Brain rot: Πώς το σκρολάρισμα προκαλεί σήψη στον εγκέφαλό μας

Αν θέλετε να δείτε τα απομεινάρια της ανθρώπινης διάνοιας να στροβιλίζονται στην αποχέτευση, πληκτρολογήστε τις λέξεις “skibidi toilet”, στο YouTube.

Το βίντεο διάρκειας 11 δευτερολέπτων, παρουσιάζει ένα κινούμενο ανθρώπινο κεφάλι να προεξέχει από μια λεκάνη τουαλέτας ενώ τραγουδά τους ανόητους στίχους “skibidi dop dop dop yes yes”. Το κλιπ έχει προβληθεί περισσότερες από 215 εκατομμύρια φορές και δημιούργησε εκατοντάδες εκατομμύρια αναφορές στο TikTok και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αναμενόμενο, λοιπόν, που το ο όρος brain rot, είχε την πρωτιά στο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, το οποίο ανακοινώθηκε πως είναι “Η λέξη της χρονιάς“.

Ως αφηρημένη έννοια, η σήψη του εγκεφάλου, είναι κάτι που όλοι γνωρίζουμε αόριστα. Το λεξικό, το ορίζει ως “την υποτιθέμενη επιδείνωση της ψυχικής ή πνευματικής κατάστασης ενός ατόμου, ειδικά θεωρούμενη ως αποτέλεσμα της υπερκατανάλωσης υλικού, που θεωρείται ασήμαντο ή μη προκλητικό”. Ωστόσο, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως η τεχνολογία, κυριολεκτικά σαπίζει τον εγκέφαλό μας και πόσο η ψυχαναγκαστική χρήση του διαδικτύου, καταστρέφει τη φαιά ουσία μας.

Η εγκεφαλική σήψη, προμηνύθηκε πριν από σχεδόν 20 χρόνια, όταν οι επιστήμονες μελέτησαν τα αποτελέσματα μιας νέας εφεύρεσης που ονομάζεται «email», συγκεκριμένα τον αντίκτυπο που θα είχε ένας αμείλικτος καταιγισμός πληροφοριών στους εγκεφάλους των συμμετεχόντων.

Τα αποτελέσματα; Η συνεχής γνωστική υπερφόρτωση είχε πιο αρνητική επίδραση από τη λήψη κάνναβης, με το IQ των συμμετεχόντων να πέφτει κατά μέσο όρο 10 μονάδες.

Και αυτό, πριν τα smartphones φέρουν το διαδίκτυο στα χέρια μας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα ο μέσος ενήλικας του Ηνωμένου Βασιλείου, να ξοδεύει τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο (με τους άνδρες της γενιάς Ζ να ξοδεύουν πεντέμισι ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο και τις γυναίκες της γενιάς Ζ εξίμισι).

Τα τελευταία χρόνια, μια πληθώρα ακαδημαϊκών ερευνών από ιδρύματα όπως η ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το King’s College του Λονδίνου βρήκαν στοιχεία που αποδείκνυαν, πως το διαδίκτυο συρρικνώνει τη φαιά ουσία μας, συντομεύει την προσοχή, αποδυναμώνει τη μνήμη και στρεβλώνει τις γνωστικές μας διαδικασίες. Οι περιοχές του εγκεφάλου που βρέθηκαν να επηρεάζονται, περιελάμβαναν «ικανότητες προσοχής, καθώς η συνεχώς εξελισσόμενη ροή διαδικτυακών πληροφοριών ενθαρρύνει τη διαιρεμένη προσοχή μας σε πολλαπλές πηγές μέσων», «διαδικασίες μνήμης» και «κοινωνική γνώση».

Το ένα χαρτί μετά το άλλο εξηγεί πόσο ευάλωτοι είμαστε στη σήψη του εγκεφάλου που προκαλείται από το διαδίκτυο. “Τα υψηλά επίπεδα χρήσης του διαδικτύου και το βαρύ multitasking των μέσων ενημέρωσης συνδέονται με μειωμένη φαιά ουσία στις προμετωπιαίες περιοχές”, διαπιστώνει ένα. Τα άτομα με εθισμό στο διαδίκτυο παρουσιάζουν «δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο» και «μειωμένη φαιά [sic] ουσία». Η υπερβολική τεχνολογία κατά τη διάρκεια των αναπτυξιακών ετών του εγκεφάλου έχει αναφερθεί ακόμη και από ορισμένους ακαδημαϊκούς ως κίνδυνος «ψηφιακής άνοιας».

Το 2018, μια δεκαετία δεδομένων που αναλύθηκαν από κορυφαίους ψυχολόγους μνήμης στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται συχνά με πολλαπλές διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν μειωμένη μνήμη και προσοχή.

Ωστόσο, φαίνεται ότι κάνουμε πολύ λίγα για να ανακόψουμε την παλίρροια. Ο Earl Miller, νευροεπιστήμονας του MIT και παγκόσμιος εμπειρογνώμονας για τη διάσπαση προσοχής, προειδοποίησε το 2022 ότι τώρα ζούμε σε «μια τέλεια καταιγίδα γνωστικής υποβάθμισης». Η Δρ Gloria Mark, καθηγήτρια πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και συγγραφέας του Attention Span, έχει βρει στοιχεία για το πόσο δραστικά μειώνεται η ικανότητά μας να εστιάζουμε. Το 2004, η ομάδα ερευνητών της διαπίστωσε ότι η μέση διάρκεια προσοχής σε οποιαδήποτε οθόνη ήταν δυόμισι λεπτά. Το 2012, ήταν 75 δευτερόλεπτα. Πριν από έξι χρόνια, ήταν κάτω από 47 δευτερόλεπτα. Αυτό «είναι κάτι που νομίζω ότι πρέπει να μας ανησυχεί πολύ ως κοινωνία», είπε σε ένα podcast το 2023.

Αλλά δεν φταίμε, εξ ολοκλήρου, αν η τεχνολογία μας κάνει λιγότερο έξυπνους. Μετά από όλα, σχεδιάστηκε για να μας αιχμαλωτίσει εντελώς. Το πιο βρώμικο σχεδιαστικό χαρακτηριστικό της Silicon Valley – το οποίο είναι παντού μόλις το εντοπίσετε – είναι ο άπειρος κύλινδρος, που παρομοιάζεται με το πείραμα “bottomless soup bowl”, στο οποίο οι συμμετέχοντες θα συνεχίσουν να τρώνε απερίσκεπτα από ένα μπολ σούπας εάν συνεχίσει να ξαναγεμίζει. Μια διαδικτυακή τροφή που συνεχώς «ξαναγεμίζει» χειρίζεται το ντοπαμινεργικό σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου με παρόμοιο τρόπο. Αυτοί οι ισχυροί βρόχοι της ντοπαμίνης ατελείωτης «αναζήτησης» μπορούν να γίνουν εθιστικοί.

Τι θα συμβεί αν δεν ελέγξουμε τη φθίνουσα γνωστική μας υγεία; Ο πρώην υπεύθυνος σχεδιασμού της Google, Tristan Harris, δήλωσε στο Κογκρέσο το 2019, ότι « δισεκατομμύρια άνθρωποι – “ένα ψυχολογικό αποτύπωμα περίπου στο μέγεθος του Χριστιανισμού” – λαμβάνουν τώρα τις πληροφορίες τους από πλατφόρμες των οποίων το επιχειρηματικό μοντέλο “συνδέει το κέρδος τους με το πόση προσοχή συλλαμβάνουν, δημιουργώντας μια “κούρσα στο κάτω μέρος του εγκεφαλικού στελέχους” για να αποσπάσουν την προσοχή χαράσσοντας χαμηλότερα στους εγκεφάλους των σαυρών μας – σε ντοπαμίνη. Φόβος, οργή – για να κερδίσουμε».

Οι προειδοποιήσεις του γίνονται όλο και πιο έντονες όσο περνάει ο καιρός. «Η πειστική τεχνολογία είναι μια μαζικά υποτιμημένη και ισχυρή δύναμη που διαμορφώνει τον κόσμο», είπε. «Έχει πάρει τον έλεγχο της πένας της ανθρώπινης ιστορίας και θα μας οδηγήσει στην καταστροφή αν δεν την πάρουμε πίσω».

Ο όρος «εγκεφαλική σήψη», διαδόθηκε στο διαδίκτυο, από τους νέους που κινδυνεύουν περισσότερο από τις επιπτώσεις της. Το γεγονός ότι εκείνοι που κινδυνεύουν περισσότερο έχουν την μεγαλύτερη αυτογνωσία του προβλήματος, είναι ενθαρρυντικό. Το πρώτο βήμα προς οποιαδήποτε αλλαγή, είναι η κατανόηση του προβλήματος και υπάρχει λόγος για να είμαστε αισιόδοξοι. Τα τελευταία χρόνια, τα κινήματα κατά της τεχνολογίας έχουν κερδίσει έδαφος , από εφήβους που στρέφονται σε παλιότερα μοντέλα κινητής τηλεφωνίας, μέχρι τις εκστρατείες για μια παιδική ηλικία χωρίς κινητό τηλέφωνο.

πηγή: TheGuardian