεία των ανθρώπων.

Ο εθισμός στα social media μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους όλων των ηλικιών, αλλά σε ορισμένες φάσεις της ζωής παρατηρείται μεγαλύτερη επιρροή και οι έφηβοι είναι συχνά πιο ευάλωτοι. Η χρήση του διαδικτύου για τους εφήβους δεν είναι απαραίτητα επικίνδυνη, αλλά υπάρχουν προκλήσεις και κίνδυνοι που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως ο επιθετικός διαδικτυακός λόγος (cyberbullying), οι ανεπιθύμητες επαφές, και ο εθισμός. 

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, τονίζονται πολλές αλλαγές στην ψυχοσύνθεση των παιδιών, όπως η αναζήτηση της ταυτότητας, της ανεξαρτησίας, της κοινωνικής αναγνώρισης και συμμετοχής. Τα social media προσφέρουν μια πλατφόρμα για αυτές τις αναζητήσεις. Μερικούς από τους κινδύνους που έρχονται με τον εθισμό είναι τα παιδιά να νιώθουν την ανάγκη να είναι συνεχώς συνδεδεμένοι, να λαμβάνουν αναγνώριση και επιβεβαίωση από τους όμοιούς τους στο διαδίκτυο. Στους κινδύνους συμπεριλαμβάνονται και η ιδιωτικότητα, ή μάλλον η έλλειψη αυτής, καθώς μπορεί να μοιραστούν πληροφορίες με λάθος άτομα και το κακόβουλο, ακατάλληλο και επιβλαβές περιεχόμενο». Η συνεχής παρακολούθηση των social media μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογική καθημερινότητά τους, συμπεριλαμβανομένων πτυχών όπως η αυτοεκτίμηση και η κοινωνική σύγκριση».

Η προσκόλληση στα κινητά και τα social media μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία των ανηλίκων με τους εξής τρόπους: 

• Εξάρτηση και Ανησυχία: Η υπερβολική χρήση μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση και αυξημένα επίπεδα άγχους.
• Κυβερνοεκφοβισμός: Η παρουσία στα social media αυξάνει τον κίνδυνο κυβερνοεκφοβισμού, με αρνητικές επιπτώσεις στη ψυχολογία.
• Σύγκριση και Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Η σύγκριση με άλλους online μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανασφάλεια.
• Διακοπές στον Ύπνο: Η χρήση κινητών πριν τον ύπνο μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο και να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας.
• Περιορισμός Κοινωνικής Αλληλεπίδρασης: Η υπερβολική χρήση μπορεί να μειώσει τον χρόνο που αφιερώνεται σε αντιπροσωπευτική, ανώνυμη κοινωνική αλληλεπίδραση.

«Είναι σημαντικό οι νέοι να διδάσκονται για την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου, ενώ οι γονείς πρέπει να παρακολουθούν τη διαδικτυακή τους δραστηριότητα και να επιδιώκουν ανοιχτό διάλογο για τις διαδικτυακές εμπειρίες τους», τονίζει η κ. Δριβάκου:

«Οι προσεγγίσεις των γονέων και των παιδιών σχετικά με τη χρήση των social media ποικίλλουν. Από την πλευρά των παιδιών, υπάρχει ευαισθησία στον περιορισμό της ιδιωτικής ζωής τους. Από την άλλη, υπάρχουν γονείς που προωθούν την εκπαίδευση για την ασφαλή χρήση των social media, ενώ άλλοι εκφράζουν ανησυχίες για τον υπερβολικό χρόνο που δαπανούν οι έφηβοι online και την αύξηση του cyberbullying. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς αναγνωρίζουν και τα θετικά πλεονεκτήματα των social media, όπως η επικοινωνία και η διασύνδεση με φίλους και συγγενείς.

Ορισμένοι γονείς μπορεί να μην καταλαβαίνουν πλήρως τη χρήση του διαδικτύου και το gaming λόγω γενεαλογικού, τεχνολογικού, ή κοινωνικού χάσματος. Μπορεί να υπάρχει έλλειψη κατανόησης σχετικά με τη σημασία που έχει για τους νέους η διασύνδεση με άλλους online και οι κοινότητες που δημιουργούνται.

Είναι άκρως σημαντικό οι έφηβοι να εκπαιδεύονται για την υγιή χρήση των social media και να αναπτύσσουν ψηφιακές δεξιότητες για να διαχειρίζονται την ψηφιακή τους παρουσία».

Οι γονείς μπορούν να αντιμετωπίσουν τη χρήση των social media από τα παιδιά τους με τρόπους που προάγουν την υγιή και υπεύθυνη συμπεριφορά που περιλαμβάνουν:

• Ανοιχτό Διάλογο: Διατηρείστε ανοιχτή επικοινωνία. Κατανοήστε τα ενδιαφέροντα τους και μοιραστείτε τις ανησυχίες σας.
• Εκπαίδευση: Διδάξτε τους για την ασφαλή χρήση των social media, την ιδιωτικότητα και την αντιμετώπιση online κινδύνων.
• Καθορισμός Ορίων: Καθορίστε κοινούς κανόνες χρήσης, όπως ορισμένος χρόνος online και η απαγόρευση κακόβουλων δραστηριοτήτων.
• Παρακολούθηση: Παρακολουθείτε τη διαδικτυακή τους δραστηριότητα, χωρίς όμως να είστε επιβλεπτές.
• Υποστήριξη: Στηρίξτε τα παιδιά σας ώστε να αναπτύξουν υγιείς online συνήθειες.
• Πρότυπο: Δείξτε καλό παράδειγμα ως προς τη χρήση των social media, δείχνοντας υπευθυνότητα και ισορροπία.

«Το κλειδί είναι η ενεργή συμμετοχή και κατανόηση του ψηφιακού κόσμου από τους γονείς. Η χρήση των social media από έφηβους μπορεί να είναι συμβατή, αλλά απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση και καθοδήγηση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να προσφέρουν ευκαιρίες για κοινωνική δικτύωση, εκφραστικότητα και μάθηση».

Τα όρια που θα θέσουν οι γονείς για τη χρήση των social media στα παιδιά τους πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις επιθυμίες της οικογένειας. Ωστόσο, μερικά κοινά όρια περιλαμβάνουν:

• Ηλικιακοί Περιορισμοί: Καθορίστε έναν ελάχιστο ηλικιακό περιορισμό για τη χρήση των social media.
• Χρόνος Χρήσης: Θέστε όρια χρόνου χρήσης, εξετάζοντας τις ημέρες της εβδομάδας και τις ώρες της ημέρας.
• Ιδιωτικότητα: Διδάξτε τα παιδιά σας να προστατεύουν την προσωπική τους πληροφορία και να έχουν ισχυρούς κωδικούς πρόσβασης.
• Επικοινωνία: Καθιερώστε κανόνες επικοινωνίας, όπως το να μιλάνε μαζί σας αν αντιμετωπίσουν ανησυχίες ή προβλήματα online.
• Περιεχόμενο: Ορίστε τα περιεχόμενα που είναι κατάλληλα για την ηλικία τους και συζητήστε τα μαζί τους.
• Παρακολούθηση: Παρακολουθήστε τη χρήση των social media, διατηρώντας ωστόσο ένα επίπεδο εμπιστοσύνης και αυτονομίας.

Μερικές συμβουλές που προσφέρει η κ. Δριβάκου για τους εφήβους στα social media:

• Εκπαίδευση: Κατανοήστε τους κινδύνους και μάθετε πώς να προστατεύεστε online.
• Ισχυροί Κωδικοί Πρόσβασης: Χρησιμοποιείτε ισχυρούς κωδικούς πρόσβασης και μην τους μοιράζεστε.
• Περιορισμός Πληροφοριών: Μην μοιράζεστε περισσότερες πληροφορίες από όσες χρειάζεται.
• Αναφορά Προβλημάτων: Αν αντιμετωπίσετε προβλήματα, αναφέρετέ τα σε ενήλικο που μπορεί να βοηθήσει.
• Υγιείς Συνήθειες: Καθορίστε χρόνο οθόνης και διατηρείτε υγιείς συνήθειες online.