HapticSOUND: Ένα πρωτοποριακό μουσικό εγχείρημα

“Το HapticSOUND είναι το όνομα του έργου, το οποίο κατέληξε στην ανάπτυξη ενός συστήματος, και συνδυάζει μια εξαιρετική ερευνητική δουλειά και την αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής στο τομέα του ήχου, της τρισδιάστατης εκτύπωσης, στον τομέα του machine learning, του computer vision που ενσωματώνει και την τεχνητή νοημοσύνη. Επίσης, είναι και ο τομέας της εκπαίδευσης με την ανάπτυξη του serious game (εκπαιδευτικά παιχνίδια)“, τονίζει αρχικά ο κ. Ιωάννης Μαυρίδης, Επιστημονικός Υπεύθυνος και Συντονιστής του Έργου αλλά και καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Την Τρίτη 14 Νοεμβρίου, στο Αμφιθέατρο Τελετών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας παραβρέθηκαν περισσότεροι από 240 εκπαιδευτικοί, φοιτητές και μαθητές και παρακολούθησαν την ημερίδα παρουσίασης και διάχυσης των αποτελεσμάτων του έργου HapticSOUND, η οποία πραγματοποιήθηκε με επιτυχία. Το έργο HapticSOUND στοχεύει στη δημιουργία ενός συστήματος ανάλυσης, τεκμηρίωσης και επίδειξης παραδοσιακών μουσικών οργάνων του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας (ΜΚΕ), το οποίο εμπλέκει τον επισκέπτη σε μια προσωποποιημένη βιωματική εμπειρία μετάδοσης της πολιτισμικής γνώσης με τρόπο ενεργητικό, ευχάριστο και δημιουργικό.

Μπορούν όλα αυτά τα δεδομένα να συνεργαστούν και να προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία στον θεατή; Ο κ. Μαυρίδης αναφέρει στην parallaxi: “Όλα αυτά παντρεύουν μια φιλοσοφία που στόχο έχει να φέρει τον επισκέπτη στο μουσείο, όχι απλά ως θεατή εκθεμάτων αλλά ως συμμετέχοντα σε μια διάδραση με τα εκθέματα του μουσείου. Αντί να έχει τον ξεναγό, θα λαμβάνει ο ίδιος μια προσωποποιημένη εμπειρία να ενημερώνεται για τα εκθέματα, εν προκείμενο φυσικά τώρα αφορά τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Κρήτης. Έτσι θα αξιοποιεί τη γνώση του πως είναι φτιαγμένα τα όργανα, αλλά και πως παίζονται, ενώ έπειτα θα “παίρνει” το ομοίωμα ενός κρητικού λαούτο και να παίξει με αυτό, να παράγει ήχο, μελωδίες”.

Αφού δει πως φτιάχνεται το όργανο μέσω της τεχνολογίας, θα μπορέσει μέσα από το παιχνίδι να αποδείξει ότι καταλαβαίνει πως κατασκευάζεται αυτό το όργανο συναρμολογώντας τα βασικά μέρη του. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνονται δύο 2 γεγονότα. Αφενός να ασχοληθεί ο οποιοσδήποτε με το δομικό μοντέλο του οργάνου, δηλαδή πως γίνεται, αφετέρου το λειτουργικό μοντέλο του οργάνου δηλαδή πως παίζεται μια μελωδία“.

Στη συνέχεια ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σημειώνει πόσο σημαντικό είναι και για την προστασία των οργάνων η λειτουργία του πρωτοποριακού συστήματος. “Από αυτά που προαναφέραμε μπορείτε να βγάλετε το συμπέρασμα ότι δε θα κινδυνεύουν τα εκθέματα του μουσείου. Επίσης, ο χρήστης με την επικοινωνία του συστήματος HapticSOUND, θα επιτελείται μέσω της απτικής διεπιφάνειας. Η απτική επικοινωνία έχει να κάνει με τη χρήση των αισθήσεων της αφής, τόσο όταν πιάνουνε το όργανο και παίζουμε (τη ρέπλικα του οργάνου πάντα), όσο και ότι επικοινωνεί με το σύστημα μέσω χειρονομιών, δεν πιάνει ποντίκι! Ούτε οθόνη θα ακουμπήσει, θα πλοηγείται στο οπτικό υλικό με χειρονομίες. Είναι μια πολλή σημαντική καινοτομία.

Έχει μια πολλή σημαντική εθνογραφική μελέτη όπου καταγράφηκαν διάφοροι παραδοσιακοί οργανοπαίχτες την ώρα που κατασκευάζουν το όργανο. Και εμείς μάθαμε δίπλα τους, δεν τα ξέραμε όλα. Επίσης, εργάστηκε μια σημαντική ομάδα νέων ερευνητών και ανακάλυψε νέα επιστημονική γνώση μέσα από το έργο μπορώ να πω. Στη διάρκεια της ημερίδας που κάναμε ανακαλύψαμε από το κοινό που ήρθε ότι το μεγαλύτερο ενδιαφέρον ήταν στην επίδειξη του συστήματος, δηλαδή όταν είδαν ότι μπορείς να παίξεις ένα λαούτο με την ειδική τεχνολογία που παρέχουμε από το σύστημα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω των συσκευών που καταγράφουν τις κινήσεις του οργανοπαίχτη και παίζει μουσική χωρίς να ακουμπάει χορδές“.

Το εντυπωσιακό εγχείρημα ακούγεται σύνθετο μα στην πράξη είναι απλό, ο κ. Μαυρίδης αναλύει: “Πώς όμως αν είναι δύο άτομα στον ίδιο χώρο θα μπορούν να παίζουν και να ακούν τη μουσική χωρίς να παρεμποδίζουν τον διπλανό τους; Ο ειδικός εξοπλισμός θα παράγει κατευθυντικό υλικό, σαν ένα λουτρό ήχου. Για να μπορέσετε να φανταστείτε πως θα γίνεται αυτό. Φανταστείτε έναν άνθρωπο σε μια ντουζιέρα αλλά αντί για νερό θα ρέει πάνω του η μουσική. Έτσι “πέφτει” ο ήχος σε αυτό που θα παίζει το όργανο ενώ στο μισό μέτρο δίπλα δε θα ακούγεται τίποτα και δε θα ενοχλείται ο διπλανός του. Δε γίνεται όμως έτσι απλά αυτή η διαδικασία. Ο θεατής θα ανεβαίνει σε ειδικό δάπεδο το οποίο παράγει “παλμούς”. Δε θα ακούει μόνο μουσική αλλά θα τη νιώθει κυρίως. Αυτή την τεχνική την εφάρμοσε πρώτος ο τεράστιος συνθέτης Μπετόβεν όταν έχασε την ακοή του. Εκείνος μέσω του πιάνου που έπαιζε, αντιλαμβανόταν τη μουσική από ένα ξυλάκι που τοποθετούσε στο κεφάλι του. Με έναν πιο σύγχρονο τρόπο εμείς φυσικά το βελτιώνουμε αυτόν τον τρόπο. Άρα όλο αυτό είναι μια για κωφούς ανθρώπους.

“Όλα τα παραπάνω συντελούνται στο Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας, κοντά στη Φαιστό. Το σύστημα HapticSOUND εγκαθίσταται δίπλα στα υπάρχοντα εκθέματα του μουσείου. Δίπλα από τα παραδοσιακά όργανα υπάρχει μια οθόνη, μια οροφή και ένα πάτωμα ειδικό, όλος ο εξοπλισμός. Το σύστημα του HapticSOUND πρόκειται σύντομα να εγκατασταθεί στο μουσείο και για αυτό το παρουσιάσαμε στο συνέδριο. Λειτουργεί τοπικά όλο το σύστημα και θα μπορεί κανείς να το απολαύσει με μια απλή επίσκεψη“.

*φωτογραφίες από το https://hapticsound.uom.gr/hs/