Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου κατάφερε να χτίσει μια σειρά – έπος για τη Μακεδονία

«Άραγε θα ξεχάσουμε ποτέ; Θα γιατρευτούμε απ’ τις πληγές;». Πήρε το βλέμμα της από πάνω του και κοίταξε με μάτια βουρκωμένα τη Θεσσαλονίκη που έσβηνε αργά στην πρωινή ομίχλη. 

Ο Μήλιος, η Ανθή, η μικρούλα Βάσιλκα, λιανοκέρια της σκλάβας Μακεδονίας. Η Αρετή και η Φωτεινή, γυναίκες της μικρής πατρίδας, ταγμένες σε αγώνα αντρειωμένο για το γένος και τη λευτεριά. Σιμά τους ο Παύλος Μελάς, ο Τέλλος Άγρας, ο καπετάν Κώττας, ο καπετάν Γαρέφης. Μαρτύρων και ηρώων αίμα δοσμένο στις σελίδας του μυθιστορήματος «Συναξάρια της μικρής Πατρίδας», με το οποίο ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου ολοκληρώνει την πολύκροτη σειρά του «Μακεδονικού Αγώνα» («Γυναίκες της μικρής Πατρίδας», «Λιανοκέρια της μικρής Πατρίδας» | Από τις Εκδόσεις Ψυχογιός). 

Λίγο πριν παρουσιάσει στη Θεσσαλονίκη το βιβλίο του, την Παρασκευή 12 Απριλίου, στις 19.00, στον Ιανό (Αριστοτέλους 7), ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου μιλά στην Parallaxi για την μεγάλη ιστορική έρευνα στην οποία προχώρησε για να χτίσει την αφήγησή του, τους ήρωές του, την τριλογία του.

Μετά τις «Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας» και τα «Λιανοκέρια της Μικρής Πατρίδας», ολοκληρώνετε τη σειρά με τα «Συναξάρια της Μικρής Πατρίδας». Πόσο καιρό δουλέψατε συνολικά και τα τρία βιβλία και πώς ισορροπήσατε ανάμεσα στο χτίσιμο της πλοκής και την ιστορική έρευνα;

Από τα τρία και παραπάνω χρόνια που κράτησε η συγγραφή των μυθιστορημάτων του Μακεδονικού Αγώνα, ο ένας ήταν εξολοκλήρου αφιερωμένος στην ιστορική έρευνα γιατί ήθελα τα γεγονότα να παρουσιάζονται με εγκυρότητα και πιστότητα, κανείς αναγνώστης να μην παραπλανηθεί, κλείνοντας το βιβλίο να έχει μία κατά το δυνατόν πλήρη γνώση για το τι συνέβη τότε στην Μακεδονία και τη Θράκη, τι σπουδαίο κερδήθηκε και με ποιες τρομερές θυσίες των Μακεδόνων και των εθελοντών από την Ελεύθερη Ελλάδα και την Κρήτη. Όταν βεβαίως μιλάω για έρευνα, δεν αναφέρομαι στο διαδίκτυο και το εύκολο ψάξιμο στο Google που πολλές φορές δεν παρέχει αξιόπιστα στοιχεία, ενώ πολλάκις είναι παραποιημένα. Ούτε μιλώ μόνο για μελέτη σε βιβλιοθήκες και αρχεία. Μα και για επιτόπιες έρευνες απανταχού της Μακεδονίας, της Θράκης από τη Φιλιππούπολη και τη Δράμα μέχρι τη Φλώρινα και την Καστοριά. Eπίσης μιλώ για κουβέντες με ηλικιωμένους, κυρίως, κατοίκους αυτών των περιοχών που άνοιξαν το σεντούκι της μνήμης τους και μοιράστηκαν μαζί μου ακούσματα και εμπειρίες από τους προπάτορές τους.

Σε ποια μέρη της Μακεδονίας σας οδήγησε το μονοπάτι της έρευνας που ακολουθήσατε για τη συγγραφή του βιβλίου και πώς οι ανώνυμοι ήρωες/χαρακτήρες συνδιαλέγονται με τους επώνυμους που θυσιάστηκαν στη μακεδονική γη; 

Απ’ άκρη σε άκρη της Μακεδονίας, αλλά και της Θράκης γιατί οι Θράκες της Ανατολικής Ρωμυλίας, της Βόρειας Θράκης δηλαδή, πλήρωσαν βαρύ τίμημα ως αντίποινα για τις επιτυχίες των Ελληνικών Σωμάτων στη Μακεδονία το 1906 με τις διώξεις, τις λεηλασίες και τις σφαγές στην Αγχίαλο, τη Φιλιππούπολη και τη Στενήμαχο. Οι μυθιστορηματικοί ήρωες, οι δύο κεντρικές ηρωίδες Αρετή και Φωτεινή είναι πλασμένες με βάση όσα κατάφερα να αποκομίσω για τις ηρωικές δασκάλες των Μακεδονικών σχολειών που, πολλές φορές πληρώνοντας με τη ζωή τους, βάσταξαν ορθό τον Ελληνισμό κι έμαθαν γράμματα στα Μακεδονόπουλα. Αλλά και για τις ατρόμητες Μακεδόνισσες των χωριών και των πόλεων που με πίστη και αυταπάρνηση, πολλές φορές και με θυσίες αίματος, στήριξαν τον αγώνα ως ταχυδρόμοι, νοσηλεύτριες ακόμη και πράκτορες των Ελληνικών Προξενείων. Πέρα από τα μυθιστορηματικά πρόσωπα όμως, στην πλοκή συμμετέχουν και εμβληματικές μορφές του Μακεδονικού Αγώνα όπως ο Παύλος Μελάς, ο Τέλλος Άγρας, Ο ίων Δραγούμης και ο Λάμπρος Κορομηλάς.

Πώς ορίζετε την έννοια «Μικρή Πατρίδα» και για ποιον λόγο κάνετε αυτή την επιλογή και στους τρεις τίτλους; Ποια νιώθετε εσείς ως δική σας, μονάκριβη πατρίδα; Ανθρώπους, αναμνήσεις, τόπο, κάτι άλλο; 

Πέρα από τη μεγάλη πατρίδα μας, την Ελλάδα μας, υπάρχει και μια «μικρή πατρίδα» για τον καθένα μας, που σημαίνει το γενέθλιο ψυχικό τοπίο, αυτό που γέμισε με μνήμες και εμπειρίες την ψυχή του στην παιδική του ηλικία. Για εμένα, Βορειοελλαδίτη στην καταγωγή και μεγαλωμένο στα ακριτικά Δίκαια του Έβρου, αυτή η «μικρή πατρίδα» είναι η Θράκη μας. Την εποχή που διαδραματίζονται τα μυθιστορήματα, εποχή του Μακεδονικού Αγώνα, η Μακεδονία, η Θράκη, αλλά και τα νησιά του βόρειου Αιγαίου ήταν ακόμη σκλαβωμένα. Ολάκερη η Βόρεια Ελλάδα ήταν τότε η μικρή, αλύτρωτη πατρίδα του Ίωνα Δραγούμη, του Παύλου Μελά και πολλών πολλών άλλων. Σε τούτη τη βόρεια, σκλαβωμένη, μικρή πατρίδα, αναφέρεται ο τίτλος των βιβλίων.

Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σχόλιο από αναγνώστη που σας έχει συγκινήσει και το θυμάστε χαρακτηριστικά, αναφορικά με την καταβύθισή σας σε αυτό το κομμάτι της Ιστορίας; Ποιος είναι συνολικά ο στόχος αυτού του έργου σας σε ό, τι αφορά το αναγνωστικό κοινό; 

«Θα το κρατήσω στη βιβλιοθήκη μου να το διαβάσουν τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου…» Τούτη η απλή, η σπουδαία φράση, χωρίς φωνές και κραυγές, είναι για εμένα το μεγαλύτερο βραβείο, ο μεγαλύτερος έπαινος, όλα τα υπόλοιπα έπονται. Με συγκινούν βαθύτατα οι κουβέντες των αναγνωστών και των αναγνωστριών που με ικανοποίηση και φόρτιση μου εκμυστηρεύονται πως πέρα από την αναγνωστική απόλαυση, κατανόησαν και μέρος της Ιστορίας του λαού μας. Αυτός εξάλλου είναι πάντα ο στόχος μου στα ιστορικά μου μυθιστορήματα, η λογοτεχνία να πηγαίνει χέρι χέρι με την Ιστορία δίχως η μία να εξοβελίζει ή να επισκιάζει την άλλη.

Μπορεί να διασφαλιστεί η ιστορική μας μνήμη με κύριο όχημα τη λογοτεχνία ή λειτουργεί μονάχα επικουρικά;  

Σε έναν λαό, δυστυχώς, ιστορικά αναλφάβητο, είναι χίμαιρα να ελπίζουμε στα υποχόνδρια σχολικά εγχειρίδια και τα ξύλινα ιστορικά δοκίμια. Το καθαρό ιστορικό μυθιστόρημα που πατάει με ακρίβεια πάνω στα γεγονότα είναι μια κάποια λύση, πολλάκις προτιμότερη από τα δοκίμια αφού δεν σου διδάσκει ιστορία, σε βοηθά να τη ζήσεις ο ίδιος, να βιώσεις τα γεγονότα, να νιώσεις την εποχή, να συμπάσχεις με τους ήρωες. Εν κατακλείδι, είναι μία αρχή που μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερη έρευνα και γνώση εάν κανείς ενδιαφερθεί. Για τούτο και πέρα από τις ιστορικές υποσημειώσεις στο τέλος του μυθιστορήματος, παραθέτω και τις πηγές από τις οποίες άντλησα εγώ το υλικό μου κι ελπίζω να ενδιαφερθούν πολλοί. Ιδιαίτερα οι Μακεδόνες και οι Θράκες…

Έχετε σκεφτεί την τριλογία σας ως μεταφορά στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη; Είναι κάτι που σας ενδιαφέρει ως πρόταση, έχει υπάρξει πρόταση και ποιες θεωρείτε πως θα ήταν οι κόκκινες γραμμές σας;

Εννοείται πως με ενδιαφέρει, μα δεν ζω με ουτοπίες, γνωρίζω πως σε εποχές οικονομικής κρίσης το κόστος είναι δυσβάσταχτο για μια αξιοπρεπή παραγωγή. Και με αυτό απαντώ στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, για εμένα οι κόκκινες γραμμές τελειώνουν στον σεβασμό, να μην ευτελίσουμε τους ήρωες και τις ηρωίδες με προχειρότητες όπως έγινε στα χρόνια της δεκαετίας του ’60. Ειδάλλως ας μείνουν για πάντα φωλιασμένοι στις σελίδες των βιβλίων και τις καρδιές των αναγνωστών.

*Οι εκδόσεις Ψυχογιός παρουσιάζουν στον ΙΑΝΟ το τρίτο μυθιστόρημα της πολύκροτης σειράς του «Μακεδονικού Αγώνα» του Θοδωρή Παπαθεοδώρου με τίτλο Συναξάρια της μικρής Πατρίδας. Για το βιβλίο θα μιλήσει ο Καρακωστάνογλου Βενιαμίν, Διεθνολόγος & Μόνιμος Λέκτορας Νομικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ τη συζήτηση θα συντονίσει η Σοφία Τουντούρη, δημοσιογράφος. Παρασκευή 12 Απριλίου, στις 19.00, είσοδος ελεύθερη