Τι είναι τέλος πάντων το Halloween και πως έφτασε να γιορτάζεται στην Ελλάδα;

Κολοκύθες, νυχτερίδες, τρομακτικές μάσκες, μάγισσες, “φάρσα ή κέρασμα”; Φράσεις χαρακτηριστικές και άμεσα συνδεδεμένες με το Halloween που πλέον γιορτάζεται και στην χώρα μας. Όλοι ξέρουμε τις αντίστοιχες Απόκριες του εξωτερικού πλέον, μέσα από ταινίες, σειρές, σάιτ, δελτία ειδήσεων.

Πάντα, τα τέλη του Οκτώβρη, γιορτάζεται κυρίως στις αγγλόφωνες χώρες η “Παραμονή των Αγίων Πάντων”. Ναι, Halloween είναι η συντομογραφία του All Hallows Eve. Και, αν και δε βγαίνουμε στους δρόμους για “φάρσα ή κέρασμα”, διοργανώνουμε θεματικά πάρτι, κάνουμε μαραθώνιους ταινιών και γενικά, βρισκόμαστε πια στη σφαίρα επιρροής του Halloween. Τι είναι, λοιπόν, το Halloween, πώς και γιατί φτάσαμε να το γιορτάζουμε κι εμείς εδώ;

Τι είναι το Halloween και που έχει τις ρίζες του

Στην πραγματικότητα, το Halloween αποτελεί εξέλιξη της αρχαίας Κελτικής γιορτής Samhaim. Στη σημερινή της μορφή η γιορτή δεν ασχολείται πια με τα φαντάσματα και τα πνεύματα, αλλά περισσότερο με γλυκά, διασκέδαση και κοστούμια. Για τους Κέλτες η μέρα αυτή σημάδευε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα, ενώ ταυτόχρονα η αλλαγή της εποχής ήταν μια γέφυρα ανάμεσα στον πάνω κόσμο και στον κόσμο των νεκρών.

Με την πάροδο των αιώνων η γιορτή απέκτησε έναν πιο χριστιανικό χαρακτήρα ενώ στη συνέχεια μετασχηματίστηκε από μια παγανιστική τελετή σε μέρα μεταμφιέσεων, με εύθυμες παρελάσεις και κεράσματα γλυκών σε παιδιά και ενήλικες.

Η επιλογή της ημέρας αυτής για μια τέτοια γιορτή, έγκειται στο γεγονός πως πολλές πολιτιστικές παραδόσεις θεωρούν την ημέρα αυτή ως μία από τις ελάχιστες μέρες που μπορεί να επιτευχθεί επαφή με τον κόσμο των πνευμάτων, καθώς και ότι είναι η μέρα που η μαγεία και γενικότερα οποιαδήποτε δραστηριότητα που έχει να κάνει με το υπερφυσικό, “είναι στα κέφια της”.

Η κολοκύθα – σήμα κατατεθέν της ημέρας

Η κολοκύθα είναι σήμα κατατεθέν του Halloween λόγω της παράδοσης των Jack-o’-lanterns. Η εν λόγω παράδοση προέρχεται από την ιρλανδική λαϊκή παράδοση και, σύμφωνα με τον θρύλο, υπήρχε ένας άνδρας ονόματι Stingy Jack, ο οποίος κατάφερε να ξεγελάσει τον διάβολο και να αποτρέψει την καταδίκη της ψυχής του στην κόλαση. Συγκεκριμένα, είχε καλέσει τον διάβολο να πιούν ένα ποτό μαζί. Όμως ο Τζακ δεν ήθελε να πληρώσει για το ποτό του και έτσι έπεισε τον διάβολο να μεταμορφωθεί σε ένα νόμισμα, ώστε να μπορέσουν να πληρώσουν για τα ποτά τους.

Ο διάβολος μεταμορφώθηκε σε νόμισμα, αλλά ο Τζακ αντί να πληρώσει τον έβαλε στην τσέπη του, δίπλα σε έναν σταυρό. Έτσι ο διάβολος δεν μπορούσε να πάρει την κανονική του μορφή. Ύστερα από πολλά παρακάλια, ο Τζακ αποφάσισε να τον ελευθερώσει, αρκεί να του έδινε την υπόσχεση ο διάβολος ότι δεν επρόκειτο να τον ενοχλήσει για έναν χρόνο και ούτε θα διεκδικούσε την ψυχή του όταν πέθαινε.

Καιρό μετά, ο Τζακ προσπαθούσε να κόψει ένα φρούτο από κάποιο δέντρο. Ζήτησε από το διάβολο να ανέβει στο δέντρο και να του κόψει το φρούτο. Ο διάβολος ανέβηκε και ο Τζακ αμέσως σκάλισε ένα σταυρό στον κορμό του δέντρου. Έτσι ο διάβολος ήταν παγιδευμένος και δεν μπορούσε να κατέβει. Παρακάλεσε τον Τζακ να τον ελευθερώσει και του υποσχέθηκε ότι δεν θα τον ενοχλήσει για 10 ολόκληρα χρόνια. Τότε ο Τζακ τον ελευθέρωσε.

Όταν πέθανε, όμως, δεν έγινε δεκτός ούτε από τον παράδεισο ούτε από την κόλαση και έτσι καταδικάστηκε να περιπλανιέται για πάντα στη γη με ένα φανάρι φτιαγμένο από ένα σκαλισμένο ραπάνι που περιείχε ένα αναμμένο κάρβουνο.

Όταν οι Ιρλανδοί μετανάστες έφεραν την παράδοση αυτή στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανακάλυψαν ότι οι κολοκύθες, οι οποίες ήταν άφθονες εκεί, ήταν πολύ πιο εύκολο να σκαλιστούν σε σχέση με τα ραπάνια και τα γογγύλια που χρησιμοποιούσαν στην Ιρλανδία. Έτσι, η κολοκύθα έγινε το κύριο υλικό για τα φανάρια του Halloween, τα οποία φωτίζουν τα σπίτια και τους δρόμους κατά τη διάρκεια της γιορτής, προσφέροντας μια στοιχειωμένη αλλά αν μη τι άλλο, διασκεδαστική ατμόσφαιρα.

Πως έφτασε εδώ το Halloween;

Ναι, και στο Halloween, όσο γραφικό κι αν ακούγεται, μεγάλο ρόλο έπαιξε η παγκοσμιοποίηση. Η διείσδυση της αμερικανικής κουλτούρας με κάθε τρόπο, από τα μέσα ενημέρωσης μέχρι την ποπ κουλτούρα που έχει διαμορφωθεί. έχει γεμίσει τηλεόραση, τραγούδια, ταινίες και social media με απεικονίσεις του Halloween.

Έτσι, το Halloween ξεκίνησε να έχει επίδραση και άρχισε να χρησιμοποιείται και στις διαφημίσεις. Με ένα ζάπινγκ στην τηλεόραση μπορεί να δει κανείς πολλές εταιρείες και επιχειρήσεις να “χρωματίζουν” τις καμπάνιες τους με το μαύρο, με κολοκύθες και νυχτερίδες. Με όλη αυτή την απήχηση, το Halloween ξεκίνησε να γιορτάζεται στην Ελλάδα- όχι μέσω του “φάρσα ή κέρασμα” με παιδιά να βγαίνουν στις γειτονιές, αλλά πιο πολύ ως θεματικά πάρτι σε κλαμπ, μπαρ κ.ό.κ.

Αυτό που διαχωρίζει το Halloween από τις δικές μας Απόκριες είναι το γεγονός πως το Halloween έχει μια πιο μαύρη, μια πιο μυστικιστική διάθεση, κάτι το οποίο φαίνεται και από τα κοστούμια. Ωστόσο, πλέον βλέπουμε και άλλων ειδών στολές το Halloween, πιο ανάλαφρες αλλά και αρκετά “μαύρες” στολές τις Απόκριες.

Έτσι, λοιπόν, η γιορτή αυτή έφτασε και στην Ελλάδα και πλέον η χώρα- και η Θεσσαλονίκη- τιμά την ημέρα με διάφορες εκδηλώσεις. Μάλιστα, το Halloween θεωρείται παγκοσμίως ως μια από τις πιο κερδοφόρες γιορτές που συμβαίνουν.