Ο Θάνος σχεδίασε τα καλύτερα εξώφυλλα που θα δεις στο ράφι του βιβλιοπωλείου

Λένε πως δεν πρέπει να κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλο, αλλά όταν το περιεχόμενο έρχεται σε απόλυτη αρμονία με το «περιτύλιγμα», τότε πρόκειται για έναν απόλυτα επιτυχημένο συνδυασμό.

Η νέα σειρά κλασικής λογοτεχνίας των Εκδόσεων Ψυχογιός, που περιλαμβάνει πέντε εμβληματικά έργα της παγκόσμιας πεζογραφίας υπό την επιμέλεια του δημοσιογράφου Ηλία Μαγκλίνη, διαθέτει τα ωραιότερα εξώφυλλα που έχουμε δει εδώ και αρκετό καιρό.

Πίσω από τον σχεδιασμό τους βρίσκεται ο Θάνος Κακολύρης, που προέρχεται κατά κύριο λόγο από τον κόσμο των περιοδικών και της μόδας και τα τελευταία χρόνια διαπρέπει στο χώρο των εκδόσεων.

Ο 35χρονος designer από την Αθήνα, ο οποίος έχει στο παρελθόν συνεργαστεί και με εκδοτικό οίκο στα Ηνωμένα Aραβικά Εμιράτα, εργάζεται για τις Εκδόσεις Ψυχογιός και μιλά στην Parallaxi για τα αριστοτεχνικά εξώφυλλα που δημιούργησε (Η Ηδονή του Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο, ο Πόλεμος των Κόσμων του Χ. Τζ. Ουέλς, Το στρίψιμο της βίδας του Χένρι Τζέιμς, Διηγήματα και Νουβέλες του Άντον Τσέχωφ, Φράνκενστάιν της Μέρι Σέλει).

Σύγχρονο vs. Κλασικό | Η αντίθεση

Η φαινομενική αντίθεση μεταξύ μοντέρνου και κλασικού ήταν η πρόκληση κατά τον σχεδιασμό της σειράς αυτής. Απώτερος στόχος μου ήταν η «εικονοποίηση» της διαχρονικής αξίας των αριστουργημάτων αυτών στο σήμερα. Αυτό που σκεφτόμουν, πριν από τη σύλληψη της ιδέας που βλέπετε υλοποιημένη στα εξώφυλλα των βιβλίων, ήταν με ποιο τρόπο θα κάνω ελκυστικά τα κλασικά αυτά βιβλία στους μη μυημένους αλλά και στους νέους αναγνώστες (το «νέο» όχι απαραίτητα με ηλικιακά κριτήρια). Αυτοί είναι το στοίχημά μου. Για μένα, ωστόσο, δεν υπήρχε αντίθεση. Το κλασικό είναι πάντα μοντέρνο και σύγχρονο, γιατί είναι διαχρονικό. Συνεπώς ο σχεδιασμός αυτός απλά και φυσικά τούς ταιριάζει.

Σχετικά με την έμπνευση, θα σας πω ότι ήταν τα ίδια τα βιβλία. Όπως κάνω πάντα, πριν σχεδιάσω ένα βιβλίο, τα διάβασα, τα αγάπησα και στη συνέχεια γεννήθηκαν οι εικόνες. Καθώς σχεδίαζα τον Φράνκενσταϊν, ανέβηκα νοερά τη σκάλα στο Στρίψιμο της βίδας, όπου όλα ήταν θολά, για να αντικρίσω στο τέλος της την εισβολή των εξωγήινων στη Γη στον Πόλεμο των κόσμων, η οποία με οδήγησε σε έναν ερωτικό στροβιλισμό στην Ηδονή. Από κει κρυφοκοίταξα μια κυρία, που κρατούσε ένα υπέροχο σκυλάκι στα Διηγήματα και Νουβέλες του Τσέχοφ.

Η κοινή αισθητική γραμμή ανάμεσα στα πέντε εξώφυλλα

Πράγματι τα βιβλία αυτά έχουν μια ενιαία αισθητική. Αν προσέξει κανείς, θα βρει σε κάθε εξώφυλλο ένα στοιχείο, μια υφή, που παραπέμπει συνειρμικά σε κάτι άλλο. Ήθελα με αυτό τον τρόπο να προκαλέσω ήδη από το εξώφυλλο τη φαντασία του αναγνώστη. Για παράδειγμα, στο βιβλίο Διηγήματα και Νουβέλες του Τσέχοφ έχουν μπει πράγματι μαλλιά ενός σκύλου ράτσας «Πομεράνιαν», αλλά πουθενά δεν υπάρχει το πρόσωπό του. Στον Φράνκενσταϊν, τα χαρτιά απ’ τα οποία είναι σχεδιασμένο το πρόσωπό του παραπέμπουν σε δέρματα νεκρών. Στην Ηδονή η αντρική μορφή έχει ως «γέμισμα» έναν τοίχο και μια ρωγμή, η οποία και αυτή παραπέμπει σε μία βαθύτερη ρωγμή του ήρωα (δε θα αποκαλύψω περισσότερα, για να μη χαλάσω την έκπληξη στους αναγνώστες).

Υπάρχουν επίσης και κάποια πιο προφανή στοιχεία, όπως είναι η κοινή γραμματοσειρά των ονομάτων των συγγραφέων, η ονομασία της σειράς και η ενιαία διάταξη των ραχών (σύμβολο σειράς, συγγραφέας, σύμβολο βιβλίου). Είναι επίσης και το δεξί «αυτί», στο οποίο αναγράφεται με μεγάλα γράμματα ένα απόσπασμα του βιβλίου. Αν δείτε, επίσης, τους τίτλους, τόλμησα να χρησιμοποιήσω διαφορετική γραμματοσειρά σε κάθε βιβλίο, ενώ κάποιος θα περίμενε ακριβώς το αντίθετο, θέλοντας αυτήν ακριβώς την ανομοιογένεια να την κάνω κοινό γνώρισμα των βιβλίων, δηλαδή της σειράς. Στα οπισθόφυλλα, επίσης, ένα στοιχείο του εξωφύλλου «εισβάλλει» στο κείμενο. Τέλος, να μην ξεχνάμε την επένδυση με το ίδιο κόκκινο χρώμα στο εσωτερικό των βιβλίων, που είναι το χαρακτηριστικό χρώμα του εκδοτικού μας οίκου.

Το favourite του ίδιου του designer 

Ως άλλος Δρ Φράνκενσταϊν, το δικό μου «τέρας» ήταν το εξώφυλλο του ομότιτλου βιβλίου. Δημιουργός ωστόσο των άλλων βιβλίων ήταν αυτό ακριβώς το «τέρας», όπως σας είπα, αφού από αυτό το εξώφυλλο γεννήθηκαν τα υπόλοιπα.

Το εξώφυλλο, επιρροή για τον αναγνώστη;

Το εξώφυλλο είναι το ένδυμα του βιβλίου. Στα μάτια ενός μη μυημένου αναγνώστη μπορεί να είναι ο καταλυτικός παράγοντας για την επιλογή του. Πολλά βιβλία έχουν χαθεί άδικα εξαιτίας ενός κακού εξωφύλλου. Το εξώφυλλο θέλει προσοχή, ειδικά σήμερα που η βιβλιοπαραγωγή είναι τέτοια που δεν αφήνει μεγάλα χρονικά περιθώρια σε έναν τίτλο να μείνει για πολύ καιρό στα ράφια. Η περίπτωση των κλασικών βιβλίων είναι διαφορετική, γιατί υπάρχει ήδη η γνώση της ιστορίας τους και της αξίας που έχουν. Παρ’ όλα αυτά χρειάζεται πάντα ένα φρεσκάρισμα στην εικόνα. Ένα δυνατό εξώφυλλο ή μια δυνατή σειρά σχεδιαστικά επαναφέρει τους κλασικούς στη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου. Όσον αφορά στους νέους συγγραφείς, ένα κακό εξώφυλλο μπορεί δυστυχώς να τους καταδικάσει, αφού το μάτι του αναγνώστη δε θα σταθεί εύκολα ή θα προσπεράσει.

Τα σημεία – κλειδιά για ένα καλό εξώφυλλο

Ο σχεδιαστής πρέπει πρώτα απ’ όλα να αγαπάει τα βιβλία και τη λογοτεχνία. Πρέπει επίσης να διαβάζει τα βιβλία, διαφορετικά δε θα μπορέσει να δημιουργήσει καλά εξώφυλλα. Πόσα βιβλία έχουμε διαβάσει, βιβλία αξιόλογα, που το εξώφυλλο δεν είχε καμία σχέση με την ιστορία! Το σχεδιαστικό στυλ πρέπει να υπαγορεύεται από το βιβλίο. Αναγκαία επίσης είναι η έρευνα. Χωρίς αυτήν καταλήγουμε στη μανιέρα και εντέλει στον ασυνάρτητο και «παλιακό» σχεδιασμό. Επίσης, ακόμα ένα κριτήριο είναι το πόσο ξεχωρίζει το εξώφυλλο μεταξύ των υπολοίπων στον πάγκο ενός βιβλιοπωλείου. Αυτό δε σημαίνει ότι το βιβλίο πρέπει να σχεδιάζεται σαν απορρυπαντικό! Αλλά σίγουρα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και αυτός ο παράγοντας, αφού ένα βιβλίο εκδίδεται για να διαβαστεί και όχι να μείνει στο ράφι. Φυσικά και οι εκδοτικοί οίκοι θα πρέπει να τολμούν και να ξεφεύγουν από την πεπατημένη. Είμαι χαρούμενος γιατί οι Εκδόσεις Ψυχογιός τόλμησαν εν προκειμένω να με εμπιστευτούν και να εκδώσουν αυτά τα εξώφυλλα για την κλασική τους σειρά και γι’ αυτό τους ευχαριστώ. Τέλος, όπως και το περιεχόμενο ενός βιβλίου καλλιεργεί τη φαντασία, έτσι και το εξώφυλλο πρέπει να γεννά ερωτήματα, αφού είναι η πόρτα για να χαθείς σε έναν μαγικό κόσμο, αυτόν της λογοτεχνίας.

*Τα 5 κλασικά «διαμάντια» της παγκόσμιας λογοτεχνίας κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία από τις Εκδόσεις Ψυχογιός

Ο Ηλίας Μαγκλίνης, διευθυντής της σειράς, γράφει:

Κάποτε ρώτησαν τον μεγάλο βιολοντσελίστα Πάμπλο Καζάλς αν θα μπορούσε να φανταστεί τη ζωή του ακούγοντας μόνο Μπαχ. «Όχι, δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου μόνο με τον Μπαχ», αποκρίθηκε. «Ωστόσο, δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς τον Μπαχ».

Αυτό είναι το πνεύμα που πρεσβεύουν τα βιβλία της σειράς ΤΑ ΚΛΑΣΙΚΑ: πως όσο κι αν περιπλανηθούμε ως αναγνώστες, υπάρχει μια ζωτική, αρχέγονη πηγή από την οποία δε θα πάψουμε να αντλούμε απόλαυση. Και αυτή η πηγή είναι το κλασικό – εν προκειμένω, η κλασική λογοτεχνία, οι μεγάλοι κλασικοί συγγραφείς.

Άραγε, το κλασικό μπορεί να είναι σέξι, για να χρησιμοποιήσουμε τη φρασεολογία του συρμού; Φυσικά και μπορεί! Τι σημαίνει όμως «κλασικό» – και τι επίσης σημαίνει «σέξι»; Λοιπόν, το κλασικό συμβολίζει το αιώνιο μέσα μας. Το κλασικό είναι πατρίδα, είναι φωλιά, είναι η εστία στην οποία πάντοτε επιστρέφουμε. Είναι αφετηρία και προορισμός ταυτόχρονα. Το κλασικό όμως δεν είναι μουσειακό είδος, δεν είναι μαυσωλείο· αντίθετα, είναι ζωντανή, ρέουσα ύλη, πνευματική βιταμίνη, ελιξίριο ζωής. Γι’ αυτό είναι και σέξι. Δηλαδή; Μα το αέναα ερεθιστικό, το λοξό, το ατμοσφαιρικό, το υγρό και παλλόμενο, ψίθυρος και κραυγή μαζί, αφρισμένο κύμα και γαλήνια θάλασσα συνάμα.

Η σειρά ΤΑ ΚΛΑΣΙΚΑ, με νέες, σύγχρονες μεταφράσεις, κατατοπιστικά εισαγωγικά σημειώματα και επιλεγμένα επίμετρα, φιλοδοξεί να αναδείξει την ανάγνωση ως μια τέχνη της απόλαυσης. Διότι το κλασικό είναι πρόκληση και ίντριγκα μαζί.

Περισσότερα για τον Θάνο Κακολύρη

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στον ΑΚΤΟ Graphic Design για 4 χρόνια και είναι αριστούχος του Middlesex University (BA). Προέρχεται κατά κύριο λόγο από τον κόσμο των περιοδικών και της μόδας. Έχει ασχοληθεί με τους περισσότερους τομείς της γραφιστικής. Δούλεψε στις Αττικές Εκδόσεις και στην Καθημερινή, ενώ παράλληλα έχει συνεργαστεί με τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, τις Εκδόσεις Κέδρος, τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, τις Εκδόσεις Utopia, καθώς και τις Εκδόσεις Rewayat (Ηνωμένα Aραβικά Εμιράτα). Πλέον εργάζεται στις Εκδόσεις Ψυχογιός. Μπορεί κανείς να μάθει περισσότερα για τον ίδιο και τη δουλειά του στο web-site μου: thanoskakolyris.com