Τελικά, ποια είναι η ιδανική θέση για ύπνο;

Αν ζείτε σε περιοχή που επλήγη από τους πρόσφατους καύσωνες, μπορεί να περάσατε τις νύχτες σας στριφογυρίζοντας, δοκιμάζοντας διάφορες θέσεις ύπνου σε μια προσπάθεια να νιώσετε άνετα.

Αλλά τι λένε τα στοιχεία σχετικά με το ποιες θέσεις ύπνου είναι στην πραγματικότητα οι καλύτερες;

Μελέτες που έγιναν σε όλους, από ναυτικούς σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μέχρι συγκολλητές στη Νιγηρία, ίσως μπορούν να μας βοηθήσουν, αν και δεδομένου του πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος για όλους, προκαλεί έκπληξη το πόσο λίγες μελέτες ευρείας κλίμακας έχουν διεξαχθεί.

Πρώτα πρέπει να βρείτε έναν τρόπο να υπολογίζετε σε ποια θέση κοιμούνται οι άνθρωποι. Μπορείτε φυσικά να τους ρωτήσετε, αλλά το μόνο που θυμόμαστε πραγματικά είναι ο τρόπος που ξαπλώναμε όταν προσπαθούσαμε να κοιμηθούμε και η θέση στην οποία ξυπνάμε. Για να μάθουν περισσότερα, οι ερευνητές δοκίμασαν διάφορες τεχνικές, όπως η βιντεοσκόπηση των ανθρώπων ενώ κοιμούνται ή το να τους βάλουν να χρησιμοποιήσουν φορητή τεχνολογία που παρακολουθεί τις κινήσεις τους.

Στο Χονγκ Κονγκ οι ερευνητές αναπτύσσουν αυτό που ονομάζουν “Κουβέρτα με σύστημα ταξινόμησης της στάσης του ύπνου”, το οποίο χρησιμοποιεί υπέρυθρες κάμερες βάθους που μπορούν να ανιχνεύσουν τη θέση ύπνου ενός ατόμου ακόμη και μέσα από μια χοντρή κουβέρτα.

Ερευνητές στη Δανία χρησιμοποίησαν μικρούς ανιχνευτές κίνησης που προσαρμόστηκαν στους μηρούς, την πλάτη και τα μπράτσα των εθελοντών πριν πέσουν για ύπνο για να καθορίσουν την αγαπημένη τους θέση ύπνου. Διαπίστωσαν ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο κρεβάτι, οι άνθρωποι περνούσαν λίγο περισσότερο από το μισό χρόνο τους στο πλάι, περίπου το 38% ανάσκελα και το 7% μπρούμυτα. Όσο μεγαλύτερης ηλικίας ήταν οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο χρόνο περνούσαν στο πλάι.

Αυτή η προκατάληψη προς το να κοιμόμαστε στο πλάι είναι κάτι που αναπτύσσουμε μόνο όταν ενηλικιωθούμε, επειδή τα παιδιά άνω των τριών ετών περνούν κατά μέσο όρο ίσο χρόνο κοιμώμενα στο πλάι, στην πλάτη και μπροστά.

Τα μωρά, εν τω μεταξύ, κοιμούνται κυρίως ανάσκελα, επειδή τοποθετούνται έτσι στις κούνιες τους για λόγους ασφαλείας.

Οπότε ο ύπνος στο πλάι είναι η πιο συνηθισμένη θέση και θα μπορούσαμε να εμπιστευτούμε τη σοφία του πλήθους να επιλέξει τη θέση όπου κοιμάται καλύτερα, αλλά τι γίνεται με τα δεδομένα; Μια πολύ μικρή μελέτη παρατήρησης, στην οποία οι άνθρωποι μπορούσαν να κοιμηθούν όπως προτιμούσαν, διαπίστωσε ότι όσοι κοιμόντουσαν στο δεξί τους πλευρό κοιμόντουσαν ελαφρώς καλύτερα από όσους κοιμόντουσαν στο αριστερό τους πλευρό, ακολουθούμενοι από όσους κοιμόντουσαν ανάσκελα. 

Αν σας είναι εύκολο να κοιμάστε στο πλάι, τότε είναι πιθανότατα καλύτερο και για οποιονδήποτε άλλον προσπαθεί να κοιμηθεί κοντά σας.

Σε μια περίπτωση, κατά την περιήγησή μου σε ένα υποβρύχιο για μια ραδιοφωνική εκπομπή που έκανα, οι ναύτες του υποβρύχιου μου έδειξαν τους κοιτώνες τους, όπου οι κουκέτες ήταν στοιβαγμένες τόσο κοντά η μία πάνω στην άλλη που ήταν δύσκολο να γυρίσεις. Αυτό σήμαινε ότι είχαν την τάση να κοιμούνται ανάσκελα, οπότε μου είπαν ότι ήταν ένας αγώνας δρόμου για να κοιμηθούν πρώτοι πριν όλη η καμπίνα γεμίσει από ροχαλητό ανδρών.

Μια άλλη μικρή μελέτη εξέτασε ναυτικούς που εργάζονταν σε εμπορικά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και διαπίστωσε ότι οι αναπνευστικές διαταραχές, όπως το ροχαλητό, ήταν πιο συχνές όταν οι ναυτικοί κοιμόντουσαν ανάσκελα.

Κάποιο ροχαλητό προκαλείται από σοβαρή αποφρακτική άπνοια ύπνου, όπου η αναπνοή σταματά και αρχίζει ενώ το άτομο κοιμάται. Αυτό έχει βρεθεί ότι είναι πιο συχνό σε άτομα που κοιμούνται συνεχώς ανάσκελα.

Αντίθετα, το να ξαπλώνετε στο πλάι βοηθά να καθαρίσει ο ανώτερος αεραγωγός και εμποδίζει τον σταφυλίτη (το σαρκώδες κομμάτι που κρέμεται στο πίσω μέρος του λαιμού σας) και τη γλώσσα να φράξουν το λαιμό, οδηγώντας σε λιγότερο ροχαλητό. Πράγματι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η μετάβαση από τον ύπνο κυρίως ανάσκελα στον ύπνο κυρίως στο πλάι έχει αποδειχθεί ότι λύνει εντελώς το πρόβλημα της υπνικής άπνοιας.

Ο ύπνος στο πλάι μπορεί να έχει και άλλα οφέλη. Για παράδειγμα, μια έρευνα σχετικά με τις συνήθειες ύπνου των ηλεκτροσυγκολλητών σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στη Νιγηρία έδειξε ότι όσοι κοιμόντουσαν ανάσκελα είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από πόνους στην πλάτη, σε σύγκριση με όσους κοιμόντουσαν στο πλάι.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο ύπνος στο πλάι λειτουργεί για όλους ή ότι είναι πανάκεια για όλους τους πόνους. Εξαρτάται από την πάθησή σας και την ακριβή θέση που υιοθετείτε κατά τη διάρκεια του ύπνου.  Ερευνητές στη Δυτική Αυστραλία παρακολούθησαν τα υπνοδωμάτια εθελοντών για 12 ώρες τη νύχτα με αυτόματες κάμερες και διαπίστωσαν ότι όσοι δήλωσαν ότι ξυπνούσαν τακτικά με σκληρό αυχένα περνούσαν περισσότερο χρόνο κοιμώμενοι σε αυτό που οι ερευνητές ονομάζουν “προκλητικές πλευρικές θέσεις ύπνου”.

Αυτή η φράση μπορεί να φέρνει στο μυαλό σας ένα σωρό πιθανότητες, αλλά αυτό που σημαίνει σε αυτό το πλαίσιο είναι να κοιμάστε στο πλάι σε μια στρεβλή θέση, για παράδειγμα, με τον πάνω μηρό σας να φτάνει πάνω από τον άλλο μηρό, συστρέφοντας τη σπονδυλική στήλη. Αντίθετα, οι άνθρωποι που κοιμόντουσαν σε μια πιο ευθεία, πιο υποστηριζόμενη πλευρική θέση ανέφεραν ότι είχαν λιγότερους πόνους στον αυχένα.

Αυτό που δεν μπόρεσε να εξακριβώσει ο σχεδιασμός αυτής της μελέτης είναι φυσικά αν ο ύπνος στην “προκλητική” θέση προκαλούσε τον πόνο στον αυχένα ή αν οι άνθρωποι υιοθετούσαν αυτή τη θέση επειδή ήταν ο μόνος τρόπος για να νιώσουν άνετα λόγω του πόνου στον αυχένα.

Τι θα λέγατε, λοιπόν, αν βάζατε τους ανθρώπους να δοκιμάσουν μια νέα θέση ύπνου και στη συνέχεια τους παρακολουθούσατε για να δείτε αν αυτό έκανε τη διαφορά στους πόνους που βίωναν;

Σε μια μελέτη που διεξήχθη με ηλικιωμένους που έλαβαν μέρος σε ένα πρόγραμμα γυμναστικής στην Πορτογαλία, οι άνθρωποι με πόνους στη μέση έλαβαν οδηγίες να κοιμούνται στο πλάι και εκείνοι με πόνους στον αυχένα να δοκιμάσουν να κοιμούνται ανάσκελα. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα το 90% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι οι αντίστοιχοι πόνοι τους είχαν μειωθεί.

Το αποτέλεσμα φαίνεται εντυπωσιακό, αλλά υπάρχει μια επιφύλαξη. Μόνο 20 άτομα έλαβαν μέρος στη μελέτη – ένα μικρό δείγμα – οπότε δεν είναι δυνατόν να συμπεράνουμε ότι αυτή η απλή αλλαγή της θέσης ύπνου θα είχε τόσο θετική επίδραση σε όλους όσους υποφέρουν από πόνους στην πλάτη ή στον αυχένα. Όπως πάντα στην επιστημονική έρευνα, χρειάζονται περισσότερες μελέτες.

Για ένα ιατρικό ζήτημα, δεν είναι μόνο το αν πρέπει να ξαπλώνετε ανάσκελα ή στο πλάι, αλλά μάλλον το σε ποια πλευρά θα ξαπλώσετε. Στην παλινδρόμηση οξέος, τα γαστρικά υγρά ανεβαίνουν από το στομάχι, προκαλώντας έντονο κάψιμο στο στήθος. Μερικές φορές οι γιατροί συμβουλεύουν τους ανθρώπους να δοκιμάσουν να κοιμηθούν σε στηριγμένα μαξιλάρια, σε μια προσπάθεια να ανακουφιστούν από αυτό το πολύ δυσάρεστο είδος πόνου.

Εάν η δυσφορία συμβαίνει επανειλημμένα, είναι γνωστή ως γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η οποία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Το γιατί συμβαίνει αυτό δεν είναι απολύτως σαφές, αλλά μια πιθανή εξήγηση είναι ότι ο ύπνος στα αριστερά διατηρεί τη συμβολή μεταξύ στομάχου και οισοφάγου πάνω από το επίπεδο του γαστρικού οξέος. Ο ύπνος στα δεξιά χαλαρώνει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα, επιτρέποντας στο οξύ να διαφύγει.

Όποια κι αν είναι η απάντηση, αν υποφέρετε από καούρες, ίσως αξίζει να προσπαθήσετε να κοιμάστε περισσότερο από την αριστερή πλευρά στο μέλλον.

Μέχρι στιγμής έχω επικεντρωθεί στο να κοιμάστε στο πλάι ή στην πλάτη, επειδή αυτό κάνει η πλειοψηφία των ανθρώπων. Τι γίνεται όμως με εκείνους τους ανθρώπους -μια μικρή μειοψηφία- που κοιμούνται μπρούμυτα;

Λοιπόν, για αρχή, μια μελέτη υποδεικνύει ότι δεν είναι καλή ιδέα αν υποφέρετε από πόνο στις γνάθους, κάτι που ίσως δεν αποτελεί μεγάλη έκπληξη.

Και τι γίνεται με τις ρυτίδες; Σίγουρα, το να ξαπλώνετε με το πρόσωπό σας στρυμωγμένο στο μαξιλάρι σας επιδεινώνει τις ρυτίδες;

Γράφοντας στο περιοδικό Aesthetic Surgery Journal, μια ομάδα πλαστικών χειρουργών προτείνει, μάλλον ποιητικά, ότι το δέρμα στο πρόσωπό σας διατηρείται καλύτερα αν το αντιμετωπίζετε σαν “φύκια που λικνίζονται ενώ είναι δεμένα σε ένα κοτσάνι”.

Η ιδέα λοιπόν είναι να επιβάλλετε τη μικρότερη δυνατή καταπόνηση στο πρόσωπό σας ενώ κοιμάστε και αυτό αποκλείει το να κοιμάστε μπρούμυτα. Και αν η διατήρηση της επιδερμίδας σας είναι πιο σημαντική για εσάς από το να κοιμάστε καλύτερα ή να αντιμετωπίζετε τους πόνους ή την παλινδρόμηση, τότε ούτε ο ύπνος στο πλάι είναι ιδανικός.

Τι μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε από όλα αυτά; Πρώτον, ότι, αν όλα τα άλλα πράγματα είναι ίσα, ο ύπνος στο πλάι φαίνεται να έχει αρκετά πλεονεκτήματα, αλλά η ακριβής στάση του σώματός σας μπορεί να έχει επίδραση στον πόνο στον αυχένα και την πλάτη – και η πλευρά στην οποία κοιμάστε μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει την παλινδρόμηση οξέος. Το ροχαλητό αυξάνεται αν κοιμάστε ανάσκελα, αλλά όλοι μας διαφέρουμε, οπότε μπορεί να εξακολουθεί να είναι ο τρόπος που κοιμάστε καλύτερα.

Αξίζει να δοκιμάσετε νέες θέσεις ύπνου και να κρατάτε ημερολόγιο αν η τρέχουσα θέση σας δεν σας προσφέρει καλό ύπνο. Θυμηθείτε όμως να μην έχετε υπερβολική εμμονή με τις διαφορετικές θέσεις γιατί μπορεί να μείνετε ξύπνιοι και αγχωμένοι.

Πηγή: BBC