Ζώντας μια κόλαση δίπλα σε ένα σε ένα data center

Πολλοί άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται το cloud, δηλαδή τις διαδικτυακές υπηρεσίες αποθήκευσης ψηφιακών αρχείων και παροχής διαδικτυακών υπηρεσιών, κυριολεκτικά σαν «νέφος». Κάτι που περίπου αιωρείται πάνω απ’ τα κεφάλια μας σε έναν ιδεατό ουρανό. Αλλά η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Είναι χειροπιαστή, διαρκώς επεκτεινόμενη και επικίνδυνη για το περιβάλλον.

Σήμερα το cloud «κρύβεται» σε πάνω από 11.000 κέντρα δεδομένων (data centers) σε όλο τον κόσμο. Τα περισσότερα, σχεδόν 6.000, βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία να ακολουθούν στη δεύτερη και την τρίτη θέση αντίστοιχα.

Δεν είναι αιθέρας, είναι μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις, ορισμένες θηριώδεις. Είναι ζωτικής σημασίας για τις καθημερινές λειτουργίες εκατομμυρίων εταιρειών και δισεκατομμυρίων ανθρώπων, ιδίως καταναλωτών. «Κάποιος» στέλνει και την παραμικρότερη πληροφορία στην οθόνη του κινητού μας. Αυτός ο κάποιος χρησιμοποιεί ένα data center σε κάποια γωνιά της Γης.

Ποιες είναι όμως οι επιπτώσεις; Ζωή κόλαση δίπλα σε ένα data center ζουν οι κάτοικοι της πόλης Μάνσφιλντ στην πολιτεία Τζόρτζια των ΗΠΑ, όπως καταγράφει ρεπορτάζ του BBC.

Οταν η Μπέβερλι Μόρις συνταξιοδοτήθηκε το 2016, νόμιζε ότι είχε βρει το σπίτι των ονείρων της – μια γαλήνια περιοχή της αγροτικής Τζόρτζια, ήσυχη και περιτριγυρισμένη από δέντρα. Σήμερα, κάθε άλλο παρά έτσι είναι. Μόλις 350 μέτρα από τη βεράντα της στο Μάνσφιλντ υψώνεται ένα μεγάλο κτίριο χωρίς παράθυρα, γεμάτο με διακομιστές, μηχανήματα, ψύκτρες, καλώδια και φώτα που αναβοσβήνουν.

Είναι ένα data center, ένα από τα πολλά που ξεφυτρώνουν σε μικρές πόλεις της Αμερικής για να εξυπηρετούν τα πάντα: από ομαδικά βιντεοπαιχνίδια και συναλλαγές μέσω e-banking μέχρι δορυφορικές τηλεπικοινωνίες και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.

«Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς νερό και με το μισό μου σπίτι να υπολειτουργεί» λέει η Μόρις. Πιστεύει ότι η κατασκευή του κέντρου, το οποίο ανήκει στη Meta (τη μητρική εταιρεία του Facebook), είχε ως αποτέλεσμα να στερέψει το ιδιωτικό της πηγάδι, προκαλώντας συσσώρευση ιζημάτων. Για τη λάτρα του σπιτιού κουβαλάει τώρα νερό σε κουβάδες. Η πίεση έχει πέσει και το νερό της βρύσης είναι θολό. Λασπωμένο σε πρωτοφανές σημείο είναι και το νερό στον γειτονικό ποταμό Φλιντ.

Τα μηχανήματα στα κέντρα δεδομένων αναπτύσσουν υψηλές θερμοκρασίας και η ψύξη τους απαιτεί πολύ νερό. Συχνά χρησιμοποιούν συστήματα ψύξης με εξάτμιση, όπου το νερό απορροφά θερμότητα και εξατμίζεται – όπως ο ιδρώτας απομακρύνει από το ανθρώπινο σώμα τη θερμότητα. Τις ζεστές μέρες, ένα και μόνο data center μπορεί να χρησιμοποιήσει εκατομμύρια λίτρα.

Πρόσφατη μελέτη εκτιμά ότι τα κέντρα δεδομένων έως το 2027 μπορεί να φτάσουν να καταναλώνουν 6,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού παγκοσμίως. Λόγω του μεγέθους του προβλήματος, έχουν σχηματιστεί ομάδες πίεσης που κάνουν ελέγχους και προβαίνουν σε καταγγελίες, όπως η αμερικανική Data Center Watch.

Οι εταιρείες-κολοσσοί είτε υποβαθμίζουν το πρόβλημα, είτε λένε ότι το αντιμετωπίζουν. «Το να είσαι καλός γείτονας είναι προτεραιότητα» απάντησε η Meta στο BBC σχολιάζοντας την κατάσταση στο Μάνσφιλντ. Η εταιρεία παρήγγειλε (και πλήρωσε) μια ανεξάρτητη μελέτη για τα υπόγεια ύδατα, η οποία κατέληξε ότι «η λειτουργία του κέντρου δεδομένων δεν επηρέασε αρνητικά την κατάσταση των υπόγειων υδάτων στην περιοχή».

Υποσχέσεις

«Στόχος μας είναι μέχρι το 2030 να επιστρέφουμε περισσότερο νερό στις λεκάνες απορροής και στις κοινότητες όπου λειτουργούμε κέντρα δεδομένων από ό,τι αφαιρούμε», λέει ο Γουίλ Χιους, επικεφαλής παγκόσμιας διαχείρισης υδάτων στην Amazon Web Services (AWS), η οποία διαχειρίζεται περισσότερα κέντρα δεδομένων από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία παγκοσμίως.

Λέει ότι η AWS επενδύει σε έργα όπως επισκευές διαρροών, συλλογή όμβριων υδάτων και χρήση επεξεργασμένων λυμάτων για ψύξη. Στην πολιτεία Βιρτζίνια η εταιρεία συνεργάζεται με αγρότες για τη μείωση της ρύπανσης στον κόλπο Τσέσαπικ, το μεγαλύτερο εκβολικό σύστημα στις ΗΠΑ, όπου περισσότερα από 150 ποτάμια και χείμαρροι εκβάλλουν στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Μια ερώτηση ΑΙ ίσον ένα μπουκαλάκι νερό Ενα μόνο ερώτημα με χρήση τεχνητής νοημοσύνης -για παράδειγμα, ένα αίτημα στο ChatGPT- μπορεί να καταναλώσει περίπου τόσο νερό όσο περιέχει ένα μπουκαλάκι του μισού λίτρου. Αν πολλαπλασιάσει κανείς αυτή την ποσότητα με δισεκατομμύρια ερωτήματα την ημέρα, το μέγεθος του προβλήματος γίνεται σαφές. «Τα κέντρα δεδομένων δεν θα εξαφανιστούν. Γίνονται η σπονδυλική στήλη της σύγχρονης ζωής» λέει ο καθηγητής Ρατζίβ Γκαργκ που διδάσκει cloud computing στο Πανεπιστήμιο Εμορι στην Ατλάντα.

«Δεν υπάρχει γυρισμός, αλλά υπάρχει δρόμος προς τα εμπρός» υποστηρίζει. «Το κλειδί είναι η μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση: πιο έξυπνα συστήματα ψύξης, μαζική συλλογή όμβριων υδάτων και πιο αποτελεσματικές υποδομές. Η σχετική βιομηχανία αρχίζει να στρέφεται προς τη βιωσιμότητα. Αλλά είναι αλήθεια ότι βραχυπρόθεσμα, τα data centers θα δημιουργήσουν τεράστια πίεση στην κοινωνία».

Πηγή: efsyn.gr / BBC